The Myth of American Exceptionalism

Godfrey Hodgson
The Myth of American Exceptionalism
Yale University Press, 2009


Του Roger Cohen
The New York Times Book Review


Αυτή είναι η χειρότερη εποχή για εκείνους που πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ έχουν μια ειδική αποστολή να συνεχίσουν την ηθική και πολιτική απελευθέρωση του κόσμου. Δύο αποτυχημένοι πόλεμοι και η κατάρρευση του εθνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος άφησαν μια πειστική εικόνα μια μεγάλης δύναμης εν το μέσω μιας πτωτικής πορείας. Η καταρράκωση των Αμερικανικών ιδεωδών από τον πρώην πρόεδρο Μπους έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά, η οποία μπορεί να ανασταλεί μόνο από την επαναβεβαίωσή τους από το σημερινό Πρόεδρο. 

Από την γέννηση του αρχαιότερου τώρα δημοκρατικού κράτους, εκείνη η έμπνευση της έννοιας της «πόλης στον λόφο» συντηρείται κάπου βαθιά στην Αμερικανική ψυχή. Όπως είπε ο Τομ Πέιν «Ο σκοπός της Αμερικής είναι εν πολλοίς ο σκοπός όλης της ανθρωπότητας». Με άλλα λόγια, η Αμερική ήταν εξαιρετική, όχι μόνο για την ομοιότητα της με άλλα έθνη ως προς την επιθυμία της για εδάφη και πλούτο, αλλά για αυτό που ο Λίνκολν όρισε ως το κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό του πολιτεύματος: «μια δημοκρατία του λαού από τον λαό και για το λαό (η οποία) δεν θα εξαφανισθεί από τη γή». Στην καρδιά της Αμερικανικής υπόστασης υπάρχει μια μεσσιανική νότα, μια πίστη σε μια χώρα που καλείται να απαντήσει σε ένα παγκόσμιο κάλεσμα. 

Αυτή είναι η ιδέα η οποία ο Γκόντφρι Χόντγκσον, ένας Βρετανός συγγραφέας με μια ευρεία εμπειρία των ΗΠΑ και με μεγάλη αγάπη για την Αμερική, εξετάζει σε αυτό το νέο και προκλητικό βιβλίο με τίτλο «Ο Μύθος της Αμερικανικής Εξαίρεσης». Όπως υπονοεί και ο τίτλος, ο Γκόντφρι δεν είναι πεπεισμένος για αυτήν την παγκόσμια αποστολή των ΗΠΑ. Η Αμερική, γράφει, έχει καταλήξει «απλώς μια μεγάλη αλλά ατελής χώρα μεταξύ άλλων». Πέραν από σκεπτικιστής είναι θυμωμένος και απογοητευμένος για αυτό που θεωρεί ως θρησκευτική, αλαζονική και δεξιόφρων εκμετάλλευση μιας πρώην ευγενούς ιδέας. «Αυτό που ουσιαστικά αποτελούσε ένα απελευθερωτικό σετ ιδεών έχει διαφθαρεί τα τελευταία 30 περίπου χρόνια από την ύβρη και την ιδιοτέλεια και έχει καταλήξει να αποτελεί μια επικίνδυνη βάση τόσο για την εθνική πολιτική όσο και για το παγκόσμιο σύστημα».

Είναι αδύνατο να αρνηθείς την ύπαρξη μια τέτοιας διαφθοράς. Σε αυτήν την καθοριστική στιγμή λοιπόν, το βιβλίο του Χόντγκσον αποτελεί μια χρήσιμη – αν και συχνά υποπίπτει σε κουραστικές επαναλήψεις – εξέταση αυτού που αποκαλεί «διαστρέβλωση και επιλεκτική αφήγηση ενός εξαιρετικού ήθους». Παρά τις διαφορές τους «τόσο η Αμερική όσο και η Ευρώπη του 19ου αιώνα ήταν στην ουσία τα δύο μέρη του ίδιου προοδευτικού φιλελεύθερο-καπιταλιστικού πολιτισμού». Αυτό που ξεχωρίζει τις δύο είναι η απώλεια από τις ΗΠΑ των όποιων τίτλων ευγένειας και βασιλιάδων, η λαϊκή δημοκρατία και η απόδοση σε αυτή «μιας υφής αποπνέουσας θρησκευτικής μοιρολατρίας, ως βάσης του Αμερικανικού πατριωτισμού – κάτι που χαρακτηρίζει τους Αμερικανούς από το Λίνκολν στον Ουίλσον έως και τον Μπους.

Η ιστορία του Χόντγκσον ακολουθεί μια διττή πορεία: αυτήν του έθνους, με μια εξαιρετική υπόσταση που κατάντησε αυτοκρατορικό και αυτή του ιδίου: ενός νεαρού ανταποκριτή στη Ουάσινγκτον οποίος στην αρχή ήταν ονειροπαρμένος όμως κατέληξε απογοητευμένος. Συχνά το δεύτερο αυτό στοιχείο φαίνεται να καθοδηγεί το πρώτο όπως επίσης και να καθορίζει την πορεία. Εν κατακλείδι, η Αμερική γεννήθηκε ως ιδέα και ως τέτοια είναι που πρέπει να προχωρήσει. Επί τούτου, ο Ομπάμα θα πρέπει να αφήσει για λίγο το μεστό λόγο και να υιοθετήσει τον εξαιρετικό και μεσσιανικό: αυτό που ώθησε τον Λίνκολν να πει ότι η Αμερική «είναι η τελευταία και η καλύτερη ελπίδα στον κόσμο».