Η ώρα της αλήθειας στις σχέσεις ΗΠΑ - Ισραήλ

Αναλυτές προσπαθούν να διαβάσουν τα βαθύτερα νοήματα πίσω από τα μηνύματα που ανταλλάσσουν Ομπάμα και Νετανιάχου 

The Economist

«Δεν θα σας αρέσει αυτό που πρόκειται να πω», υποστήριξε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, μιλώντας στα μέλη του μεγαλύτερου φιλοϊσραηλινού λόμπι της Αμερικής, του γνωστού AIPAC, στις αρχές της εβδομάδας. Πιθανότατα είχε δίκιο. Ο κ. Μπάιντεν κάλεσε, στη συνέχεια, την ισραηλινή κυβέρνηση να τερματίσει την εξάπλωση των εποικισμών και να επιτρέψει στους Παλαιστινίους να μετακινούνται ελεύθερα. Η αλήθεια είναι ότι το ακροατήριο αισθάνθηκε… κάπως καλύτερα όταν εκείνος υπογράμμισε την ανάγκη πάταξης της τρομοκρατίας από πλευράς Παλαιστινιακής Αρχής. Ο κ. Μπάιντεν, πάντως, έσπευσε να καθησυχάσει τα μέλη της AIPAC καθιστώντας σαφές πως «παρά το γεγονός ότι θα ακούσετε περί αλλαγών, να είστε σίγουροι ότι η αφοσίωση των ΗΠΑ στην ασφάλεια του Ισραήλ θα παραμείνει αναλλοίωτη».

Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος δεν ήταν ο μοναδικός που έκανε λόγο περί αλλαγών. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου ενημέρωσε τα μέλη του ισχυρού λόμπι ότι είναι διατεθειμένος να διαπραγματευτεί με τους Παλαιστινίους άμεσα και δίχως προϋποθέσεις. Ο κ. Νετανιάχου υποστήριξε, ακόμα, ότι προτίθεται να ακολουθήσει ένα νέο δρόμο προς την ειρήνη. «Υπάρχει το πολιτικό σκέλος, αυτό της ασφάλειας και εκείνο της οικονομίας», δήλωσε με νόημα.

Η πραγματικότητα είναι ότι οι νεοεκλεγέντες ηγέτες των ΗΠΑ και του Ισραήλ ανταλλάσσουν μηνύματα, το περιεχόμενο των οποίων έχει «φιλοτεχνηθεί» ιδιαίτερα εν όψει της πρώτης τους συνάντησης στα τέλη του μήνα. Την ίδια στιγμή, οι αναλυτές και στις δύο χώρες προσπαθούν να διαβάσουν τα βαθύτερα νοήματα πίσω από τις λέξεις προκειμένου να διαπιστώσουν αν το Ισραήλ και η υπερδύναμη που το προστατεύει βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης ή όχι. Οι τοποθετήσεις των Αμερικανών αξιωματούχων επιβεβαιώνουν ότι ο Λευκός Οίκος εξακολουθεί να πιστεύει στη λύση της ίδρυσης δύο κρατών. Οι Ισραηλινοί, ωστόσο, αποφεύγουν να αναφερθούν στη συγκεκριμένη φόρμουλα, μολονότι αποτελούσε ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής των προηγούμενων κυβερνήσεών τους για το Παλαιστινιακό.

Αμερικανοί και Ισραηλινοί, βέβαια, εστιάζουν στις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν και στους κινδύνους που απορρέουν όχι μόνο για το εβραϊκό κράτος, αλλά και για τους περιφερειακούς συμμάχους των ΗΠΑ, όπως η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία. Η τρέχουσα διπλωματική τάση στη Μέση Ανατολή θέλει το ζήτημα του Ιράν να είναι αλληλένδετο με το Παλαιστινιακό. Το ζήτημα είναι, ωστόσο, ότι αρκετοί αναλυτές διαβλέπουν διαφορές μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται. Θα είναι η πρόοδος στο Παλαιστινιακό που θα ενισχύσει την αμερικανική διπλωματική προσπάθεια για τον τερματισμό του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης; ΄Η μήπως η εξάλειψη της ιρανικής απειλής θα διευκολύνει τους Ισραηλινούς να κάνουν ουσιαστικές παραχωρήσεις προς τους Παλαιστινίους;

Ειρήνη

Ο προσωπάρχης του Λευκού Οίκου, Ραμ Εμάνουελ, υποστήριξε πρόσφατα ότι η ικανότητα της Αμερικής να ασκήσει πίεση στο Ιράν εξαρτάται από την πρόοδο στο Παλαιστινιακό. Ο κ. Εμάνουελ ξεκαθάρισε σε μέλη του εβραϊκού λόμπι των ΗΠΑ ότι η κυβέρνηση Ομπάμα είναι αποφασισμένη να διευθετήσει το Παλαιστινιακό και παράλληλα να φέρει την ειρήνη στη Μέση Ανατολή πριν από το τέλος της πρώτης της θητείας και ανεξαρτήτως του προσώπου που θα βρίσκεται στον πρωθυπουργικό θώκο του Ισραήλ. Παράλληλα, ο σύμβουλος επί θεμάτων Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου, Ομπάμα, στρατηγός Τζέιμς Τζόουνς, φέρεται να αποκάλυψε σε Ευρωπαίο διπλωμάτη ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να πιέσει το Ισραήλ πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ο Τζορτζ Μπους. «Δεν θα ποδοπατήσουμε τους Ισραηλινούς, εντούτοις να είστε σίγουροι ότι η αμερικανική κυβέρνηση θα τους πείσει να συμβιβαστούν», λέγεται ότι είπε ο κ.Τζόουνς.

Στην αντιπέρα όχθη, ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Αβιγκντορ Λίμπερμαν δήλωσε ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν δώσει περιθώρια τριών μηνών για την έναρξη του διαλόγου με το Ιράν. «Σε διαφορετική περίπτωση θα ληφθούν πρακτικά μέτρα», υπογράμμισε. Παρά ταύτα, ο πρόεδρος του Ισραήλ, Σιμόν Πέρες, έσπευσε να διαβεβαιώσει τον κ. Ομπάμα ότι ο νέος πρωθυπουργός του Ισραήλ θέλει να περάσει στην Ιστορία ως ειρηνοποιός. «Ο κ. Νετανιάχου δεν θέλει να κυριαρχήσει επί των Παλαιστινίων», τόνισε ο κ. Πέρες.

Ο Πάπας μπορεί να χτίσει γέφυρες;

«Μήνυμα ελπίδας» χαρακτήρισε ο εκπρόσωπος του Βατικανού, Φεντερίκο Λομπάρντι, την περιοδεία του Πάπα στη Μέση Ανατολή. Το ταξίδι «σχεδιάστηκε» στα πρότυπα του ιστορικού προσκυνήματος του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄ στην Ιορδανία, το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, το 2000, μόνο που έκτοτε πολλά έχουν αλλάξει. Πολλοί τώρα αμφισβητούν ότι ο Βενέδικτος XVI (16ος) είναι σε θέση να χειριστεί τα προβλήματα που έχουν προκύψει στις σχέσεις του Βατικανού με το Ισραήλ.

Σήμερα οι συνθήκες περιοδείας του –γερμανικής καταγωγής– Βενέδικτου, περιοδεία που ξεκίνησε την Παρασκευή, είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες της εποχής του Ιωάννη Παύλου, ο οποίος στάθηκε στο Τείχος των Δακρύων και άφησε μια χειρόγραφη επιστολή απολογίας για τον αντισημιτισμό των χριστιανών. Στη διάρκεια των τεσσάρων ετών της θητείας του, ο Βενέδικτος έχει εξοργίσει τόσο τους μουσουλμάνους όσο και τους Εβραίους, αρχικά με μια ομιλία του στην οποία συνέδεσε τον προφήτη Μωάμεθ με τη βία κι έπειτα με την απόφασή του να ανακαλέσει τον αφορισμό ενός επισκόπου, αρνητή του Ολοκαυτώματος. Βαριά σκιά στο ταξίδι ρίχνει και η δήλωση ενός καρδιναλίου του Βατικανού, στις αρχές του χρόνου, ότι η Λωρίδα της Γάζας, στη διάρκεια μιας ισραηλινής στρατιωτικής επίθεσης έμοιαζε μ’ ένα «μεγάλο στρατόπεδο συγκέντρωσης».

Απευθυνόμενος σε Ιορδανούς, Ισραηλινούς και Παλαιστινίους, ο Βενέδικτος δήλωσε ότι μοιράζεται «τις προσδοκίες, τις ελπίδες, αλλά και τις οδύνες και τους αγώνες», των λαών της Μέσης Ανατολής. Από την πλευρά του, ο βασιλιάς της Ιορδανίας Αμπντάλα εξέφρασε την πεποίθηση ότι ο Βενέδικτος θα αποδειχθεί πράγματι ειρηνοποιός. Ωστόσο, η ισχυρή Μουσουλμανική Αδελφότητα της χώρας αξίωσε από τον Βενέδικτο να απολογηθεί για την ομιλία του 2006, όταν επικαλέστηκε ένα μεσαιωνικό κείμενο, που χαρακτηρίζει ορισμένα από τα διδάγματα του Μωάμεθ «διαβολικά και απάνθρωπα». Ο Ποντίφικας έχει ήδη εκφράσει τη λύπη του για τις αντιδράσεις που προκάλεσε εκείνη η ομιλία, ενώ ο Λομπάρντι ήταν κατηγορηματικός. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έως το τέλος του κόσμου να επαναλαμβάνουμε τις ίδιες εξηγήσεις», τόνισε. Σοβαρές είναι οι διαφορές του Βατικανού και με το Ισραήλ, στο οποίο ο Πάπας μεταβαίνει αύριο.