Τουρκία: η αντιπολίτευση είναι εδώ

Του ΑΡΗ ΑΜΠΑΤΖΗ
Αυτό που κάνει πραγματικά ιστορικές τις στιγμές που ζει η Τουρκία αυτή την περίοδο δεν είναι η πολιτική κρίση -αυτές είναι πασατέμπος για την πολιτική στη γείτονα- αλλά ένα γεγονός το οποίο ομολογουμένως δεν έχει καν υπογραμμιστεί, ίσως εξαιτίας της σκόνης που συνεχίζει ακόμη να αιωρείται: το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, για πρώτη φορά στην ιστορία του -η οποία ταυτίζεται χρονικά με την ιστορία της τουρκικής Δημοκρατίας- συμπεριφέρεται σαν αντιπολίτευση.


Η σημασία του γεγονότος αυτού είναι πολύ μεγάλη διότι πρόκειται για ένα κόμμα που όχι μόνο θεωρείται το κόμμα που ίδρυσε το τουρκικό κράτος, αλλά μέχρι πολύ πρόσφατα ήταν από τα κατ' εξοχήν κόμματα που ασκούσαν πολιτική στο όνομα του κράτους και του καθεστώτος και όχι στο όνομα άλλων πραγμάτων τα οποία υποδηλώνονται από την «ιδεολογική» του ταυτότητα ως «σοσιαλδημοκρατικού κόμματος».

Ρεπουμπλικανική έκπληξη
Για πρώτη φορά στην ιστορία του το ΡΛΚ συμπεριφέρθηκε με αντανακλαστικά «κοινωνικού κινήματος» και όχι σαν «κρατικό» κόμμα. Η απόφαση της ηγεσίας του να μετάσχουν οι βουλευτές του κόμματος στην τελετή ορκωμοσίας στην Εθνοσυνέλευση την περασμένη Τρίτη, αλλά να μην ορκιστούν, ήταν μια πρωτόγνωρη στάση που παραπέμπει σε στάσεις ή αντιστάσεις που εμφανίζουν κόμματα τα οποία έχουν χαρακτήρα -ή είναι φορείς- κινήματος. Οι αριστερές οργανώσεις και τα εκάστοτε φιλοκουρδικά κόμματα ήταν συνηθισμένο μέχρι σήμερα να αναπτύσσουν τέτοιας μορφής δραστηριότητα στην Τουρκία. Ποτέ όμως το ΡΛΚ. Δεν είναι λίγο, ένα κόμμα που διακατέχεται από όλη αυτή την ξύλινη σοβαροφάνεια του καθεστωτικού θεσμού, να βγαίνει και να λέει ότι «δεν θα ορκιστούν οι βουλευτές μας», γράφοντας στα παλιά του τα παπούτσια όλο το ασήκωτο εκείνο βάρος που σε πλακώνει όταν μπαίνεις στην Τουρκία σε χώρους εξουσίας όπως είναι η Εθνοσυνέλευση.

Το πού θα οδηγηθεί το κόμμα πολιτικά με την επιλογή του αυτή και το κατά πόσο θα αντέξει να συνεχίσει στην ίδια γραμμή, είναι το μεγάλο ερώτημα τώρα. Προηγουμένως όμως έχει απαντηθεί ένα άλλο πολύ σημαντικό ερώτημα. Οταν πριν από περίπου ένα χρόνο ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου αναλάμβανε την ηγεσία του κόμματος και υποσχόταν «αλλαγή», είχε αρχίσει να διατυπώνεται το ερώτημα κατά πόσο αλλαγή είναι αυτό που υπόσχεται. Κατά πόσο θα τολμήσει να στρίψει το τιμόνι του ΡΛΚ προς «σοσιαλδημοκρατική» πορεία και κατά πόσο θα μπορέσει να ευθυγραμμίσει το κόμμα του με αιτήματα δημοκρατικά, λαϊκά κ.λπ.

«Κλειδί» η ορκωμοσία
Μπορεί προς το παρόν να μην είναι ξεκάθαρο τι είδους ευθυγράμμιση θα κάνει ο Κιλιτσντάρογλου. Η απόφαση γύρω από την ορκωμοσία όμως ήταν απάντηση ως προς την αλλαγή πλεύσης. Ως προς την αλλαγή της αντίληψης. Η παλιά αντίληψη που επικρατούσε στο ΡΛΚ ήταν αυτή του κόμματος το οποίο υπερασπίζεται το κράτος εναντίον του πολίτη. Η αντίληψη αυτή, αν μη τι άλλο, δέχτηκε μεγάλο πλήγμα με την απόφαση σχετικά με την ορκωμοσία.

Εάν δεν ήταν έτσι, δεν θα αντιδρούσαν τόσο έντονα στην «αντάρτικη» στάση του ΡΛΚ τα δύο κόμματα που ανήκουν στον αστερισμό των καθεστωτικών κομμάτων. Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος. Το πρώτο αντιδρά επειδή είναι πλέον το κατ' εξοχήν καθεστωτικό κόμμα. Το δεύτερο για ιδεολογικούς λόγους, οι οποίοι δεν θα του επέτρεπαν ποτέ να κάνει τέτοια υπέρβαση.

Η μόνη υπέρβαση που είχαν κάνει οι ακροδεξιοί ήταν η απέχθεια που είχαν αναπτύξει εναντίον της ποινής του θανάτου αμέσως μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980, όταν η χούντα είχε εκτελέσει μαζί με αριστερούς και ακροδεξιούς. Τα αντανακλαστικά αυτά εναντίον της θανατικής ποινής εγκαταλείφθηκαν στη συνέχεια, ειδικά όταν το Κουρδικό πήρε διαστάσεις και έγινε από τους βασικούς άξονες παραγωγής και άσκησης πολιτικής στην Τουρκία.

Ενα άλλο ερώτημα που θα απαντηθεί ως προς το ΡΛΚ είναι το κατά πόσο θα διατηρεί αξιώσεις μαζικού κόμματος, καθώς θα ευθυγραμμίζεται με δημοκρατικά αιτήματα και θα υιοθετεί «αντάρτικες» μεθόδους κοινωνικών κινημάτων. Διότι το κοινωνικό και πολιτικό σκηνικό στην Τουρκία φωτογραφίζει μια συντηρητική κατάσταση όπου τα δύο σημαντικότερα σημεία είναι ο εθνικισμός και η θρησκευτικότητα.

http://infognomonpolitics.blogspot.com