Voodoo Histories
Riverhead Books, 2010
Του Ross Douthat
The New York Times Book Review
Η παράνοια αποτελεί ένα δικομματικό πειρασμό. Εν μέσω της αλλοφροσύνης στο δημαρχείο τον περασμένο Αύγουστο, ξέσπασε σάλος με αφορμή μια δημοσκόπηση που έδειχνε πως το ένα τρίτο των Ρεπουμπλικάνων πίστευαν πως ο Μπαράκ Ομπάμα γεννήθηκε εκτός των ΗΠΑ. Οι φιλελεύθεροι διατυμπάνιζαν το εύρημα ως απόδειξη της μετάβασης της βάσης των Ρεπουμπλικάνων προς την τρέλα. Ωστόσο, οι συντηρητικοί είχαν ανταπάντηση: Μέχρι και το 2007 το ένα τρίτο των Δημοκρατικών πίστευε ότι ο Τζορτζ Μπους γνώριζε εκ των προτέρων για την 11η Σεπτεμβρίου.
Καμία στατιστική δεν θα μπορούσε να εκπλήξει ένα αναγνώστη του βιβλίου “Voodoo Histories: The Role of the Conspiracy Theory in Shaping Modern History”, μια ευρύτατη περιήγηση στο παρανοϊκό στυλ της δυτικής πολιτικής από τον Ντέιβιντ Ααρόνοβιτς, ένα Βρετανό δημοσιογράφο. Στην αφήγησή του, η οποία ξεκινά από τα «Πρωτόκολα των Πρεσβυτέρων της Σιών» και φτάνει μέχρι την εμμονή για το πιστοποιητικό γεννήσεως του Ομπάμα, το εκκρεμές της παράνοιας ταλαντεύεται συνεχώς από τα δεξιά προς τα αριστερά και αντιστρόφως, ανάλογα από το ποια φατρία νιώθει περισσότερο αδύναμη.
Έτσι τα μακαρθιστικά γεράκια που κατηγορούσαν τους κομουνιστές ότι «έχασαν την Κίνα» υποχώρησαν, ενόσω ο φιλελευθερισμός παράκμαζε και ο συντηρητισμός ανέβαινε στην εξουσία, υπέρ των παρανοϊκών αριστερών που κατηγορούσαν το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα για τα πάντα: από την δολοφονία του Τζον Φ. Κένεντι μέχρι την δολοφονία ενός αντιπυρηνικού ακτιβιστή στην Βρετανία της Μάργκαρετ Θάτσερ. Οι συντηρητικοί της εποχής Κλίντον που επέμεναν ότι η αυτοκτονία του Βινς Φόστερ ήταν φόνος εκχώρησε την σκηνή επί Μπους, σε αριστερούς μανιακούς που ήταν πεπεισμένοι πως τα γεράκια του πολέμου στο Ιράκ καθάρισαν τον Βρετανό επιστήμονα Ντέιβιντ Κέλι καθώς ήταν απελπισμένοι να καλύψουν την απάτη τους για όπλα μαζικής καταστροφής. Και τα ιδεολογικά περιθώρια θαμπώνουν παντοτινά: Ο Πατ Μπιουκάναν μπορεί να ακουστεί σαν τον Γκορ Βιντάλ, ενώ τόσο η άκρα αριστερά όσο και η ακροδεξιά φαίνονται να κλίνουν εξίσου προς το να δακτυλοδείχνουν τους Εβραίους.
Την ίδια ώρα, η ανάλυση του Ααρόνοβιτς για την νοοτροπία της συνωμοσίας φαίνεται απελπιστικά γενική ή απογοητευτικά μπανάλ. Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν δημιουργούνται με τους ίδιους όρους: οι σκοτεινές αντι-τροτσκιστικές εμμονές που παρήγαγαν τις δίκες της Μόσχας, δεν έχουν παρά μόνο λίγα κοινά στοιχεία με την ευχάριστη μανία ενός έργου του Βελικόφσκι ή «Τα άρματα του Θεού» του Έρικ φον Ντένικεν.
Αυτό που είναι πιο ενδιαφέρον στο βιβλίο «Voodoo Histories» είναι ο τρόπος με τον οποίο η αφήγησή του συγγραφέα υποσκάπτει την δημοφιλή άποψη ότι η επιρροή των θεωριών συνωμοσίας αυξήθηκε με την ανάπτυξη του ίντερνετ και την πτώση της δημόσιας εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση. Αν μη τι άλλο, το βιβλίο του Ααρόνοβιτς υπαινίσσεται ότι η άμεση δύναμη του παρανοϊκού στυλ στην δυτική πολιτική έχει μειωθεί απότομα τα τελευταία 50 χρόνια (Η πολιτική στον αραβικό κόσμο αποτελεί μια ξεχωριστή κατηγορία).
Οι θεωρητικοί της συνωμοσίας του παρελθόντος κυβερνούσαν χώρες, διοικούσαν στρατούς και αντιμετώπιζαν τον θάνατο και τη καταστροφή σε μεγάλη κλίμακα. Οι σημερινοί θεωρητικοί της συνωμοσίας διαθέτουν λεπτομερείς ιστοσελίδες, εύγλωττα βίντεο και βιβλία μπεστ σέλερς, αλλά μικρή άμεση δύναμη. Η διάθεση της παράνοιας αναμφισβήτητα βοηθά στην πόλωση της πολιτικής και μπορεί να εμπνεύσει σπασμούς μηδενιστικής βίας. Ωστόσο για την ώρα είναι περισσότερο μια δευτερεύουσα παράσταση παρά ένας ξεκάθαρος και τρέχων κίνδυνος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούνται οι φίλοι που καταθέτουν τις απόψεις τους να χρησιμοποιούν ψευδώνυμο για να διευκολύνεται ο διάλογος. Μηνύματα τα οποία προσβάλλουν τον συγγραφέα του άρθρου, υβριστικά μηνύματα ή μηνύματα εκτός θέματος θα διαγράφονται. Προτιμήστε την ελληνική γλώσσα αντί για greeklish.