H Πολιτική διασταυρώνεται με την Προσωπικότητα

Απομνημονεύματα Μπους

Της Michiko Kakutani
The New York Times

Tα απομνημονεύματα του Τζορτζ Μπους με τίτλο “Decision Points”, μπορούσαν κάλλιστα να είχαν τίτλο «Ο Αποφασίζων Αποφασίζει». Στην αυτοβιογραφία του ο Μπους επικεντρώνεται στις σημαντικές αποφάσεις που έλαβε θητεύοντας στο Λευκό Οίκο αλλά και στην ζωή του. Από την απόφαση του το 1986 να σταματήσει το ποτό, την απόφαση του να εισβάλει στο Ιράκ το 2003 και τις αποφάσεις για την οικονομική κρίση του 2008. Είναι ένα βιβλίο εν μέρει απολογία, εν μέρει οικογενειακό λεύκωμα και εν μέρει μία προσπάθεια κατάκτησης της αυτογνωσίας με στόχο να (επανα)διαμορφώσει το πολιτικό του κληροδότημα.

Ο κ. Μπους είναι ένας συγγραφέας που συνήθως δεν αρέσκεται στην ενδοσκόπηση. Το βιβλίο του πάσχει από την συναισθηματική ακρίβεια και τον υποβλητικό τόνο που διακρίνει αυτό της συζύγου του Λόρα “Spoken from the Heart”, «Με την φωνή της Καρδιάς».

Εξομολογήσεις και «αστεία»
Σίγουρα το βιβλίο “Decision Points” δεν συνιστά μία συνήθη αυτοβιογραφία ενός τέως προέδρου. Πόσα παρόμοια συγγράμματα αρχίζουν με εξομολόγηση όπως, «Θα μπορέσω να συνεχίσω να έρχομαι κοντά στον Παντοδύναμο ή μήπως το αλκοόλ καθίσταται ο Θεός μου;» Ή πόσα βιβλία τέτοιου περιεχομένου περιέχουν ατυχείς έως και μη σοβαρές αναφορές, όπως τα απορρίμματα ενός σκύλου;

Το ύφος που υιοθετεί ο κ. Μπους είναι αυτό ενός φυσιολογικού πολιτικού άνδρα, ενώ τα συναισθήματα του αμφιταλαντεύονται μεταξύ της αμυντικής στάσης, της φιλοπονίας και της σχεδόν ξεροκέφαλης ασχετοσύνης.

Εμφανίζεται να είναι μεν λάτρης των μεγάλων ιδεών αλλά την ίδια στιγμή των καθημερινών ανέσεων, ένας εκτελεστικός αξιωματούχος γνωστός για την αισιοδοξία, το πείσμα και την έλλειψη περιέργειας. Ο κ. Μπους αναγνωρίζει και παραδέχεται αρκετά λάθη που διέπραξε. Για τον χειρισμό του τυφώνα Κατρίνα γράφει ότι «θα έπρεπε να είχα αναγνωρίσει ενωρίτερα τις ανεπάρκειες και να επενέβαινα ταχύτερα». Για το Ιράκ ότι «μετανιώνω που δεν είχα δράσει ταχύτερα και αποφασιστικότερα όταν η κατάσταση είχε αρχίσει να επιδεινώνεται μετά την πτώση του καθεστώτος Χουσεΐν. Επιπρόσθετα εξομολογείται ότι «διακατέχομαι από αρνητικά συναισθήματα κάθε φορά που σκέφτομαι την αποτυχία του εντοπισμού όπλων μαζικής καταστροφής».

Ταυτόχρονα ωστόσο επιμένει ότι «η απομάκρυνση του Σαντάμ από την εξουσία ήταν η σωστή απόφαση: «παρόλες τις δυσκολίες η Αμερική είναι ασφαλέστερη χωρίς ένα δολοφόνο δικτάτορα με όπλα μαζικής καταστροφής και υποστηρικτή της τρομοκρατίας στη Μέση Ανατολή».


Άμοιρος ευθυνών
Στο βιβλίο του ο κ. Μπους παραλείπει να καταπιαστεί με αρκετά σοβαρά ζητήματα όπως η επιλεκτική παράθεση πληροφοριών από κυβερνητικούς αξιωματούχους πριν από την εισβολή στο Ιράκ, η διεύρυνση των εξουσιών του Λευκού Οίκου στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και η αγνόηση των συμβουλών για τον αριθμό των στρατευμάτων και τον μετά τον πόλεμο σχεδιασμό.

Την ίδια στιγμή δεν τοποθετείται στο ρόλο που διαδραμάτισε στην επανάκαμψη των Ταλιμπάν η απόφαση του να κατευθύνει δυνάμεις από τον πόλεμο στο Ιράκ. Επιχειρεί ακόμη να υποβαθμίσει τα προβλήματα στη βάση Γκουαντανάμο, ισχυριζόμενος ότι «αν δεν είχα εξουσιοδοτήσει τα βασανιστήρια για αξιωματούχους της Αλ Κάιντα τότε θα έπρεπε να αναλάβω το ρίσκο για το ότι η χώρα θα δεχόταν εκ νέου επίθεση».

Ο κ. Μπους δεν αποδέχεται ούτε τον ρόλο που διαδραμάτισε με τις πολιτικές του στην οικονομική κρίση στο τέλος της δεύτερης θητείας του και ούτε αναλαμβάνει την ευθύνη για τον πόλεμο των φατριών και τις διασπαστικές τάσεις στους κόλπους της κυβέρνησης του.

Παθητικός και Περιφρονητικός
Το βιβλίο “Decision Points” επιβεβαιώνει σε μεγάλο βαθμό τις εκτιμήσεις δημοσιογράφων και αρκετών που θήτευσαν στο Λευκό Οίκο ότι η κυβέρνηση Μπους ασκούσε αυτοσχέδια πολιτική με βάση την εμπιστοσύνη παρά την πραγματογνωμοσύνη. Όπως γράφει, στην αξιολόγηση των υποψηφίων για διοικητικές θέσεις «λάμβανα υπόψη τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα σε μία προσπάθεια καλλιέργειας της κουλτούρας της πίστης όχι σε εμένα αλλά στην πατρίδα και τα ιδανικά μας».

Παρά την αγωνιώδη προσπάθεια να προβληθεί ως προοδευτικός και αποφασιστικός ηγέτης, ο κ. Μπους παρουσιάζεται στο βιβλίο ως παθητικός και περιφρονητικός, όπως για παράδειγμα με τις αποτυχημένες προσπάθειες να εξομαλύνει τις σχέσεις του πενταγώνου με το υπουργείο εξωτερικών, και τις δικές του με τον κ. Ράμσφελτ, τον οποίο αν και το 2004 ήθελε να αντικαταστήσει δεν το κατάφερε. «Αν τον έπαυα η πράξη μου θα φαινόταν σαν πραξικόπημα και αυτό θα δημιουργούσε καταστροφικό προηγούμενο».

Στο βιβλίο γίνεται επίσης αναφορά στις στενές σχέσεις με τον πατέρα του αλλά και στην ανάγκη να διαφοροποιηθεί από τον ίδιο. Παραθέτει συνομιλία τους τα Χριστούγεννα του 2002 στην οποία ο κ. Μπους ο πρεσβύτερος του είπε: «Γνωρίζεις γιε μου πόσο σκληρός είναι ο πόλεμος και θα πρέπει να κάνεις ότι είναι δυνατόν για να τον αποφύγεις. Ωστόσο αν ο τύπος δεν συμμορφωθεί, τότε δεν έχεις άλλη επιλογή». Αργότερα όταν ο Μπους ο νεότερος είχε δώσει την εντολή για πόλεμο έλαβε σημείωμα από τον πατέρα του στο οποίο έγραφε: «Κάνεις το σωστό. Η απόφαση σου είναι η πιο δύσκολη που έχεις λάβει μέχρι σήμερα. Ωστόσο την έλαβες επιδεικνύοντας σθένος και συμπόνια».

Στην κατακλείδα του βιβλίου “Decision Points” ο κ. Μπους αναφέρει ότι έφυγε από τον Λευκό Οίκο ικανοποιημένος για το ότι «έκανα πάντα αυτό που πίστευα ότι ήταν σωστό. Έκτοτε έχω επιστρέψει στην φυσιολογική ζωή.» Παραθέτει επίσης ένα χαρακτηριστικό περιστατικό με πρωταγωνιστή τον σκύλο του Μπάρνι. «Τον είχα βγάλει για περίπατο και επέλεξε να κάνει την ανάγκη του στο γρασίδι του γείτονα. Και εγώ, ο πρώην πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, με μία πλαστική σακούλα στο χέρι, να μαζεύω ότι απέφευγα τα τελευταία οκτώ χρόνια».