Οι τουρκοισραηλινές σχέσεις εισέρχονται σε ανεξερεύνητα νερά. Η «υπερήφανη» εξωτερική πολιτική του Ερντογάν.

του Pierre Klochendler
ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ - Εν μέσω των τελευταίων προετοιμασιών για το νέο στολίσκο ειρήνης που θα προσπαθήσει αυτή την εβδομάδα να σπάσει τον ισραηλινό ναυτικό αποκλεισμό της Γάζας, τα σημάδια μιας προσπάθειας να ξεπαγώσουν οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, μετά από κρίση δύο χρόνων, γίνονται όλο και πιο ορατά.


Άρθρο που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα στην ισραηλινή εφημερίδα Ha'aretz αποκάλυψε ότι ο Υπουργός [του Ισραήλ] Στρατηγικών Υποθέσεων Μοσέ Yaalon, διεξήγαγε μυστικές συνομιλίες στη Γενεύη με τον Feridun Sinirlioglu, Υφυπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας.

Πολύ σύντομα, το πέπλο της μυστικότητας αφαιρέθηκε και η διαδικασία συμφιλίωσης έμοιαζε περισσότερο σε άσκηση δημόσιας διπλωματίας.
Κατά τη διάρκεια μιας φιλικής συνέντευξης που δόθηκε σε Τούρκους δημοσιογράφους, ο Ισραηλινός Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Ντάνι Αγιαλόν, δήλωσε: «Τώρα θα πρέπει οι ίδιοι να αποκολληθούμε από το παιχνίδι των αμοιβαίων κατηγοριών σχετικά με την αιτία της απώλειας εμπιστοσύνης».

Με το «τώρα» ο Αγιαλόν εννοούσε την περίοδο που ακολούθησε τις τουρκικές γενικές εκλογές, πριν από δύο εβδομάδες.
«Οι πολιτικές εντάσεις στην Τουρκία, έμειναν πίσω μετά τις εκλογές», είπε.

Οι Ισραηλινοί διπλωμάτες πιστεύουν ότι η νίκη στις εκλογές του Τούρκου Πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του κόμματος AKP, θα έχει «πραγματιστικό» αντίκτυπο στις ταραγμένες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.

Η Τουρκία έχει παγώσει τους δεσμούς της με το Ισραήλ, μετά την καταστροφική ισραηλινή επιχείρηση έναντι της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας (2008-2009). (…)

Οι σχέσεις ήρθαν σε μεγαλύτερη ρήξη τον Μάιο του 2010, κατά το πρώτο επεισόδιο με το στολίσκο για την ειρήνη στη Γάζα, όταν ισραηλινοί κομάντος επιτέθηκαν στο πλοίο MV Μαρμαρά και επιβιβάστηκαν στο σκάφος. Κατά τη διάρκεια αυτής της κακοσχεδιασμένης επιδρομής, εννέα ακτιβιστές του Τουρκικού Ισλαμικού Ιδρύματος για Ανθρωπιστική Βοήθεια (ΙΗΗ) έχασαν τη ζωή τους στα διεθνή ύδατα.

Από τότε, η συμφιλίωση έχει σκοντάψει στο αίτημα της Τουρκίας, το Ισραήλ «να ζητήσει επίσημα συγγνώμη» για τη δολοφονία αυτών των ακτιβιστών. Το Ισραήλ δέχεται μόνο να εκφράσει «τη λύπη του». Όλοι οι παρατηρητές δεν προβλέπουν ότι η τρέχουσα διαδικασία συμφιλίωσης θα πετύχει.

Ο Suat Kiniklioglu, αντιπρόεδρος του ΑΚΡ υπεύθυνος για τις εξωτερικές υποθέσεις, δήλωσε στις 23 Ιουνίου σε συνέδριο στην Ουάσιγκτον που χρηματοδοτείται από το Ινστιτούτο της Μέσης Ανατολής, «εάν δεν υπάρξει ριζική αλλαγή στην αραβοισραηλινή διένεξη, δεν βλέπω τουρκική πρεσβεία στο Τελ Αβίβ μετά από πέντε χρόνια».

Μετά την αντιπαράθεση για το στολίσκο πέρυσι, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου ξεκίνησε μια πολιτική ενίσχυσης των δεσμών ασφάλειας με την Ελλάδα, τον περιφερειακό αντίπαλο της Τουρκίας. Ωστόσο, ο όγκος του διμερούς εμπορίου με αυτή τη χώρα σε πτώχευση δεν μπορεί να φτάσει αυτό που το Ισραήλ απολάμβανε στο παρελθόν με την Τουρκία.


Ο Νετανιάχου ήταν ταχύς για να αρπάξει την ευκαιρία που προσφέρθηκε από τη νίκη του Ερντογάν. Συνεχάρη τον ομόλογό του, εκφράζοντας την επιθυμία να σβήσουν τη διαφωνία τους. Οι Ισραηλινοί διπλωμάτες βλέπουν στην εξέγερση της Συρίας άλλη μια ευκαιρία για να ξελασπωθούν οι σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών. Επισημαίνουν ότι το σύνολο του οικοδομήματος της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής επανευθυγράμμισης της Άγκυρας με το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία για να διαμορφώσει ένα νέο στρατηγικό άξονα, φαίνεται να καταρρέει.

Ειδικότερα, η αποδυνάμωση της Συρίας θεωρείται ως ένας καλός οιωνός, γιατί θα μπορούσε να ανασυντάξει το ανατολικό μέτωπο του Ισραήλ (Ιράν, Συρία και Χεζμπολάχ, το λιβανικό σιιτικό κίνημα).

Σε αντίθεση με την παραδοσιακή ισραηλινή καχυποψία για άνοδο των Αδελφών Μουσουλμάνων στις γειτονικές χώρες του, ο πρώην επικεφαλής των στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών Άμος Γιαντλίν, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η Αραβική Άνοιξη ήταν «καλή για το Ισραήλ».
Πρόσθεσε ότι «Το γεγονός ότι οι Άραβες επιτίθενται στα δικά τους καθεστώτα και όχι στο Ισραήλ είναι ιστορικό».

Αναφορές από την τουρκική πόλη Guvecci, επιβεβαιώνουν ότι τα συριακά στρατεύματα περιπλέκουν τα προβλήματα στα σύνορα, καθώς η Τουρκία φοβάται ότι τέτοιες επιχειρήσεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν μεγαλύτερη συγκέντρωση προσφύγων στο έδαφός της, αυτή τη φορά Κούρδων. Αμφότερες οι χώρες έχουν μεγάλες κουρδικές μειονότητες.

Την ανησυχία της ενός νέου κύματος βίας στα σύνορα, με σοβαρές περιφερειακές επιπτώσεις, εξέφρασε η Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον.
«Εάν οι συριακές δυνάμεις δεν σταματήσουν αμέσως τις επιθέσεις και προβοκάτσιες, οι οποίες δεν επηρεάζουν μόνο τους δικούς τους πολίτες, αλλά αυξάνουν την πιθανότητα συγκρούσεων στα σύνορα, τότε θα δούμε μια κλιμάκωση της σύγκρουσης στην περιοχή αυτή», είπε δυσοίωνα.

Υπό την πίεση των Ηνωμένων Πολιτειών και με τις «συμβουλές» της Τουρκίας, το IHH ακύρωσε τη συμμετοχή του στο νέο στολίσκο της βοήθειας προς τη Γάζα, εξηγώντας ότι η απόφαση αυτή πάρθηκε με κύριο στόχο να μη αποσπαστεί η προσοχή της ΜΚΟ που αυτή τη στιγμή παρέχει βοήθεια στους πρόσφυγες από τη Συρία.

«Το γεγονός ότι το MV Μαρμαρά [πλοιοκτησία του IHH] δεν θα αποπλεύσει για τη Γάζα για δεύτερη φορά είναι μια καλή ευκαιρία για μας να ανανεώσουμε τους δεσμούς μας», απάντησε ο Αγιαλόν στην τουρκική εφημερίδα Hurriyet .

Σύμπτωση ή όχι, αυτό που φαίνεται να είναι η πιο άμεση αιτία για την αποκατάσταση μεταξύ των δύο χωρών είναι η έκθεση της Εξεταστικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για το πρώτο στολίσκο, η οποία αναμένεται σε δύο εβδομάδες.

Ανώτερος Ισραηλινός κυβερνητικός αξιωματούχος δήλωσε την Κυριακή στην Haaretz ότι η Τουρκία ζήτησε από το Ισραήλ να αποδεχθεί μια «αποδυναμωμένη εκδοχή» της έκθεσης του Γενικού Γραμματέα.

Ο αξιωματούχος αυτός θα δήλωνε ότι η Άγκυρα «ανησυχεί πολύ» για τη «σκληρή κριτική της Τουρκίας» που αναμένεται σε αυτή την έκθεση. Μια Ισραηλινή συμφωνία σε αυτό το αίτημα θα ήταν μέρος μιας «δέσμης μέτρων» για να ξεχαστεί η υπόθεση του στολίσκου.

Από το προηγούμενο έτος, οι δύο χώρες άλλαξαν τις στρατηγικές κατευθύνσεις τους, έτσι ώστε να έχουν υπονομεύσει αυτό που ήταν πάντα «μια συμμαχία ευκολίας» σύμφωνα με τα λόγια του Henri Barkey, ενός εμπειρογνώμονα για την Τουρκία στο Carnegie Endowment για τη Διεθνή Ειρήνη .

Οι καλές σχέσεις με την Τουρκία ήταν μέρος μιας ισραηλινής στρατηγικής για την αντιστάθμιση της έλλειψης σχέσεων με τους γείτονές του, δημιουργώντας δεσμούς με μη αραβικά έθνη στην περιφέρεια της Μέσης Ανατολής. Η Τουρκία, από τη πλευρά της, εκτιμούσε την υποστήριξη του Ισραήλ στον πόλεμο της Άγκυρας κατά των Κούρδων εθνικιστών και ενθάρρυνε τους Αμερικανοεβραίους να ασκούν πιέσεις έναντι των αντιτουρκικών μέτρων στο Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών, μέτρων που υποστηρίζονται από τους Αμερικανούς ελληνικής και αρμενικής καταγωγής.

Ωστόσο, με τη 16η μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομία και την ανάπτυξη δεσμών με τα πρώην οθωμανικά εδάφη της στη Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική και στην Κεντρική Ασία, «η Τουρκία ανθίζει και δεν χρειάζεται πλέον το Ισραήλ ή την αμερικανική εβραϊκή κοινότητα», δήλωσε ο Barkey. Επίσης, επέκρινε το Ισραήλ που θεωρεί την Τουρκία «ως δεδομένη».

Η Αραβική Άνοιξη δημιούργησε νέες προκλήσεις για τη στρατηγική της Τουρκίας να βοηθήσει τους άλλους Μουσουλμάνους και «να έχει μηδενικά προβλήματα» με τους γείτονές της. Η αντίδραση της Τουρκίας στην Αραβική Άνοιξη ήταν δυναμική, ενώ το Ισραήλ κλείστηκε στις ανησυχίες του για την ανταλλαγή αυταρχικών καθεστώτων απρόθυμων να αναλάβουν κινδύνους με φιλοπαλαιστινιακά λαϊκίστικα καθεστώτα.

Εν τω μεταξύ, οι πρωταγωνιστές του δεύτερου στολίσκου Ειρήνης κάνουν τις τελικές πρόβες και ασκήσεις.

Στην Ελλάδα και άλλα λιμάνια της Μεσογείου, οι ακτιβιστές προπονούνται για μη βίαιη αντίσταση έναντι μασκοφόρων κομάντος με συμβατικά όπλα, όπλα αναισθητοποίησης, δακρυγόνα, κανόνια νερού, προσπαθώντας να φανταστούν ελικόπτερα και πολεμικά πλοία γύρω τους.

Στα ισραηλινά χωρικά ύδατα, οι ναυτικοί κομάντος εξασκούνται για κατάληψη πλοίων - αυτή τη φορά με τρόπο που δεν θα είναι φανερά προκλητικό.

Inter Press Service, 30 Ιουνίου 2011
Πηγή

http://infognomonpolitics.blogspot.com/