Το ΝΑΤΟ ελέγχει τον εναέριο χώρο της Λιβύης

Μετά τις παλινωδίες ο ρόλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας αναβαθμίζεται, αναλαμβάνοντας την εφαρμογή της ζώνης απαγόρευσης πτήσεων

Του Αθανασιου Eλλις

Το ΝΑΤΟ αναλαμβάνει την ευθύνη για την εφαρμογή της ζώνης απαγόρευσης πτήσεων στον εναέριο χώρο της Λιβύης. Ο γενικός γραμματέας της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, Αντερς Φογκ Ράσμουνσεν, τόνισε την Παρασκευή ότι ο αναβαθμισμένος ρόλος της Συμμαχίας είναι αποδεκτός από όλα τα κράτη-μέλη που την απαρτίζουν -μεταξύ των οποίων και η Τουρκία- ενώ η «αλλαγή φρουράς» στους λιβυκούς αιθέρες ενδέχεται να υλοποιηθεί ακόμη και μέσα στο Σαββατοκύριακο. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι η επιχείρηση κατά του Μουαμάρ Καντάφι προκάλεσε γεωστρατηγική Βαβέλ με πρωτοφανή ρήγματα και παλινδρομήσεις. Στο περίπλοκο παζλ των τελευταίων ημερών αναδείχθηκαν η επιμονή του Σαρκοζί, η αυτοσυγκράτηση του Ομπάμα και τα πισωγυρίσματα των Αράβων. Το ΝΑΤΟ μετεξελίχθηκε σε συμμαχία των «απροθύμων», καθώς οι ΗΠΑ δεν επιθυμούσαν την πρωτοκαθεδρία και πίεζαν να αναλάβει άμεσα το ΝΑΤΟ, ενώ, αντίθετα, η Γαλλία επέμενε να μη δοθεί στη Συμμαχία ο έλεγχος με το επιχείρημα ότι αυτό θα αποξενώσει τον αραβικό κόσμο. Από την πλευρά της, η Γερμανία, η ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης και βασικός πυλώνας της Συμμαχίας, δεν υπερψήφιζε τη σχετική απόφαση στο Συμβούλιο Ασφαλείας και η Τουρκία, η χώρα με τον τρίτο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, ήταν αντίθετη στην εμπλοκή της Συμμαχίας και συναίνεσε υπό πίεση, όπως δήλωσε το βράδυ της Πέμπτης ο υπουργός Εξωτερικών κ. Νταβούτογλου. Οσο για τη Ρωσία και την Κίνα, δεν έθεσαν βέτο στο Σ.Α. κατά της επιχείρησης, αλλά μόλις αυτή ξεκίνησε έσπευσαν να την επικρίνουν. Μάλιστα, την Πέμπτη, ο Ρώσος πρόεδρος Μεντβέντεφ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον κ. Ομπάμα, για να του επιστήσει την προσοχή για θύματα μετά των αμάχων από τους βομβαρδισμούς.

Ο Μπαράκ Ομπάμα αποφάσισε να δράσει σε ένα ζήτημα όπου δεν διακυβεύονται ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Από την αρχή είχε καταστήσει σαφές ότι δεν επιθυμούσε πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς δεν αντέχουν οι διάσπαρτες ανά την υφήλιο αμερικανικές δυνάμεις ούτε η οικονομία, ενώ έχοντας επενδύσει στην προσέγγιση με τον μουσουλμανικό κόσμο δεν ήθελε να ηγηθεί στρατιωτικής επέμβασης των ΗΠΑ και σε τρίτη μουσουλμανική χώρα, μετά το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Τάχθηκε υπέρ της απομάκρυνσης του Καντάφι, αλλά κατέστησε σαφές πως αυτός δεν είναι ο στόχος των στρατιωτικών επιχειρήσεων που βασίζονται σε συγκεκριμένο ψήφισμα του Σ.Α.

Ο Νικολά Σαρκοζί ήθελε να αποκαταστήσει την πληγείσα εικόνα του Παρισιού από την εσφαλμένη στήριξη του Τυνήσιου δικτάτορα Μπεν Αλι, ενώ είχε ως κίνητρο και την απήχηση που μια τέτοια επιχείρηση θα είχε στη γαλλική κοινή γνώμη. Ηταν αυτός που πίεσε για την ανάληψη δράσης και υπό αυτήν την έννοια ηγήθηκε της προσπάθειας να αποτραπεί η διαφαινόμενη αιματοχυσία. Από την άλλη, οι σύμμαχοι τον επικρίνουν ότι η επιμονή του να συγκαλέσει διάσκεψη το περασμένο Σάββατο στο Παρίσι καθυστέρησε την έναρξη της επιχείρησης και προσέφερε πολύτιμο χρόνο στις δυνάμεις του Καντάφι.

Από την πλευρά της, η Αγκελα Μέρκελ, αντιμέτωπη με την αντίθεση των Γερμανών και μάλιστα πριν από τις κρίσιμες εκλογές στη Βάδη-Βυρτεμβέργη, δεν ψήφισε υπέρ της επιχείρησης στο Σ.Α., προκαλώντας ρήγμα στον γαλλογερμανικό άξονα. Απέσυρε τις δυνάμεις της από τη Μεσόγειο για να μην ταυτιστεί με την επιχείρηση κατά της Λιβύης και έτσι δεν συμμετέχει ενεργά στην εφαρμογή της απόφασης των Ην. Εθνών για επιβολή εμπάργκο όπλων.

Υπαναχώρηση

Ο Αραβικός Σύνδεσμος αρχικά ζήτησε την παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας, εκφράζοντας το λαϊκό αίσθημα για την ανάγκη προστασίας των Λίβυων πολιτών που εξεγέρθηκαν ενάντια σε άλλον έναν δικτάτορα, αλλά στην πορεία υπαναχώρησε φοβούμενος το κόστος της ταύτισης με τη Δύση, τη στιγμή που αυτή βομβαρδίζει Αραβες. Οι αραβικές χώρες αμφιταλαντεύονται, ενώ κάποιες εξ αυτών, όπως το Κατάρ και τα ΗΑΕ, δήλωσαν ότι θα συμμετάσχουν στις επιχειρήσεις. Παλινδρομήσεις χαρακτήρισαν και τη στάση του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος στην αρχή δήλωνε ότι δεν πρέπει να φύγει ο Καντάφι και δεν πρέπει να υπάρξει επιχείρηση της Δύσης, επικαλούμενος τα ανθρώπινα δικαιώματα του λιβυκού λαού και αποκρύπτοντας τα συμφέροντα δισεκατομμυρίων που έχει η Τουρκία στη Λιβύη. Αφού επέκρινε την επέμβαση, στη συνέχεια αποφάσισε να συμμετάσχει στη νατοϊκή επιχείρηση επιβολής εμπάργκο όπλων, ενώ τελευταία ζητεί επίμονα από τον Καντάφι να φύγει. Ο ιός των εναλλασσόμενων θέσεων και της απουσίας σταθερής γραμμής έπληξε και τη Ρωσία. Δεν ήταν μόνο η απόφαση της Μόσχας να μη θέσει βέτο στο ψήφισμα του Σ.Α. και στη συνέχεια να επικρίνει την επιχείρηση, αλλά υπήρξε και μια πρωτοφανής σύγκρουση στην εσωτερική πολιτική σκηνή. Οταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν παραλλήλισε την επιχείρηση με «σταυροφορία» του Μεσαίωνα, ο πρόεδρος Μεντβέντεφ «άδειασε» για πρώτη φορά δημοσίως τον πρωθυπουργό του, λέγοντας ότι ο χαρακτηρισμός ήταν απαράδεκτος.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_100004_26/03/2011_437145