Του Ανδρέα Πενταρά*
H άμυνα και ασφάλεια στη κλασσική της ερμηνεία, έχει την έννοια του συνόλου των ενεργειών που προβαίνει ένα κράτος με σκοπό τη διασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας του. Λέγοντας δε εδαφική ακεραιότητα, εννοούσαμε μέχρι τώρα την ακεραιότητα του χερσαίου εδάφους, των χωρικών υδάτων και του εθνικού εναέριου χώρου.
Ο καθορισμός από το διεθνές δίκαιο και συγκεκριμένα από τη συνθήκη του Montego bay του 1982 της έννοιας της υφαλοκρηπίδας, κυρίως όμως της έννοιας της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, διαφοροποιούν σημαντικά την έννοια της ασφάλειας των κρατών όπως τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Ποιά είναι η διαφορά όμως μεταξύ υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ; Η διαφορά είναι τεράστια, διότι ενώ η υφαλοκρηπίδα ασχολείται μόνο με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, η ΑΟΖ ασχολείται με την αλιεία αλλά και με κάθε άλλη οικονομική εκμετάλλευση των θαλάσσιων υδάτων. Με λίγα λόγια, καμιά ξένη χώρα δεν μπορεί να αλιεύσει εντός της ΑΟΖ ούτε και να προβεί σε οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα πλην της αβλαβούς διέλευσης σκαφών και βεβαίως κάτω από όρους και προϋποθέσεις που καθορίζει επίσης το διεθνές δίκαιο. Με λίγα λόγια, η ΑΟΖ δεν είναι τίποτε άλλο παρά η προέκταση του χερσαίου εδάφους μέχρι την απόσταση των 200 ναυτικών μιλίων για τα ωκεάνια κράτη ή μέχρις εκεί που συμφωνείται με τα άλλα γειτονικά παράκτια κράτη στη βάση της μεσαίας γραμμής. Έχοντας δε υπόψη την έκταση που καταλαμβάνει ο χερσαίος χώρος της Κύπρου και εκείνος που καταλαμβάνει η δική της ΑΟΖ, βλέπουμε ότι η ΑΟΖ είναι περίπου πέντε φορές μεγαλύτερη απότι είναι η χερσαία Κύπρος. Εάν δε συγκρίνουμε την αξία του πλούτου που παράγεται στο χερσαίο εδάφος με τις πάσης φύσεως οικονομικές δραστηριότητες και του πλούτου που μπορεί να παραχθεί στην ΑΟΖ, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η απόδοση της ΑΟΖ τόσο σε υδρογονάνθρακες όσο και σε αλιεύματα ή και άλλες μορφές παραγωγής πλούτου, όπως είναι η εκμετάλλευση των κυμάτων για παραγωγή ενέργειας, είναι πολύ πιο σημαντική από την οποιασδήποτε φύσεως οικονομική απόδοση του χερσαίου εδάφους. Ο πραγματικός λοιπόν πλούτος της Κύπρου δεν βρίσκεται ούτε στις επενδύσεις, ούτε στις επιχειρήσεις ούτε σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες που γίνονται στη ξηρά. Ο πραγματικός πλούτος κρύβεται μέσα στην ΑΟΖ. Υπό τη προϋπόθεση όμως της δυνατότητας του κράτους να διασφαλίσει την ακεραιότητα ολόκληρης της ΑΟΖ κατά τον ίδιο τρόπο που μπορεί να διασφαλίσει και το χερσαίο έδαφος. Και εδώ είναι που βρίσκεται η διαφοροποίηση της έννοιας της ασφάλειας και άμυνας όπως τη γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Μέχρι σήμερα το δόγμα και η τακτική χρησιμοποίηση των στρατευμάτων αποσκοπούσαν στην άμυνα του χερσαίου χώρου. Σήμερα, το νέο δόγμα και η στρατηγική απαιτούν τη ταυτόχρονη άμυνα και ασφάλεια τόσο του χερσαίου χώρου όσο και της ΑΟΖ. Κράτη που δεν μπορούν να διασφαλίσουν την ΑΟΖ, εκχωρούν ουσιαστικά το ύψιστο αυτό κυριαρχικό δικαίωμα σε άλλα κράτη που εποφθαλμιούν τέτοιες ευκαιρίες.
Το ερώτημα συνεπώς που προκύπτει επιτακτικά, είναι κατά πόσο η Κύπρος μπορεί να διασφαλίσει τη δική της ΑΟΖ , ύστερα μάλιστα από τις σαφείς απειλές της Τουρκίας, η οποία αφενός δεν έχει υπογράψει και δεν αποδέχεται τις ρυθμίσεις της συνθήκης του Montego bay και αφετέρου έχει διακηρύξει ότι δεν θα επιτρέψει τις οποιεσδήποτε έρευνες στη Κυπριακή ΑΟΖ. Πέραν τούτου, έχει διαχωρίσει ετσιθελικά τη δική της ΑΟΖ, στην οποία έχει περιλάβει ένα μεγάλο κομμάτι της Κυπριακής ΑΟΖ. Μέσα σ αυτό το κομμάτι δεν επιτρέπει την οποιαδήποτε έρευνα από τη Κυπριακή Δημοκρατία και είναι γνωστή η εκδίωξη από τουρκικά πολεμικά πλοία, σκάφους που διενεργούσε έρευνες για λογαριασμό του Πανεπιστημίου Κύπρου ανοικτά της Πάφου. Η απάντηση βέβαια στο ερώτημα αυτό είναι ότι η Κύπρος από μόνη της δεν έχει τις δυνατότητες προστασίας της ΑΟΖ. Μια προστασία που απαιτεί ισχυρές ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις με δυνατότητα αξιόπιστης απάντησης στις ενδεχόμενες προκλήσεις της Τουρκικής στρατιωτικής μηχανής. Εμείς λέμε ότι ο μόνος τρόπος που μπορεί η Κύπρος να προστατεύσει τη δική της ΑΟΖ από τη Τουρκία, είναι η σύναψη αμυντικών και άλλων συμφωνιών τόσο με το Ισραήλ όσο και με την Ελλάδα. Αυτές βέβαια οι συμφωνίες θα πρέπει να περιλάβουν και σωρεία άλλων ζητημάτων όπως η κοινή εκμετάλλευση των υδρογονθράκων, η έρευνα και διάσωση, κλπ. Θα μπορούσε δε μια τέτοια αμυντική συμφωνία να οριοθετηθεί στα πλαίσια της ρυθμίσεων της συνθήκης της Λισαβόνας και δη μέσω της μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας. Το ζήτημα είναι αν η παρούσα κυβέρνηση έχει τη τόλμη, την ικανότητα και πρωτίστως τη πολιτική βούληση να το πράξει. Εμείς αμφιβάλλουμε όπως βέβαια αμφιβάλλουμε και για τη δυνατότητα εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου της Κυπριακής ΑΟΖ.
*Υποστράτηγος ε.α.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούνται οι φίλοι που καταθέτουν τις απόψεις τους να χρησιμοποιούν ψευδώνυμο για να διευκολύνεται ο διάλογος. Μηνύματα τα οποία προσβάλλουν τον συγγραφέα του άρθρου, υβριστικά μηνύματα ή μηνύματα εκτός θέματος θα διαγράφονται. Προτιμήστε την ελληνική γλώσσα αντί για greeklish.