Βομβαρδισμοί και εκτελέσεις αμάχων

Του Sadek Hadjeres*

8 Μαΐου 1945: Η ειρήνη ξημερώνει στον κόσμο. Μια σφαγή πλήττει την Αλγερία.

Η ημερομηνία είναι χαραγμένη στις μνήμες και τα πολιτικά αντανακλαστικά της Αλγερίας, ανεξάρτητα από τις πολιτικές θέσεις ή την ηλικία. Την ημέρα εκείνη, η Αλγερία αποστασιοποιήθηκε με αιματηρό τρόπο από τις διεθνείς εξελίξεις, ενώ η τραγωδία απασχόλησε ελάχιστα τον διεθνή Τύπο, μέσα στην ευφορία της αντιφασιστικής νίκης. Το γεγονός αυτό, όμως, χάρη στη σοβαρότητα και το εύρος του, επιτάχυνε μια ιστορική διαδικασία, καθοριστική για το μέλλον της Αλγερίας, που βρισκόταν μέχρι τότε αλυσοδεμένη στη μητρόπολη ως «γαλλικός νομός». Στο άρθρο αυτό, θα προσπαθήσω να φωτίσω συγκεκριμένη πολιτική πτυχή της τραγωδίας.

Την εποχή εκείνη οι προοδευτικές δυνάμεις σε κάθε ήπειρο γιόρταζαν τη νίκη τους επί του ναζισμού. Η ρατσιστική ιδεολογία και τα θεμέλιά της συνέχισαν, όμως, να επιβιώνουν στις αναχρονιστικές πρακτικές της γαλλικής κατοχής. Η αποικιακή διοίκηση προσέφερε ένα ακόμη δείγμα μελανής και απάνθρωπης συμπεριφοράς τη στιγμή εκείνη. Πρώτα, με το εύρος των σφαγών, που έφθασαν τις δεκάδες χιλιάδες νεκρούς μεταξύ των κατοίκων του πυκνοκατοικημένου Βόρειου Κονσταντινουά και δεύτερον, με τη βαρβαρότητα των μεθόδων της και την πολιτική σημασία των μεθόδων αυτών.

Η «Χάρτα του Σαν Φρανσίσκο» που μόλις είχε διακηρυχθεί με κάθε επισημότητα, διασφαλίζοντας την αυτοδιάθεση των λαών, έκανε τους Αλγερινούς να βγουν στον δρόμο. Οι ειρηνικές διαδηλώσεις αντιμετωπίσθηκαν με στυγνή βία σε πόλεις, όπως το Σετίφ και την Γκουέλμα. Οι Γάλλοι έποικοι, αλλά και αξιωματούχοι της γκωλικής κυβέρνησης στο Παρίσι, πίστεψαν ότι η χρήση «σκληρών» μεθόδων θα οδηγούσε στην ανασύσταση της αποικιακής αυτοκρατορίας.

Αξίζει να επισημάνω ότι την ίδια περίοδο οι Βρετανοί υιοθετούν πολιτική ανεξαρτητοποίησης των αποικιών τους, επιλέγοντας μέσω της Κοινοπολιτείας κοινά συμφέρουσες λύσεις. Πόσα δεινά θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί, εάν μία τέτοια πολιτική είχε επιλέξει και η Γαλλία;

Αποτρόπαιες μέθοδοι

Ο σημερινός αναγνώστης μπορεί να βρει στο σχετικό λήμμα της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας Wikipedia (Αλγερία, 8 Μαΐου 1945) αντικειμενικά, ακριβή και αξιόπιστα στοιχεία. Οι μουσουλμάνοι, θύματα της σφαγής έφθαναν τις 40.000 σύμφωνα με ορισμένες πηγές (με χαμηλότερη εκτίμηση τους 8.000), ενώ οι Ευρωπαίοι νεκροί των ταραχών δεν ξεπέρασαν τους εκατό. Οταν μνημόνευσα τα στοιχεία αυτά σε διεθνές συνέδριο του 1950, ορισμένοι με ρώτησαν μήπως έσφαλα, προσθέτοντας ένα επιπλέον μηδενικό στο έντυπο κείμενό μου. «Γιατί τότε δεν πήρατε τα όπλα;», με ρώτησε κάποιος άλλος.

Πιο αποτρόπαιες, όμως, κι από τους αριθμούς των νεκρών είναι οι μέθοδοι. Στις πόλεις και τα χωριά, άνδρες κάθε ηλικίας μεταφέρθηκαν με φορτηγά στις χαράδρες της Χεράτα, όπου εκτελέσθηκαν. Μερόνυχτα ολόκληρα, στρατιώτες και Γάλλοι πολιτοφύλακες πυροβολούσαν αδιακρίτως εναντίον περαστικών σε δρόμους ή αγροτικές οδούς. Το πυροβολικό, η αεροπορία και τα πολεμικά πλοία της Γαλλίας βομβάρδιζαν ακόμη και τα πιο απομονωμένα χωριά. Η οσμή της σήψης γέμιζε τον αέρα.

Αν συγκρίνουμε τις μεθόδους που αξιοποίησαν οι Γάλλοι στην κατάκτηση της Αλγερίας τον 19ο αιώνα, θα διαπιστώσουμε ότι οι αγριότητες του γαλλικού στρατού και πολιτοφυλακής τον Μάιο του 1945 δεν είναι πρωτοφανείς και αποτελούν αντίθετα καλό δείγμα της αποικιακής πολιτικής στα μέσα του περασμένου αιώνα στην Αλγερία και αλλού. Τα γεγονότα του Μαΐου είχαν άλλωστε προετοιμάσει με προκλητικές δηλώσεις οι εκπρόσωποι των εύπορων εποίκων, πρώην συνεργάτες του δωσιλογικού καθεστώτος του Βισύ, που ανησυχούσαν από την ενίσχυση του αλγερινού πατριωτισμού μετά την αγγλο-αμερικανική απόβαση του Νοεμβρίου του 1942.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_100025_29/05/2011_443938