Ασυμφωνία στο θέμα του Μπαχρέιν

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post

Η κυβέρνηση Ομπάμα, που υποστηρίζει τη δημοκρατική αλλαγή στη Μέση Ανατολή, βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλες παραδοσιακές μοναρχίες του Περσικού Κόλπου. Το ρήγμα επήλθε τελικώς αυτή την εβδομάδα με ρήξη στο θέμα της αντιμετώπισης των ταραχών στο Μπαχρέιν.

Τα όσα διακυβεύονται στην παρούσα κρίση είναι εξαιρετικά σημαντικά, ακόμη και με προδιαγραφές Μέσης Ανατολής, διότι εμπεριέχουν όλα τα ευμετάβλητα συστατικά της περιοχής. Δηλαδή, τις εντάσεις μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, μεταξύ σουνιτών μουσουλμάνων και σιιτών, μεταξύ δημοκρατικών μεταρρυθμιστών και των δυνάμεων της καθεστηκυίας τάξεως. Ο Περσικός Κόλπος, το πλέον σημαντικό από στρατηγική άποψη πέρασμα στον κόσμο, συμπληρώνει το εκρηκτικό αυτό μείγμα.

Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι η σουνιτική μοναρχία του Μπαχρέιν πρέπει να προχωρήσει σε πολιτικό συμβιβασμό και να εκχωρήσει μεγαλύτερες εξουσίες στη σιιτική πλειοψηφία. Η πιο φορτισμένη ανακοίνωση προήλθε το περασμένο Σαββατοκύριακο από τον υπουργό Αμυνας Ρόμπερτ Γκέιτς, που είπε στη διάρκεια επίσκεψης στο Μπαχρέιν ότι τα «νηπιακά του βήματα» προς τη δημοκρατία δεν αρκούν και ότι το βασίλειο πρέπει να επισπεύσει τις διαπραγματεύσεις με την αντιπολίτευση.

Ο ενθουσιασμός των Αμερικανών για τις δημοκρατικές αλλαγές ισοδυναμεί με ανάθεμα για τα συντηρητικά καθεστώτα του Κόλπου. Ετσι τη Δευτέρα ενίσχυσαν την οικογένεια Καλίφα με 2.000 στρατιώτες, στον οδικό άξονα μεταξύ Μπαχρέιν και Σαουδικής Αραβίας. Ανώτερος Σαουδάραβας αξιωματούχος μού είπε ότι η παρέμβαση αυτή ήταν αναγκαία για να προστατευθεί η οικονομική ζώνη του Μπαχρέιν και άλλες ζωτικής σημασίας εγκαταστάσεις από τις βίαιες διαδηλώσεις. Προειδοποίησε ότι ριζοσπάστες και υποστηριζόμενοι από το Ιράν ηγέτες άρχισαν να επηρεάζουν πιο άμεσα τις διαδηλώσεις. «Δεν θέλουμε το Ιράν σε απόσταση 14 ναυτικών μιλίων από τις ακτές μας, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί», είπε ο Σαουδάραβας αξιωματούχος. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι αντιτείνουν ότι μέχρι τώρα το Ιράν δεν διαδραμάτισε ουσιαστικό ρόλο στις διαμαρτυρίες στο Μπαχρέιν και ότι η σαουδαραβική παρέμβαση ενδέχεται να φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα και να ενδυναμώσει τον ρόλο του Ιράν. «Υφίσταται ρήγμα ανάμεσα στις χώρες του Κόλπου και την Ουάσιγκτον ως προς το ζήτημα αυτό. Εμείς δεν πήγαμε στο Μπαχρέιν για να σκοτώσουμε ανθρώπους, πήγαμε για να διασφαλίσουμε ότι το πολιτικό σύστημα θα μείνει στη θέση του», λέει άλλος Σαουδάραβας αξιωματούχος. Το θέμα του Μπαχρέιν αποτελεί εδώ και δεκαετίες τη σοβαρότερη αιτία ασυμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας και ίσως να σηματοδοτήσει ριζική αλλαγή πολιτικής. Η κυβέρνηση Ομπάμα μεταβάλλει τη μακροχρόνια στάση αφοσίωσης της Αμερικής προς το status quo στον Κόλπο, θεωρώντας ότι η αλλαγή στο Μπαχρέιν-όπως και στην Αίγυπτο, την Τυνησία και τη Λιβύη- είναι και επιθυμητή και αναπόφευκτη.

Η διάσταση απόψεων αντικατοπτρίζει θεμελιώδεις διαφορές στρατηγικής φύσεως. Τα καθεστώτα του Κόλπου δεν εμπιστεύονται τον Ομπάμα, τον θεωρούν αδύναμο πρόεδρο, που θέλει να θυσιάσει παραδοσιακούς συμμάχους στον βωμό της δικής του πολιτικής και ιστορικής ορθότητας. Παραλληλίζουν την απόρριψη του Χόσνι Μουμπάρακ στην Αίγυπτο με την εγκατάλειψη του σάχη της Περσίας από τον Τζίμι Κάρτερ. Τη ρήξη είχε προβλέψει ένας σεΐχης των ΗΑΕ τον περασμένο Φεβρουάριο, σε μια συνάντηση με δύο πρώην Αμερικανούς αξιωματούχους, που επισκέπτονταν τη χώρα του. «Εμείς και οι Σαουδάραβες δεν θα δεχθούμε σιιτική κυβέρνηση στο Μπαχρέιν. Και εάν ο πρόεδρός σας πει στους Καλίφα ό,τι είπε στον Μουμπάρακ (δηλαδή να παραιτηθεί), θα προκαλέσει ρήξη στις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ», τόνισε σύμφωνα με σημειώσεις στη διάρκεια της συνάντησης ο Αραβας αξιωματούχος. Ο ίδιος προειδοποίησε ότι οι χώρες του Κόλπου κοιτούν «προς Ανατολάς» -δηλαδή προς την Κίνα, την Ινδία και την Τουρκία - για εναλλακτικές λύσεις σε θέματα ασφαλείας.

Ο Λευκός Οίκος του προέδρου Ομπάμα δεν υποχώρησε μπροστά στα αιτήματα και τις απειλές αυτές. Αμερικανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι οι Σαουδάραβες και οι άλλοι δεν έχουν καλύτερη επιλογή από τις ΗΠΑ ως εγγυητή της ασφάλειάς τους. Επισημαίνουν ότι οι επαφές σε επίπεδο στρατιωτικό ή μυστικών υπηρεσιών συνεχίζονται, παρά την πικρή ασυμφωνία στο θέμα του Μπαχρέιν. Εν τέλει, επικαλούνται το κλασικό συντηρητικο-φιλελεύθερο επιχείρημα ως προς την καλύτερη μέθοδο να διασφαλίσει κανείς τη σταθερότητα. Ο Λευκός Οίκος πιστεύει ότι η καταστολή των δυνάμεων ασφαλείας στο Μπαχρέιν δεν θα έχει καλύτερα αποτελέσματα από ό,τι στην Αίγυπτο ή την Τυνησία και είναι ώρα να αρχίσει η διαδικασία της δημοκρατικής μετάβασης σε ολόκληρη την περιοχή. Οι μοναρχίες του Κόλπου και τα σεϊχάτα αντιτάσσουν ότι οι παραχωρήσεις θα ενδυναμώσουν τα ριζοσπαστικά στοιχεία και στο τέλος οι πραγματικά ωφελημένοι θα είναι οι ισλαμιστές ριζοσπάστες του Ιράν και της Αλ Κάιντα. Το μυστικό είναι να βρεθεί τρόπος μετάβασης, ο οποίος να μη διαταράξει τον Κόλπο και την παγκόσμια οικονομία. Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου μιλούν λες και πρόκειται για κάποια εξελικτική διαδικασία, θα έπρεπε όμως να γνωρίζουν καλύτερα την κατάσταση. Οπως συνέβη στην Αίγυπτο, η αλλαγή επέρχεται σαν αιφνίδιος κλονισμός, ένα γεγονός μη γραμμικό που, στην περίπτωση του Κόλπου, θα επηρεάσει παγκοσμίως την ενέργεια και τις χρηματαγορές. Το παρασύνθημα του Ομπάμα θα έπρεπε να είναι «προοδευτικός ρεαλισμός», με την έμφαση και στις δύο λέξεις.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_20/03/2011_436408