Το άλυτο ζήτημα των Ταμίλ στη Σρι Λάνκα

Le Monde Diplomatique

Του ERIC PAUL MEYER 
Αντιπρoέδρου του Εθνικού Ινστιτούτου Ανατολικών Γλωσσών και Πολιτισμών (Inalco)

Αν και οι μαχητές των Τίγρεων για την Απελευθέρωση του Εελάμ Ταμίλ (LTTE) χρησιμοποιούν ως ομήρους τον άμαχο πληθυσμό που βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Σρι Λάνκα, η κυβέρνηση δεν χρησιμοποιεί πολύ καλύτερες μεθόδους, όπως αποδεικνύεται από τη χειραγώγηση των ανακρίσεων για τη δολοφονία δεκαεπτά μελών της οργάνωσης Δράση Ενάντια στην Πείνα, τον Αύγουστο του 2006 (1). Ενισχυμένη από τις στρατιωτικές νίκες που έχει επιτύχει από τις αρχές του 2009 η μεγάλη επίθεση των ενόπλων δυνάμεών της, η κυβέρνηση του Κολόμπο ελπίζει ότι θα ξεμπερδέψει οριστικά με τους Τίγρεις Ταμίλ κι ενδεχομένως και με ολόκληρη τη μειονότητα των Ταμίλ. 

Στα μέσα Φεβρουαρίου του 2009, τα εδάφη που βρίσκονταν κάτω από τον έλεγχο της αυτονομιστικής οργάνωσης των Τίγρεων για την Απελευθέρωση του Εελάμ Ταμίλ (Liberation Tigers of Tamil Eelam - LTTE) είχαν συρρικνωθεί σε έναν παράκτιο θύλακα εκατόν πενήντα τετραγωνικών χιλιομέτρων γύρω από την κωμόπολη Πουτουκουντιγιρούπου. Εκεί έχει συσσωρευτεί ένας πληθυσμός ο οποίος υπολογίζεται ανάμεσα στα 100.000 (σύμφωνα με τις κυβερνητικές πηγές) ή στα 250.000 άτομα (σύμφωνα με τον Ερυθρό Σταυρό). Μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 5ης Φεβρουαρίου, η LTTE έχασε τον έλεγχο των κυριότερων βάσεών της στη βορειοανατολική Σρι Λάνκα : του Κιλινόσσι (έδρα του παράλληλου διοικητικού μηχανισμού της), του Ελεφαντ Πας (που επιτρέπει την πρόσβαση στη χερσόνησο Τζάφνα), των Μουλαϊτίβου και Τσαλάι (των λιμανιών όπου προσορμίζονταν τα πλοία που μετέφεραν τα εφόδια της οργάνωσης και απ’ όπου εξορμούσαν τα ταχύπλοά της), τους διαδρόμους προσγείωσης που είχαν κατασκευαστεί στη ζούγκλα εν όψει της ενδυνάμωσης της αεροπορίας της LTTE, καθώς και τα υπόγεια θωρακισμένα οχυρά απ’ όπου ο Βελουπιλάι Πραμπχακαράν, ο ιστορικός ηγέτης της οργάνωσης, κατηύθυνε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. 

Η επιτυχία του στρατού
Όμως, πως μπόρεσε ο στρατός της Σρι Λάνκα να καταλάβει τόσο γρήγορα τα κυριότερα προπύργια των Τίγρεων, τη στιγμή που η LTTE –η οποία θεωρείται ως μια από τις πλέον αποτελεσματικές σε παγκόσμιο επίπεδο- είχε οδηγήσει τα σχέδια της κυβέρνησης του νησιού σε αποτυχία επί ένα τέταρτο του αιώνα; 

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που εξηγούν την εξέλιξη αυτή και οι περισσότεροι έχουν τις ρίζες τους στην περίοδο 2004-2005: στην αποσκίρτηση του Βιναγιαγκαμούρτι Μουραλιθαράν, του επονομαζόμενου «Καρούνα», του ηγέτη των Τίγρεων της Ανατολικής επαρχίας, στην εκλογή στην προεδρία του Μαχίντα Ρατζαπάκσε στις 17 Νοεμβρίου του 2005, η οποία μάλιστα ευνοήθηκε από την αποχή που επέβαλε η LTTE στους ψηφοφόρους Ταμίλ και τέλος, στο τσουνάμι του Δεκεμβρίου 2004 (2). Καθώς είχαν χάσει πλέον τις συμβουλές του Άντον Μπαλάσινγκαμ, του «ιδεολόγου» της οργάνωσης που πέθανε στο Λονδίνο τον Δεκέμβριο του 2006, οι ηγέτες των Ταμίλ υποτίμησαν τις συνέπειες των αλλαγών. Έσπασαν την εκεχειρία (3), υπολογίζοντας ότι θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τη συγκυρία, η οποία ωστόσο είχε μεταστραφεί εναντίον τους. 

Πόσω μάλλον που βρέθηκαν αντιμέτωποι με τη μείωση των δυνάμεών τους μετά την αποσκίρτηση του Καρούνα, ο οποίος, ήδη από το 2004, είχε αρνηθεί να στείλει ενισχύσεις στο Βορρά, που ελέγχονταν από τον Πραμπχακαράν. Επιπλέον, οι νεαροί Ταμίλ –άνδρες και γυναίκες- εξακολούθησαν να μεταναστεύουν στο εξωτερικό, παρά τις πιέσεις της LTTE η οποία προσπαθούσε να τους συγκρατήσει στη χώρα. Η διαρκώς αυξανόμενη δυσαναλογία ανάμεσα στις δικές της δυνάμεις (ο αριθμός των μαχητών της έμεινε στάσιμος, μεταξύ 10 και 15.000 μαχητών) και στο στρατό (ο αριθμός των ανδρών των μάχιμων μονάδων πέρασε, από τις 100.000 στις 170.000) επέτρεψε στην κυβέρνηση να ανακτήσει σταδιακά τα εδάφη που κατείχε η οργάνωση μέσα σε μια τριετία (2006 - 2008). 

Επιπλέον, βελτιώθηκε η εκπαίδευση, ο εξοπλισμός και η διοίκηση του στρατού. Ακόμα, αποδείχθηκε αποτελεσματική η στρατηγική που αποσκοπούσε στον έλεγχο της θαλάσσιας πρόσβασης στο νησί, έτσι ώστε να κλείσουν οι στρόφιγγες του ανεφοδιασμού της LTTE: το 2008 καταστράφηκαν επτά πλοία που μετέφεραν όπλα για την οργάνωση, ενώ εξουδετερώθηκαν και οι παράκτιες βάσεις των Τίγρεων στην ανατολική πλευρά του νησιού. Τέλος, οι Τίγρεις δεν είχαν το χρόνο να ολοκληρώσουν το σχέδιο που είχαν δρομολογήσει για τη συγκρότηση μιας πραγματικής αεροπορίας η οποία θα αναλάμβανε επιθετικές επιχειρήσεις και αερομεταφορές. 

Νέες σχέσεις στρατού - πολιτικών
Με το διορισμό στο Υπουργείο Άμυνας του Γκοταμπχάγια Ρατζαπάκσε, αδελφού του προέδρου και απόστρατου αξιωματικού, ο οποίος επέστρεψε από τις Ηνωμένες πολιτείες όπου είχε εγκατασταθεί, συσφίχτηκαν οι δεσμοί ανάμεσα στους στρατιωτικούς και στην εξουσία. Εξάλλου, οι υπηρεσίες πληροφοριών του στρατού επωφελήθηκαν από τις πληροφορίες που τους έδωσαν ο Καρούνα και οι άνθρωποί του, οι οποίοι γνώριζαν πολύ καλά τις θέσεις των μονάδων της LTTE, όπως επίσης και την οργάνωσή τους. Το Κολόμπο έλαβε επίσης τη διακριτική υποστήριξη των ινδικών μυστικών υπηρεσιών (κυρίως όσον αφορά τις θαλάσσιες επιχειρήσεις), ενώ η Ινδία ανέλαβε την εκπαίδευση των πιλότων και των χειριστών ραντάρ της Σρι Λάνκα. Τέλος, η χώρα προμηθεύτηκε ιδιαίτερα εξελιγμένα αμερικανικά και ισραηλινά οπλικά συστήματα. 

Σε αυτά τα στρατιωτικά δεδομένα προστέθηκαν κι άλλα, πολιτικής φύσης. Χάρη στην αποτελεσματική κυβερνητική προπαγάνδα, η πλειονότητα των Σινχαλέζων (4) κατοίκων του νησιού προσέφερε μαζική υποστήριξη στην ακραία πολιτική του προέδρου Ρατζαπάκσε. Η φωνή της αντιπολίτευσης δεν κατόρθωσε να ακουστεί, ενώ και η σινχαλέζικη εθνικιστική άκρα αριστερά του Απελευθερωτικού Μετώπου του Λαού (JVP) συντάχθηκε με τις κυβερνητικές θέσεις. Η έξυπνη πολιτική χειραγώγηση από την κυβέρνηση των αποστατών της LTTE παρουσίασε τον Καρούνα και τους δικούς του να διαθέτουν εξουσία, αν όχι και αντιπροσωπευτικότητα σε τοπική κλίμακα. 

Στο διεθνές επίπεδο, μετά την καταχώρηση της LTTE στον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση τον Μάιο του 2006 αποσύρθηκαν σταδιακά οι Σκανδιναβοί παρατηρητές που επέβλεπαν την κατάπαυση του πυρός, κατόπιν αιτήματος της LTTE. Στη συνέχεια, πάρθηκαν μέτρα εναντίον των διεθνών δραστηριοτήτων της οργάνωσης (συλλογή και μεταφορά χρημάτων, διακίνηση όπλων) σε όλες τις δυτικές χώρες που είχαν στηρίξει την εκεχειρία.

Τέλος, οι αυτονομιστές έχασαν την υποστήριξη των διαδοχικών τοπικών κυβερνήσεων του ομόσπονδου ινδικού κρατιδίου Ταμίλ Νάντου (5) κι έτσι έμεινε ελεύθερο το πεδίο για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Νέου Δελχί (από το 2004 στην εξουσία βρίσκεται το Κόμμα του Κογκρέσου) που διάκειται εξαιρετικά εχθρικά προς την LTTE (6). Οι Τίγρεις έχασαν την εικόνα του αξιόπιστου συνομιλητή, την οποία είχαν κατορθώσει να προβάλλουν κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας οι υπεύθυνοι επικοινωνίας της οργάνωσης.

Ενισχύσεις από τη διασπορά
Η διασπορά των Ταμίλ, πάντως, συνέχισε να στηρίζει πολιτικά και οικονομικά το αυτονομιστικό κίνημα. Μετά το τσουνάμι, η Οργάνωση των Ταμίλ για την Ανοικοδόμηση (ORT) η οποία ελέγχεται από την LTTE συγκέντρωσε σημαντικά ποσά, παρά την επιθυμία των κυβερνήσεων των χωρών που φιλοξενούν τη διασπορά (Καναδάς, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία) να τεθεί τέλος στην εκβιαστική αυτή απόσπαση χρημάτων. Επιπλέον, τα μέλη της οργάνωσης υιοθέτησαν μια στρατηγική συμμετοχής στην κοινωνική ζωή των χωρών υποδοχής των μεταναστών, αλλά και εισοδισμού στην τοπική αυτοδιοίκηση: έτσι, εξελέγησαν δημοτικοί σύμβουλοι ή ίδρυσαν πολιτιστικούς, αθλητικούς και διάφορους άλλους συλλόγους. 

Στη Σρι Λάνκα, οι 100-250 χιλιάδες άνθρωποι που έχουν παγιδευτεί στο θύλακα του Πουτουκουντιγιρούπου βρίσκονται αντιμέτωπα με μια δραματική κατάσταση. Η Human Rights Watch είχε προβλέψει αυτήν την εξέλιξη, ήδη από τον Νοέμβριο του 2008, σε δύο εκθέσεις της που αποδεικνύονται προφητικές (7). 

Όμηρος ο πληθυσμός
Ο πληθυσμός έχει μετατραπεί σε όμηρο της αυτονομιστικής οργάνωσης η οποία τον εμποδίζει να εγκαταλείψει αυτήν τη ζώνη, στρατολογεί από αυτόν μαχητές και εργατικό δυναμικό, αλλά και τον χρησιμοποιεί ως ανθρώπινη ασπίδα: οι άνδρες και οι γυναίκες της LTTE δεν φοράνε πλέον τη στολή τους, έτσι ώστε να συγχέονται με τους άμαχους. Στην απέναντι πλευρά, ο κυβερνητικός στρατός πολλαπλασιάζει τις αεροπορικές επιθέσεις και τα πυρά όλμων. Καθώς φοβάται τη διείσδυση μαχητών της LTTE στις γραμμές του, κατευθύνει συστηματικά όλους όσους κατορθώνουν να διαφύγουν από τις περιοχές που ελέγχουν οι αυτονομιστές σε στρατόπεδα «διαλογής», στα οποία οι φυγάδες υποβάλλονται συχνά σε βασανιστήρια, εάν υπάρχουν υπόνοιες ότι συνεργάζονται με τη LTTE. Φυσικά, η συμπεριφορά αυτή δεν ενθαρρύνει τον τοπικό πληθυσμό να συνταχθεί με την κυβέρνηση. 

Ο πληθυσμός που ζει κάτω από δύσκολες συνθήκες (η περίοδος των βροχών μόλις τελείωσε) αποτελείται από επιζώντες του τσουνάμι του 2004, που υπήρξε ιδιαίτερα φονικό σε αυτήν την ζώνη, καθώς και από άτομα που εγκατέλειψαν τη γη τους το 1995 και ακολούθησαν –εκούσια ή ακούσια- τους Τίγρεις μετά την εκκένωση της χερσονήσου της Τζάφνα. Το 2008, ακολούθησαν τους Τίγρεις στην αναδίπλωσή τους στην περιοχή του Πουτουκουντιγιρούπου. Οι κυβερνητικές δυνάμεις θεωρούν τους εσωτερικούς πρόσφυγες ως φιλικά διακείμενους προς τους Τίγρεις.

Ο στρατός υποστηρίζει ότι έχει οριοθετήσει μια ζώνη ασφαλείας. Ωστόσο, οι άμαχοι αποτελούν συχνά στόχο των πυρών του, όπως εξάλλου και τα νοσοκομεία. Ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός κατορθώνει με εξαιρετικά μεγάλη δυσκολία να απομακρύνει τους τραυματίες, είτε δια θαλάσσης, είτε με αυτοκινητοπομπές του που διασχίζουν το μέτωπο των επιχειρήσεων. 

Αναζητώντας την πολιτική λύση
Το μέλλον της χώρας εξαρτάται κατά ένα μέρος τη λύση του δράματος. Οι χώρες που είχαν ενισχύσει οικονομικά και πολιτικά την εκεχειρία (8) κάλεσαν τους εμπόλεμους να αφήσουν να περάσουν οι άμαχοι, και τους μαχητές της LTTE να παραδοθούν, κάτι το οποίο αρνήθηκαν. Όσο για την κυβέρνηση της Σρι Λάνκα, απαιτεί την άνευ όρων παράδοσή τους. 
Οι Τίγρεις (πιθανόν 10.000 άνδρες και γυναίκες), αναμεμειγμένοι με τους άμαχους, ετοιμάζονται για μάχη μέχρις εσχάτων ή για επιστροφή στην παρανομία. Είναι πολύ πιθανόν ότι η μάχη για τον έλεγχο του θύλακα του Πουτουκουντιγιρούπου θα είναι εξαιρετικά αιματηρή, ότι οι βιαιοπραγίες στις οποίες θα επιδοθεί ο στρατός θα βαθύνουν ακόμα περισσότερο το χάσμα ανάμεσα στην εξουσία και στην μειονότητα των Ταμίλ, ότι θα ενταθεί η κινητοποίηση των Ταμίλ της Ινδίας και της διασποράς, και ότι θα κηλιδώσουν την εικόνα της Σρι Λάνκα στο εξωτερικό. Πόσω μάλλον που η απαγόρευση πρόσβασης στην εμπόλεμη ζώνη που έχει επιβληθεί στον διεθνή Τύπο και στους ξένους παρατηρητές επιτρέπει τις χειρότερες δυνατές εικασίες για την κατάσταση που επικρατεί εκεί. Επιπλέον, οι εκλογές που θα πραγματοποιηθούν τον ερχόμενο Μάιο στην Ινδία θα δώσουν ίσως στην πολιτική ηγεσία και στον πληθυσμό του ομόσπονδου κρατιδίου του Ταμίλ Νάντου την ευκαιρία να εκφράσουν την υποστήριξή τους στους Ταμίλ του νησιού και να ασκήσουν πιέσεις στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Νέου Δελχί. 

Εάν ηττηθεί η LTTE, η κυβέρνηση θα πρέπει να κερδίσει το στοίχημα της ειρήνης. Θα πρόκειται για ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Οι περισσότεροι από τους ανεξάρτητους Ταμίλ συνομιλητές έχουν εξοντωθεί στο παρελθόν από την LTTE, με εξαίρεση τον Βιρασινγκχάμ Αναντασανγκαρί, τον ηγέτη του Tamil United Liberation Front, ο οποίος βραβεύτηκε το 2006 με το βραβείο της Unesco για την προώθηση της ανοχής και της μη βίας. Οι υπόλοιποι, όπως ο Καρούνα, θεωρούνται από πολλούς Ταμίλ εντελώς ανυπόληπτοι λόγω της συνεργασίας τους με την κυβέρνηση, ενώ οι βουλευτές της Tamil National Alliance είχαν ευθυγραμμιστεί υπερβολικά με τις θέσεις της LTTE και δυσκολεύονται να αποστασιοποιηθούν. 

Μια ολοκληρωτική νίκη του Κολόμπο ενδέχεται να ενισχύσει την αδιαλλαξία των Σινχαλέζων υπερεθνικιστικών, οι οποίοι θα μπορούσαν να την εκμεταλλευτούν για να αρνηθούν ακόμα και την παραμικρή πολιτική παραχώρηση. Δεν είναι διόλου αυτονόητο ότι οι αόριστες υποσχέσεις του προέδρου Ρατζαπάκσε θ’ αντέξουν στις πιέσεις τους. 

Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Οι σοβαρές καταπατήσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων που διαπράττονται από ένοπλες ομάδες και που γίνονται ανεκτές –ή και ενθαρρύνονται- από την κεντρική εξουσία θυμίζουν τις χειρότερες στιγμές της περιόδου 1983-1994 (9). Έτσι, στις αρχές του 2009, μετά τις στρατιωτικές νίκες των κυβερνητικών δυνάμεων, τα στούντιο του σημαντικότερου ιδιωτικού καναλιού του νησιού (Sirasa TV) καταστράφηκαν από βανδαλισμούς, ενώ ο δημοσιογράφος Λασάνθα Βικρεματούνγκε, ο οποίος είχε κατηγορήσει τους αδελφούς Ρατζαπάκσε για διαφθορά και για κατάχρηση εξουσίας, δολοφονήθηκε…

Είναι άραγε βιώσιμη μια λύση ομοσπονδιακού τύπου η οποία θα ικανοποιούσε τα αιτήματα των μειονοτήτων του βόρειου και του ανατολικού τμήματος του νησιού, όπως εκείνη που είχε συζητηθεί από τον πρόεδρο Τσαντρίκα Κουμαρατούνγκα (1994-2005); Η διεκδίκηση ενός «Εελάμ» στο τμήμα του νησιού που κατοικείται από ταμιλόφωνους έχει πλέον ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας. Θα μπορούσε, άραγε, να αντικατασταθεί από μια φόρμουλα αυτονομίας που θα αναγνώριζε ως αυτόνομες περιοχές την Βόρεια Επαρχία (όπου πλειοψηφούν σε μεγάλο βαθμό οι Ταμίλ) και την Ανατολική Επαρχία (όπου συνυπάρχουν μουσουλμάνοι, ινδουιστές και χριστιανοί Ταμίλ, καθώς και βουδιστές Σινχαλέζοι), με ειδική εκπροσώπηση στους κεντρικούς θεσμούς, έτσι ώστε να δίνονται εγγυήσεις για τα δικαιώματα των μειονοτήτων; Όμως, από την άλλη πλευρά, κάθε μορφή παραχώρησης εξουσιών κι αρμοδιοτήτων δεν είναι, άραγε, αντίθετη με τη διατήρηση ενός αυταρχικού προεδρικού πολιτικού συστήματος; 

Η ισχυρή ηγεσία των Ταμίλ
Εάν δεν υπάρξει πολιτική λύση, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο της αναζωπύρωσης του αυτονομιστικού αγώνα. Όσο ο Πραμπχακαράν παραμένει ενεργός, το αντάρτικο μπορεί να ξαναρχίσει τη δράση του. Ωστόσο, ο θάνατός του δεν θα στερούσε τους Τίγρεις από όλο το δυναμικό τους. Πράγματι, στις 30 Ιανουαρίου του 2009, η οργάνωση ανέθεσε στον Σελβαραγιά Παθμαναθάν (ή Κουμαράν Παθμαναθάν ή «ΚΠ») την απόλυτη εξουσία να εκπροσωπεί την οργάνωση στο εξωτερικό. Ο «ΚΠ» είναι ο πραγματικός αρχιτέκτονας της οικονομικής ισχύος της LTTE.

Γεννημένος το 1955 σε μια οικογένεια με πολεμική παράδοση από το βόρειο τμήμα της χερσονήσου της Τζάφνα, προσχώρησε στους Τίγρεις στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και στάλθηκε στο Μαντράς με αποστολή να εξασφαλίσει όπλα από την ινδική μαφία. Μετά την έξοδο του πληθυσμού που προκάλεσαν οι βιαιοπραγίες του 1983, επεξέτεινε τις δραστηριότητές του σε όλες τις χώρες όπου εγκαταστάθηκε διασπορά Σριλανκέζων, συγκροτώντας οργανώσεις, κυκλώματα συγκέντρωσης χρημάτων και στη συνέχεια κυκλώματα ανεφοδιασμού με όπλα και πυρομαχικά. Δημιούργησε δεσμούς με τα μεγάλα διεθνή κυκλώματα λαθρεμπορίου όπλων, κυρίως στην Ουκρανία και στην Καμπότζη. Κυκλοφορεί με διαφορετικά ονόματα, ενώ έχει συλληφθεί και αφεθεί ελεύθερος αρκετές φορές (η τελευταία τον Σεπτέμβριο του 2007 στην Ταϊλάνδη, στην οποία διαμένει αρκετά συχνά). Ξαναβγήκε δε στο προσκήνιο μετά το θάνατο των δύο πολιτικών εκπροσώπων της LTTE, του Μπαλάσινγκαμ (1938-2006) και του Σιπάγια Παραμού Ταμιλσελβάν (1967-2007). 

Μελλοντικοί κίνδυνοι 
Όσον αφορά την κυβερνητική πλευρά, έχει τεθεί το ζήτημα του μέλλοντος των 200.000 περίπου νεαρών στρατιωτών και βοηθητικών που στρατολογήθηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Η αποστράτευσή τους εγκυμονεί τον κίνδυνο της αύξησης της υποαπασχόλησης σε μια οικονομία που έχει αποσταθεροποιηθεί από την παρατεταμένη εμφύλια σύγκρουση και από την παγκόσμια κρίση, ενώ ενδέχεται να τροφοδοτήσει και την ήδη έντονη τάση της ανάπτυξης των κυκλωμάτων του οργανωμένου εγκλήματος. 

Αντίθετα, οι νέοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν με εποικοδομητικό τρόπο για να αναλάβουν τις εργασίες ανοικοδόμησης των περιοχών που έχουν πληγεί από τις εχθροπραξίες. Ωστόσο, το εγχείρημα θα έχει νόημα μονάχα εάν συνοδευτεί από μια προσπάθεια συμφιλίωσης. Μπορούμε άραγε να ελπίζουμε ότι η βουδιστική πλειοψηφία, μετά τη δοκιμασία της σύγκρουσης, που προκάλεσε ένα βαθύτατο αίσθημα ανασφάλειας, θα γυρίσει την πλάτη στις κραυγές μιας μειοψηφίας φονταμενταλιστών βουδιστών μοναχών και θα ξαναβρεί το δρόμο της συμπόνιας, της ανοχής και της διάνοιας που δίδαξε ο Βούδας; Μπορούμε άραγε να ελπίζουμε ότι η κοινότητα των Ταμίλ –τόσο της Σρι Λάνκα όσο και εκείνη της διασποράς- θα μπορέσει να αντλήσει τα αναγκαία διδάγματα από το αδιέξοδο στο οποίο την παρέσυρε μια οργάνωση η οποία διακήρυσσε τη λατρεία της για τη θυσία και την περιφρόνησή της για την αξία της ζωής; 


Υποσημειώσεις 

1. (ΣτΜ) Τα μέλη της γαλλικής ανθρωπιστικής οργάνωσης Action contre la faim εκτελέστηκαν με μια σφαίρα στον αυχένα. Από εκείνη την ημέρα, οι αρχές προσπαθούν να παρεμβάλλουν κάθε είδους προσκόμματα στις έρευνες. Βλέπε Roland-Pierre Paringaux, «Silence organisé autour d’un massacre», «Le Monde» diplomatique, Μάρτιος 2009.
2. Βλέπε «Ressorts du séparatisme tamoul au Sri Lanka», «Le Monde diplomatique », Απρίλιος 2007. 
3. Η εκεχειρία που είχε συναφθεί τον Φεβρουάριο του 2002 με πρωτοβουλία της Νορβηγίας, διακόπηκε επίσημα τον Ιανουάριο του 2008. Όμως, οι Τίγρεις, με τη δολοφονία του Υπουργού Εξωτερικών Λακσμάν Καντριγκραμάρ τον Αύγουστο του 2005, της είχαν καταφέρει ένα καίριο πλήγμα. 
4. (ΣτΜ) Οι βουδιστές Σινχαλέζοι (73% του πληθυσμού), μετά την ανεξαρτησία της χώρας το 1948, εφάρμοσαν μια πολιτική διακρίσεων σε βάρος των Ταμίλ (18% του πληθυσμού) με το πρόσχημα ότι, την εποχή της βρετανικής αποικιοκρατίας, τους είχαν προσφερθεί περισσότερες ευκαιρίες για εκπαίδευση και κοινωνική άνοδο (το γνωστό «διαίρει και βασίλευε»), με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση. Όταν διαπιστώθηκε ότι η ειρηνική διεκδίκηση και η πολιτική ανυπακοή δεν οδηγούσαν πουθενά, οι Ταμίλ πέρασαν στην ένοπλη δράση. 
5. (ΣτΜ) Ομόσπονδο κρατίδιο στη Νότια Ινδία, με πρωτεύουσα το Μαντράς και πληθυσμό 55 εκατομμύρια κατοίκων που ομιλούν τη γλώσσα των Ταμίλ.
6. (ΣτΜ) Μάλιστα, ο ινδικός στρατός είχε ήδη συνδράμει την κυβέρνηση του νησιού την περίοδο 1987-1990 στην προσπάθειά της να καταστείλει το κίνημα των Τίγρεων.
7. «Trapped and mistreated», 15 Δεκεμβρίου 2008, και «Besieged, displaced, and detained», 23 Δεκεμβρίου 2008. 
8. Ευρωπαϊκή Ένωση, Ηνωμένες πολιτείες, Ιαπωνία, Νορβηγία.
9. Τις βιαιοπραγίες που διαπράχθηκαν το 1983 εναντίον άμαχων Ταμίλ ακολούθησε ένα κύμα τρομοκρατίας που εξαπέλυσαν την περίοδο 1987-1990 παραστρατιωτικές ομάδες εναντίον των Σινχαλέζων πολιτών τους οποίους υποπτεύονταν ως συμπαθούντες του αριστερού κόμματος JVP• στη συνέχεια ακολούθησε κύμα βιαιοπραγιών εναντίον των αμάχων Ταμίλ της Ανατολικής Επαρχίας: οι εξαφανίσεις υπόπτων και οι μαζικές σφαγές προκάλεσαν δεκάδες χιλιάδες θύματα σε όλες τις κοινότητες της χώρας.