ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ Ο ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ

του Ανδρέα Πενταρά*

Η άσκηση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας του δικαιώματος της αρνησικυρίας στην απόφαση της Βουλής αναφορικά με την ένταξη της Κύπρου στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη (ΣγΕ), προκάλεσε νέο γύρο συζητήσεων αναφορικά με το τι ακριβώς είναι ο ΣγΕ. Είναι πρόγραμμα, είναι συμμαχία, ή μήπως είναι Οργανισμός; Το παράξενο πάντως είναι ότι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, για ένα τόσο πολύπλοκο από πλευράς διεθνούς δικαίου ζήτημα, αντί να προσφύγει στο ανώτατο δικαστήριο, το μόνο αρμόδιο να αποφασίσει για το τι είναι ο ΣγΕ, έσπευσε από μόνος του να αποφασίσει ότι είναι απλά ένα πρόγραμμα και κατά συνέπεια δεν υποχρεούται με βάση το Σύνταγμα να υλοποιήσει την απόφαση της Βουλής.

Χωρίς να υποστηρίζουμε την άλφα ή βήτα άποψη, θα παραθέσουμε παρακάτω κάποια στοιχεία τα οποία θα έπρεπε να έχει υπόψη του ο πρόεδρος αλλά και όσοι μέσα από τα ΜΜΕ, αναγορευόμενοι σε διεθνολόγους και συνταγματολόγους, αποφαίνονται από μόνοι τους για το τι είναι ο ΣγΕ.

Πριν λοιπόν ιδρυθεί ο ΣγΕ, ιδρύθηκε το 1991 το ΄΄Βορειοατλαντικό Συμβούλιο Συνεργασίας΄΄ ( North Atlantic Council) το οποίο αποτελείτο από τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ και από 11 πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες. Το Συμβούλιο αυτό αποτέλεσε ένα φόρουμ διαλόγου μεταξύ του ΝΑΤΟ και των πρώην χωρών της Σοβιετικής Ένωσης, οι οποίες λόγω της μετάπτωσης από το ένα καθεστώς στο άλλο, αντιμετώπιζαν προβλήματα πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής αστάθειας. Αποτέλεσμα αυτού του διαλόγου, ήταν να συμφωνηθεί το 1994 ένα πλάνο συνεργασίας μεταξύ του ΝΑΤΟ και των χωρών οι οποίες θα επιθυμούσαν να συμμετάσχουν στο συγκεκριμένο είδος συνεργασίας το οποίο ονομάσθηκε τελικά ΄΄Συνεταιρισμός για την Ειρήνη΄΄ (Partnership for Peace). Με την ίδρυση του ΣγΕ έπαυσε να λειτουργεί το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο Συνεργασίας το οποίο ουσιαστικά απορροφήθηκε από το ΣγΕ.

Οι υποχρεώσεις και δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη του ΣγΕ είναι δύο. Η πρώτη είναι η υπογραφή συνθήκης ασφάλειας μεταξύ του κάθε κράτους χωριστά και του ΝΑΤΟ, αναφορικά με τη διαχείριση των διαβαθμισμένων πληροφοριών του ΝΑΤΟ που θα διαβιβάζονται στις χώρες μέλη του ΣγΕ στα πλαίσια υλοποίησης των προγραμμάτων αλλά και για άλλα ζητήματα που αφορούν την ασφάλεια των μελών του ΣγΕ, όπως π.χ. πληροφορίες για ασύμμετρες απειλές κλπ. Η δεύτερη υποχρέωση, είναι η υπογραφή ενός πρωτοκόλλου των μελών του ΣγΕ με το ΝΑΤΟ με το οποίο η κάθε χώρα αναλαμβάνει τη δέσμευση τήρησης των δημοκρατικών αρχών, του σεβασμού στη διεθνή νομιμότητα και τον καταστατικό χάρτη των ΗΕ, στη διακήρυξη ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στη τελική πράξη του Ελσίνκι, στη συμφωνία ελέγχου των εξοπλισμών, στη μη χρήση βίας εναντίον άλλων κρατών, στο σεβασμό των συνόρων και στην ειρηνική επίλυση των διαφορών.

Πέραν των πιο πάνω υποχρεώσεων που αναλαμβάνουν τα μέλη του ΣγΕ μέσα από διμερείς συμφωνίες, ο ΣγΕ εμπλέκεται και σε μια σειρά διεθνών συμφωνιών και αποφάσεων διεθνών οργανισμών. Η πρώτη, είναι η απόφαση της ΕΕ που λήφθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Κοπεγχάγη το 2002, σύμφωνα με την οποία, χώρες – μέλη της ΕΕ οι οποίες δεν είναι ενταγμένες ούτε στο ΝΑΤΟ, ούτε στο ΣγΕ, δεν μπορούν να συμμετέχουν σε διεργασίες και δραστηριότητες της Ένωσης στις οποίες εμπλέκονται μέσα ή υποδομές του ΝΑΤΟ. Η απόφαση αυτή ήταν απόρροια της συνθήκης συνεργασίας ΕΕ-ΝΑΤΟ γνωστή ως Berlin plus. Με τη συνθήκη αυτή, καθορίσθησαν οι όροι και προϋποθέσεις της συνεργασίας των δύο Οργανισμών στα πλαίσια του πυλώνα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας της ΕΕ.

Η δεύτερη, είναι η συνθήκη ασφάλειας μεταξύ ΕΕ-ΝΑΤΟ, η οποία υπογράφτηκε το 2003 και καλύπτει ζητήματα ασφάλειας αναφορικά με τη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ. Σ΄αυτή τη συνθήκη, καθορίζεται σαφώς ότι απαραίτητη προϋπόθεση οποιασδήποτε συνεργασίας, θα είναι οι χώρες που μετέχουν σε δραστηριότητες της ΕΕ στις οποίες εμπλέκεται καθοιονδήποτε τρόπο το ΝΑΤΟ, θα πρέπει να είναι ενταγμένες είτε στο ΣγΕ είτε στο ΝΑΤΟ.

Με όσα λοιπόν εκτέθηκαν πιο πάνω, γίνεται φανερό ότι ο ΣγΕ δεν είναι απλά ένα πρόγραμμα, όπως θέλει να το εμφανίσει η κυβέρνηση και το ΑΚΕΛ. Πρόκειται για μια συνεργασία κρατών με το ΝΑΤΟ και με άμεση εμπλοκή της ΕΕ, η οποία –συνεργασία- διασφαλίζεται και υλοποιείται μέσα από διμερείς και διεθνείς συμφωνίες, καθώς και αποφάσεις διεθνών Οργανισμών. Υπόψη ότι οι συμφωνίες αυτές σύμφωνα με τον καταστατικό χάρτη των ΗΕ, κατατίθενται στη Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ, και καθίστανται μέρος του διεθνούς δικαίου.

Ας ελπίσουμε ότι η Βουλή εν τη σοφία της, θα παραπέμψει το ζήτημα στο ανώτατο δικαστήριο προκειμένου να αποφασίσει για το τι ακριβώς είναι ο ΄΄Συνεταιρισμός για την Ειρήνη΄΄.


*Υποστράτηγος ε.α.