ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΝΑΤΟ - ΡΩΣΙΑΣ

του Ανδρέα Πενταρά*


Κατά τη διάρκεια της συζήτησης που πραγματοποιήθηκε στη Βουλή στις 24 Φεβρουαρίου 2011, αναφορικά με τον Συνεταιρισμό για τη Ειρήνη, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΑΚΕΛ, αναφερόμενος στις σχέσεις ΝΑΤΟ - Ρωσίας, είπε ότι η Ρωσία έγινε επί Γιέλτσιν μέλος του Συνεταιρισμού για την Ειρήνη, όμως η σχέση αυτή είναι παγοποιημένη και ότι η Ρωσία συνεχίζει και σήμερα να είναι ο κύριος αντίπαλος του ΝΑΤΟ.

Ας δούμε όμως τα κυριότερα ορόσημα των σχέσεων ΝΑΤΟ - Ρωσίας για να διαπιστώσουμε αν τα πράγματα είναι όπως τα παρουσίασε ο ομιλητής.

Οι σχέσεις ΝΑΤΟ - Ρωσίας χρονολογούνται από το 1991, όταν ιδρύθηκε το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο Συνεργασίας (ΝΑC), το οποίο περιέλαβε τα κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ και αρχικά 11 πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες μεταξύ των οποίων και η Ρωσία. Σκοπός του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου ήταν η ανάπτυξη ενός φόρουμ διαλόγου μεταξύ του ΝΑΤΟ και των χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης.

Το 1994, η Ρωσία εντάσσεται στον ΄΄Συναιτερισμό για την Ειρήνη΄΄ ένα πρόγραμμα που αναπτύχθηκε στα πλαίσια του διαλόγου του Βορειοαντλαντικού Συμβουλίου Συνεργασίας.

Το 1996, η Ρωσία αναπτύσσει στρατιωτικό απόσπασμα στα πλαίσια της Νατοϊκής δύναμης διατήρησης της ειρήνης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ενώ ένα χρόνο αργότερα, ΝΑΤΟ και Ρωσία υπογράφουν στο Παρίσι συμφωνία συνεργασίας στο στρατιωτικό τομέα, στη βάση της οποίας δημιουργήθηκε το ΄΄Μόνιμο Μεικτό Συμβούλιο΄΄ (PJC), το οποίο λειτουργούσε σε συνεχή βάση στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες και αφού εν τω μεταξύ η Ρωσία εγκατέστησε στην έδρα του ΝΑΤΟ τη πρώτη διπλωματική αντιπροσωπεία.

Το 1999, η Ρωσία συμμετέχει με ειρηνευτικές δυνάμεις στη Νατοϊκή δύναμη διατήρησης της ειρήνης στο Κοσσυφοπέδιο.

Το 2000, ο Πούτιν αναλαμβάνει τη προεδρία της Ρωσίας και διακηρύττει ότι θα εργασθεί για την ανοικοδόμηση των σχέσεων με το ΝΑΤΟ. Το επόμενο έτος το ΝΑΤΟ ανοίγει στη Μόσχα Γραφείο πληροφοριών.


Το 2002, οι πρόεδροι Μπους και Πούτιν, συναντώνται σε ναυτική βάση έξω από τη Ρώμη και αποφασίζουν την ίδρυση του Συμβουλίου ΝΑΤΟ - Ρωσίας (NRC) σε αντικατάσταση του λειτουργούντος από το 1997 Μόνιμου Μεικτού Συμβουλίου (PJC). Στα πλαίσια αυτής της συμφωνίας, η διπλωματική αποστολή της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ ενισχύεται με στρατιωτικό προσωπικό, ενώ αντίστοιχη Νατοϊκή αποστολή εγκαθίσταται στο Ρωσικό υπουργείο άμυνας.

Το 2003, στον απόηχο της 11ης Σεπτεμβρίου αλλά και της απάντησης του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, πραγματοποιείται στη Μόσχα η πρώτη σύνοδος του Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ρωσίας, στα πλαίσια του οποίου υπογράφεται η συμφωνία έρευνας - διάσωσης για πληρώματα υποβρυχίων.

Το 2004, το Συμβούλιο πραγματοποιεί τη πρώτη άσκηση αντιπυραυλικής άμυνας θεάτρου επιχειρήσεων στο Κολοράντο των ΗΠΑ, ενώ υπογράφεται συμφωνία για εγκατάσταση Ρώσων στρατιωτικών ως συνδέσμων σε όλα τα στρατηγεία του ΝΑΤΟ. Μια άσκηση πολυεθνικών δυνάμεων για αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών πραγματοποιείται στο Καλλίνιγκραντ της Ρωσίας.

Το 2005, λαμβάνει χώραν η δεύτερη άσκηση αντιπυραυλικής άμυνας θεάτρου επιχειρήσεων του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας στην Ολλανδία. Σε σύσκεψη των υπουργών άμυνας του Συμβουλίου υιοθετείται έγγραφο με τίτλο ΄΄Πολιτικοστρατιωτική Οδηγία΄΄ με σκοπό την ανάπτυξη της διαλειτουργικότητας μεταξύ των Ρωσικών και Νατοϊκών δυνάμεων σε στρατηγικό, σε τακτικό και επιχειρησιακό επίπεδο. Νατοϊκοί εκπαιδευτές διδάσκουν στις Ρωσικές στρατιωτικές ακαδημίες ενώ Ρώσοι εκπαιδευτές στις αντίστοιχες σχολές του ΝΑΤΟ.

Το 2006, λαμβάνει χώραν η τρίτη άσκηση αντιπυραυλικής άμυνας στη Μόσχα, ενώ η πρώτη Ρωσική φρεγάτα αναπτύσεται στη Μεσόγειο στα πλαίσια της Νατοϊκής επιχείρησης ΄΄Active Εndeavour΄΄ κατά της τρομοκρατίας. Το επόμενο έτος αποστέλλεται και δεύτερη φρεγάτα.

Το 2008, η Ρωσία παρέχει διευκολύνσεις στη διακίνηση βοήθειας μέσω Ρωσικού εδάφους και εναερίου χώρου προς τη δύναμη του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, κάτι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Στις 20 Νοεμβρίου 2010 στη παρουσία των προέδρων Ομπάμα και Μεντβέντεφ πραγματοποιείται στη Λισαβόνα η τρίτη σύνοδος κορυφής του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Στο τέλος αυτής της ιστορικής συνόδου, οι ηγέτες των 29 κρατών – μελών του Συμβουλίου, δεσμεύτηκαν να εργασθούν για την επίτευξη μιας αληθινής και σύγχρονης στρατηγικής εταιρικής σχέσης (ΝΑΤΟ-Ρωσίας), βασισμένης στις αρχές της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, της διαφάνειας και της προβλεψιμότητας, με στόχο τη συμβολή στη δημιουργία ενός κοινού χώρου ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας στην ευρωατλαντική περιοχή. Συμφώνησαν επίσης και σε μια σειρά άλλων θεμάτων, όπως στη συμμετοχή της Ρωσίας στην αντιπυραυλική άμυνα του ΝΑΤΟ.

Βέβαια, οφείλουμε να πούμε ότι κατά καιρούς αναφύονται και κάποια προβλήματα μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας όπως στο θέμα της Τσετσενίας, του Κοσόβου, της επέκτασης του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, ο πόλεμος στη Γεωργία, το σχέδιο Μπους για την αντιπυραυλική άμυνα, κλπ. Όμως, τα προβλήματα, μικρά ή μεγάλα μεταξύ δύο στρατηγικών εταίρων οι οποίοι μόλις πριν δύο δεκαετίες ήσαν θανάσιμοι εχθροί, είναι φυσικό να υπάρχουν, γιατί υπάρχουν και τα επί μέρους συμφέροντα. Όπως τονίσθηκε και στο τελικό ανακοινωθέν της συνόδου κορυφής του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας του περασμένου Νοεμβρίου, ΄΄τα προβλήματα θα επιλύονται μέσω της συνεχούς βελτίωσης του πολιτικού διαλόγου και πρακτικής συνεργασίας βασισμένης στο κοινό συμφέρον΄΄.

Αυτές λοιπόν είναι οι ΄΄παγοποιημένες΄΄ σχέσεις ΝΑΤΟ-Ρωσίας;

* Υποστράτηγος ε.α.