Πιέσεις αλλά και χαμόγελα

Απολογισμός της επίσκεψης Χου στις ΗΠΑ

Των Helene Cooper και Mark Landler
The New York Times
Στη διάρκεια της επίσκεψης τού Προέδρου της Κίνας Χου Ζιντάο στις ΗΠΑ, ο αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα πίεσε ευγενικά αλλά δεικτικά το Πεκίνο να βελτιώσει τις επιδόσεις του στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, επέλεξε να εστιάσει την προσοχή του στις αναπτυσσόμενες οικονομικές σχέσεις των ΗΠΑ με τον μεγαλύτερο τους οικονομικό ανταγωνιστή.
Ο Μπαράκ Ομπάμα αποκάλεσε τις διαφορές Ουάσιγκτον – Πεκίνου στα ανθρώπινα δικαιώματα «μια περιστασιακή πηγή ένταση ανάμεσα στις δύο κυβερνήσεις». Την ώρα που οι δύο ηγέτες στέκονταν ο ένας δίπλα στον άλλον σε μια διάσκεψη Τύπου η οποία μεταδιδόταν τηλεοπτικά σ’ όλη τη χώρα, ο αμερικανός Πρόεδρος κάλεσε την Κίνα να τιμήσει τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίες, όπως είπε, αποτυπώνονται και στο Κινέζικο Σύνταγμα, για να προσθέσει πως οι Αμερικανοί: «έχουν κάποιες βασικές απόψεις για την παγκόσμια διάσταση κάποιων από αυτά τα δικαιώματα – την ελευθερία του λόγου, της θρησκείας και της συνάθροισης».


Από πλευράς του, ο κ. Χου ικανοποίησε τους αξιωματούχους τού Λευκού Οίκου παραδεχόμενος ότι η Κίνα έχει ακόμη δρόμο να διανύσει σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα: «Η Κίνα αντιμετωπίζει ακόμη πολλές προκλήσεις σε σχέση με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Και πολλά χρειάζονται να γίνουν ακόμη σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε. Ωστόσο, δεν παρέλειψε να σημειώσει πως η χώρα είναι έτοιμη να συνομιλήσει με τις ΗΠΑ για το ζήτημα μόνο εντός των παραμέτρων «της αρχής της μη ανάμιξης της μίας χώρας στις εσωτερικές υποθέσεις της άλλης».


Πολύπλοκη σχέση
Αμερικανοί αξιωματούχοι αποκάλυψαν πως η συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα συνεχίστηκε και στην κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο ηγετών, περιγράφοντας πώς η επίσκεψη η οποία χαρακτηρίστηκε από εντυπωσιακές δημόσιες επιδείξεις αρμονικής συνεργασίας έκρυβε μια πιο πολύπλοκη σχέση, με ζητήματα τα οποία περιελάμβαναν ανάμεσα σ’ άλλα τη Βόρειο Κορέα καθώς και το κινέζικο νόμισμα.
Οι ίδιοι αξιωματούχοι δήλωναν πως ο Μπαράκ Ομπάμα πίεσε τον κ. Χου ειδικά για το θέμα της φυλάκισης του Νομπελίστα Λιού Σιαομπό, τόσο στη διάρκεια του ιδιωτικού δείπνου που παρέθεσε προς τιμήν του στο Λευκό Οίκο όσο και στη συνάντηση των δυο ηγετών και των συνεργατών τους την περασμένη Τετάρτη.
Όπως συμβαίνει πάντοτε με τις επίσημες επισκέψεις, η επίσκεψη Χου στις ΗΠΑ περιελάμβανε και το στοιχείο της… απόδοσης καρπών. Ο Λευκός Οίκος επί παραδείγματι ανακοίνωσε πως υπογράφηκαν συμφωνίες οι οποίες, κατά τον Μπαράκ Ομπάμα, θα οδηγήσουν σε αμερικανικές εξαγωγές στην Κίνα ύψους 45 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον αποκάλυψαν παράλληλα πως η Κίνα συμφώνησε στη λήψη επιπρόσθετων μέτρων τα οποία θα περιορίσουν την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και θα αυξήσουν τις δυνατότητες για αμερικανικές επενδύσεις στην Κίνα.


Σημαντική η Κινέζικη αγορά
Καλώντας τις δύο χώρες «να σπάσουν τα παλιά στερεότυπα, ότι η Κίνα απλώς αποσπά θέσεις εργασίας εκμεταλλευόμενη το φτηνό της εργατικό δυναμικό», ο αμερικανός Πρόεδρος δήλωσε, στη διάρκεια συνάντησης με τον κ. Χου και Αμερικανούς και Κινέζους επιχειρηματίες ότι ήταν σημαντικό για τις αμερικανικές εταιρείες να τους επιτραπεί η είσοδος στην τεράστια κινεζική αγορά. Η σχέση ανάμεσα στις δύο δυνάμεις, εξήγησε, πρέπει να είναι «πολύ πιο σύνθετη» από εκείνην στην οποία οι ΗΠΑ λειτουργούν απλώς ως μια αγορά για τα κινεζικά προϊόντα.

Η επίσκεψη Χου, έδωσε στον Ομπάμα μια εξαιρετική ευκαιρία να ενδυναμώσει και τις σχέσεις ανάμεσα στο Λευκό Οίκο και την αμερικανική επιχειρηματική κοινότητα, ένα χρόνο μετά που είχαν διαταραχθεί. Με το διορισμό, την περασμένη εβδομάδα του νέου Προσωπάρχη του Λευκού Οίκου, Ουίλιαμ Ντάλι (υπουργού Εμπορίου επί διακυβέρνησης Κλίντον) ο Λευκός Οίκος επιχείρησε να παρουσιάσει την επίσκεψη Χου, σαν ένα εγχώριο show τρόπον τινά προς τις αμερικανικές επιχειρήσεις.
Σύμφωνα εξάλλου με αμερικανό αξιωματούχο, προβαίνοντας σε μια σημαντική παραχώρηση, το Πεκίνο συμφώνησε να καταργήσει την πολιτική με βάση την οποία ευνοούσε τις κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας σε διαδικασίες ανάληψης μεγάλων συμβολαίων του Δημοσίου. Οι αμερικανικές εταιρείες διαμαρτύρονταν διαχρονικά πως η πολιτική αυτή, γνωστή ως «εγχώρια καινοτομία», τις απέκλειε από έναν από τους πιο επικερδείς τομείς της κινεζικής αγοράς.

Αγορά Boeing
Αξίζει να σημειωθεί πως, ανάμεσα στις συμφωνίες που ανακοινώθηκαν ήταν και μία η οποία διαλαμβάνει πως η κινεζική κυβέρνηση εξουσιοδοτεί τις εταιρείες να προβούν στην αγορά 200 αεροπλάνων από την Boeing αξίας 19 δις δολαρίων. Η διοίκηση Ομπάμα ανακοίνωσε επίσης συμβόλαια ανάμεσα στην General Electric και μια κοινοπραξία ανάμεσα στη Honeywell και τη Haier, μια κινεζική εταιρεία, τα οποία αφορούν έργα στον τομέα των σιδηροδρόμων και της ενέργειας.
Παρόλα αυτά, η επίσκεψη είχε και τα προβλήματά της – κατ’ ιδίαν και δημοσίως. Πολλοί Αμερικανοί αξιωματούχοι περιέγραψαν την ατμόσφαιρα στις ιδιωτικές συναντήσεις των δύο ηγετών ως όχι ιδιαίτερα θερμή και δήλωναν πως ακόμη και εκεί, ο κ. Χου επέλεξε να διαβάζει από κείμενα που είχε φέρει μαζί του.
Και φυσικά, ήταν και οι διαδηλωτές. Οι διαδηλωτές που ακολουθούσαν τον κ. Χου από το Λευκό Οίκο, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και την Κινεζική Πρεσβεία, απαιτώντας ένα τέλος σ’ αυτό που κατήγγελλαν ως δίωξη των θρησκευτικών μειονοτήτων στην Κίνα αλλά και στο ζήτημα του Θιβέτ.