ΝΑΤΟϊκά σφάλματα στη Λιβύη

Tου David Ignatius, αρθρογράφου της Washington Post

Η αποτυχημένη αυτομόληση του Λίβυου υπουργού Εξωτερικών Μούσα Κούσα πριν από λίγους μήνες αποκαλύπτει την αβέβαιη στρατηγική που χαρακτηρίζει την εκστρατεία του ΝΑΤΟ κατά του συνταγματάρχη Μουαμάρ Καντάφι. Ακόμη κι έτσι, όμως, το καθεστώς Καντάφι υφίσταται τέτοια πίεση, που αναγκάστηκε να στείλει εκπρόσωπό του αυτή την εβδομάδα στην Ουάσιγκτον, σε μια προσπάθεια εξεύρεσης συμβιβαστικής λύσης.

Ο Κούσα, προβεβλημένο στέλεχος του στενού κύκλου του Καντάφι, διέφυγε στη Βρετανία στις 30 Μαρτίου. Η αναχώρησή του παρουσιάστηκε από τη Δύση ως αποφασιστικό πλήγμα στο λιβυκό καθεστώς. Νέες λεπτομέρειες, όμως, αποκαλύπτουν ότι η φυγή του Κούσα δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μια αποτυχημένη απόπειρα διαπραγμάτευσης. Ο Κούσα εγκατέλειψε τη Βρετανία στα μέσα Απριλίου για το Κατάρ, όπου βρίσκεται και σήμερα.

Ακόμη και οι οικονομικές βάσεις της εκστρατείας στη Λιβύη χρειάζονται αναθεώρηση. Ο Λευκός Οίκος ήλπιζε ότι το καθεστώς Καντάφι θα αντιμετώπιζε ήδη προβλήματα ρευστότητας και θα άρχιζε έτσι να καταρρέει. Οι γνωρίζοντες, όμως, τα πράγματα επιμένουν ότι ο Λίβυος δικτάτορας διαθέτει ακόμη 10 δισ. δολάρια σε μετρητά εντός της χώρας του.

Η επιχείρηση κατέληξε σε ισοπαλία μεταξύ των στρατιωτικών δυνάμεων του Καντάφι και των ανταρτών, που αυτοαποκαλούνται Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο (ΕΜΣ) και έχουν έδρα τους τη Βεγγάζη. Οι αντάρτες και το ΝΑΤΟ απέτυχαν, όμως, να πείσουν τις ισχυρές φυλές της χώρας να αλλάξουν στρατόπεδο, αναγκαία συνθήκη για καθεστωτική αλλαγή.

Οι ΗΠΑ, η Γαλλία και οι άλλες χώρες ελπίζουν να ευνοήσουν το ΕΜΣ, αναγνωρίζοντάς το ως επίσημο εκπρόσωπο του λιβυκού λαού. Αυτό, όμως, δεν βοήθησε το ΕΜΣ να προσελκύσει στις τάξεις του «μετριοπαθή» στελέχη του καθεστώτος Καντάφι.

Το αδιέξοδο στη Λιβύη αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον για πολιτικό συμβιβασμό. Ο απεσταλμένος του επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του Καντάφι, Αμπντουλά αλ Σενουσί, θα συναντηθεί αυτή την εβδομάδα με ανώτατο αξιωματούχο της κυβέρνησης Ομπάμα. Το μήνυμά του θα αφορά την πρόθεση του Καντάφι να παραιτηθεί και να αποσυρθεί στην έρημο, ενώ τεχνοκράτες του καθεστώτος θα συνεργάζονται με το ΕΜΣ για τον σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης. Ο Σενουσί, που είναι ιδιαίτερα μισητός στη Λιβύη, θα αποχωρήσει και αυτός.

Η αυτομόληση του Κούσα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα συγκεκαλυμμένης σύγχυσης. Ο Λίβυος αξιωματούχος σχεδίαζε αρχικά να καταφύγει στη Γαλλία. Γάλλος αξιωματούχος των μυστικών υπηρεσιών φέρεται να επικοινώνησε μαζί του στις 10 και στις 29 Μαρτίου, προσφέροντας στον Λίβυο κατάσκοπο κατοικία, οικονομική βοήθεια και δικαστική ασυλία.

Το γαλλικό σχέδιο απέτυχε, όμως, λόγω της απαίτησης του Παρισιού ο Κούσα να εμφανιστεί δημόσια δίπλα στον πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί και να καταδικάσει τον Καντάφι. Ο Κούσα αρνήθηκε, προτού έλθει σε επαφή με τη βρετανική υπηρεσία αντικατασκοπείας ΜΙ6, για να κανονίσει τη διαφυγή του. Οι Βρετανοί ζήτησαν αρχικά τρεις ημέρες για να οργανώσουν τις λεπτομέρειες, αλλά ο Κούσα ζήτησε να διαφύγει αμέσως. Η ΜΙ6 αναγκάστηκε να οργανώσει την επιχείρηση σε μερικές ώρες, ενώ ο Λίβυος αξιωματούχος ταξίδεψε στο αεροδρόμιο του Φάρνσμπορο, νοτιοδυτικά του Λονδίνου.

Η διαφυγή του Κούσα στη Βρετανία ξεκίνησε με τον χειρότερο τρόπο. Αν και αξιωματικοί της ΜΙ6 τον συνάντησαν στο αεροδρόμιο, η βίζα του Κούσα χρειάστηκε πολλές ώρες για να εκδοθεί. Οι Βρετανοί μπορεί να μην είχαν την απαίτηση ο Κούσα να καταδικάσει δημόσια τον Καντάφι, αρνούνταν όμως να του προσφέρουν ασυλία από ενδεχόμενη δικαστική προσφυγή στις υποθέσεις του βομβαρδισμού της πτήσης TWA πάνω από το Λόκερμπι της Σκωτίας το 1988 ή για τη δολοφονία Βρετανίδας αστυνομικού από πυρά Λίβυων πρακτόρων στο Λονδίνο το 1984. Η κατάθεση του Κούσα, σε μυστική τοποθεσία της ΜΙ6, υπήρξε προβληματική, εν μέρει εξαιτίας της εμμονής των ΜΜΕ με την αυτομόλησή του, όπως έδειξε και το πρωτοσέλιδο της Daily Mail, με τίτλο «Αρχι-Βασανιστής».

Οταν το διαβατήριο του Κούσα τού επεστράφη στα μέσα Απριλίου, εγκατέλειψε αμέσως τη Βρετανία για την Ντόχα του Κατάρ, για να παραστεί δήθεν σε συνάντηση της «ομάδας επαφής» Λίβυων αντιφρονούντων. Ο Κούσα παρέμεινε έκτοτε στο Κατάρ. Τα ατοπήματα της διαφυγής του Κούσα χαρακτηρίστηκαν «φάρσα» από τους Λίβυους και έδωσαν τέλος σε κάθε ελπίδα στρατολόγησης άλλων στελεχών του καθεστώτος Καντάφι, σύμφωνα με αξιωματούχο ευρωπαϊκής μυστικής υπηρεσίας. Ανεξάρτητα από τα σφάλματα της ΝΑΤΟϊκής συμμαχίας, το γεγονός ότι το καθεστώς Καντάφι επέλεξε να αποστείλει εκπρόσωπό του στην Ουάσιγκτον αποκαλύπτει ότι η στρατιωτική πίεση αρχίζει να αποδίδει καρπούς. Το πρόβλημα εστιάζεται, πάντως, στην ακραία συντηρητική φύση των φυλών της Λιβύης –τις ηγεσίες των οποίων πράκτορες της CIA αποκαλούν «οι Φλίντστοουνς»–, που αποκλείει την ομαλή μετάβαση εξουσίας.

Εάν λοιπόν εμφανιστεί προοπτική συμφωνίας που θα εξασφαλίζει την αποχώρηση του Καντάφι, θα δίνει τέλος στις μάχες, θα ενώνει τις φυλές και θα δημιουργεί μια αρκούντως σταθερή κυβέρνηση τεχνοκρατών, η απάντηση της κυβέρνησης Ομπάμα θα πρέπει να είναι «ναι».

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_19/06/2011_446349