CLEOPATRA: A Biography

Duane W. Roller
CLEOPATRA: A Biography
Oxford University Press, 2010


Της Tracey Lee Simmons
The New York Times Book Review

Το όνομα Κλεοπάτρα παραπέμπει σε φτηνά φλας χολιγουντιανής μόστρας, σε μια ντίβα με κοσμήματα και όχι σε μια βασιλική παρουσία με την δύναμη να οδηγεί ολόκληρους στρατούς. Όσοι πιστεύουν ότι γνωρίζουν οτιδήποτε για την Κλεοπάτρα θα πρέπει να κάνουν λίγα περισσότερα από το να αναφέρονται σε μια νεφελώδη φήμη της ως μια όμορφη, πανούργα ξελογιάστρα πανίσχυρων ανδρών. Για μας, η Κλεοπάτρα είναι περισσότερο ένας μύθος παρά ένα υπαρκτό πρόσωπο που έζησε σε πραγματικό χρόνο και χώρο. Ωστόσο, όχι μόνο κατοίκησε στο δικό της χώρο, αλλά το έκανε και με πολύ μεγαλύτερη εξυπνάδα, ενθουσιασμό και τακτ από ότι οι περισσότεροι άνδρες σύμμαχοι και εχθροί στον ρωμαϊκό κόσμο.

Αυτή την πραγματική γυναίκα, την Κλεοπάτρα Ζ' της Αιγύπτου (69-30 π.Χ) εξερευνά η βιογραφία του Duane W.Roller. Και ενώ ο ρόλος της Κλεοπάτρας στο μεγάλο δράμα της πτώσης της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και της γέννησης της αυτοκρατορίας μπορεί να μην ήταν ολότελα κεντρικός, η ιστορία δεν θα εξελισσόταν με τον ίδιο τρόπο χωρίς την ίδια.


Ο πατέρας της Κλεοπάτρας, Πτολεμαίος ΙΒ' δούλεψε για να αναζωογονήσει την ξεθωριασμένη πνευματική ζωή στην πόλη της Αλεξάνδρειας, ένα σκοπό τον οποίο η κόρη του, η οποία ήταν ασυνήθιστα μορφωμένη ακόμη και για μια γυναίκα από βασιλικό σπίτι, συνέχισε όταν ανέβηκε στο θρόνο το 51 π.Χ. Ο Roller δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα επιτεύγματα της Κλεοπάτρας ως λόγια, πολύγλωσση, διπλωμάτης ακόμη και ως ναυτικός διοικητής, μια ευπρόσδεκτη διόρθωση στην κοινή αντίληψη ότι η Κλεοπάτρα ήταν μια μηχανογράφος με βασιλικό αίμα που είχε σαγηνευτικά πλεονεκτήματα.

Ωστόσο, ξέσπασε διαμάχη με μια φατρία που υποστήριζε τον αδελφό της για την κυριαρχία, και δεν ήταν μέχρι την άφιξη του Ιούλιου Καίσαρα το 48 που η Κλεοπάτρα κέρδισε αναμφισβήτητη δύναμη. Τότε επίσης ξεκίνησε και μια αλυσίδα γεγονότων που διαμόρφωσε τον μύθο της: η δολοφονία του Πομπηίου από τον αδελφό της και η συμμαχία με τον Καίσαρα στην προσπάθειά της να γίνει αρεστή, ο γιος που η ίδια ισχυριζόταν ότι ήταν του Καίσαρα, η παρουσία της στην Ρώμη όταν τον δολοφόνησαν, οι δαιδαλώδεις ίντριγκες της, προσωπικές και άλλου είδους, με τον Μάρκο Αντώνιο και τα δίδυμα που απέκτησε μαζί του, η κοινή της ήττα με τον Αντώνιο στα χέρια του Οκταβιανού, η αυτοκτονία της.

Ο Roller διηγείται το παραμύθι του απρόσκοπτα και προσιτά. Διανοητικές παρεκβάσεις παραδίδονται σε βοηθητικά παραρτήματα τα οποία ο Roller χρησιμοποιεί ως μικρά σεμινάρια για να προβάλει σημεία διαφωνίας. Ποιες, για παράδειγμα, ήταν οι ρίζες της μητέρας της Κλεοπάτρας; Ήταν η Κλεοπάτρα- η πεμπτουσιωδώς πρόστυχη αλλοδαπή σύμφωνα με την προπαγάνδα του Οκταβιανού- Ρωμαία πολίτης; Ο Roller πιστεύει πως ήταν. Ο συγγραφέας προσφέρει μια ανασκόπηση κλασικών λογοτεχνικών περιγραφών της βασίλισσας και μια συζήτηση της εικονογραφίας της (συμπεριλαμβανομένων πορτραίτων νομισμάτων, όπου υπάρχουν οι μόνες βέβαιες ομοιότητες) προκειμένου να αντιμετωπίσει τα στοιχεία της σύγχρονης ταυτότητάς της που μόνο τεκμήρια από εκείνη την περίοδο μπορούν να αποδείξουν ή να υποστηρίξουν.

Το πορτραίτο που προκύπτει είναι αυτό μιας περίπλοκης, πολυπρόσωπης φιγούρας, μιας ισχυρής ελληνιστικής ηγέτιδας που θα μπορούσε να κινήσει τα πηδάλια της δύναμης με τόση επιδεξιότητα όσο και ένας άνδρας, και ένα πορτραίτο που απέχει από την «κατασκευασμένη εικόνα» της λαϊκής φαντασίας.