Το σχέδιο Πετρέους στο Αφγανιστάν

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post

Ειρωνεία της τύχης ή της Ιστορίας, αλλά ο στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους, ο εξ αριστερών βαλλόμενος λόγω του ρόλου του στη σταθεροποίηση του Ιράκ επί κυβερνήσεως Μπους, καλείται τώρα από τον Δημοκρατικό πρόεδρο των ΗΠΑ να πράξει αναλόγως και στο Αφγανιστάν. Ο διοικητής της Centcom –Κεντρική Διοίκηση– σκοπεύει να εφαρμόσει τις ίδιες με το Ιράκ μεθόδους και τακτικές κατά του ανταρτοπόλεμου. Ομως η μάχη στο Αφγανιστάν θα είναι από πολλές απόψεις πολύ σκληρότερη.

Στον Πετρέους δεν αρέσει να χάνει, εξ ου και συγκροτεί ομάδα επανδρωμένη αποκλειστικά και μόνο με αστέρες. Εφυγε πλέον ο στρατηγός ΜακΚίρναν, ικανός διοικητής, αλλά στερημένος από έμπνευση. Θα τον αντικαταστήσει ο αντιστράτηγος Στάνλεϊ ΜακΚρίσταλ, ανερχόμενος αστήρ, που σαν τον Πετρέους, συνέβαλε στην «επανεφεύρεση» του αμερικανικού στρατού.

Στη νέα του εκστρατεία ο Πετρέους έχει εξασφαλισμένο ένα πλεονέκτημα ανύπαρκτο στο Ιράκ. Εχει στο πλευρό του τη διπλωματία, την αμέριστη υποστήριξη του ειδικού απεσταλμένου Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, πράγμα που διευκολύνει τους ελιγμούς και τις προσεγγίσεις σε περιφερειακό επίπεδο. Βέβαια, οι δυο τους μοιάζουν με πεισματάρηδες ταύρους κλεισμένους σε μικρό παχνί, αλλά μέχρι τώρα τα κατάφεραν να συνεννοηθούν.

Για να αντιληφθείτε την τακτική προσέγγισης του Πετρέους φαντασθείτε μια οριζόντια γραμμή, που από τα αριστερά προς τα δεξιά δείχνει τον βαθμό της μαχητικότητας των διαφόρων ομάδων. Στα αριστερά βρίσκονται οι σκληροπυρηνικοί «ανένδοτοι», που ποτέ δεν θα συμπράξουν με τις ΗΠΑ. Προχωρώντας όμως προς τα δεξιά, οι ομάδες μοιάζουν έτοιμες να συνταχθούν με το στρατόπεδο της «συμφιλίωσης».

Στο Ιράκ, ο Πετρέους μετατόπισε τον σκληρό πυρήνα της εξέγερσης στις πολιτοφυλακές των φυλάρχων, επ’ αμοιβή και με αμερικανική μισθοδοσία. Οι φανατικοί που απέμειναν έγιναν ο βασικός στόχος των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων των Ειδικών Δυνάμεων, με επόπτη τον ΜακΚρίσταλ. «Μια στο καρφί και μια στο πέταλο» ήταν η στρατηγική που εφαρμόστηκε· μετά τις ευέλικτες και ταχέως μετακινούμενες δυνάμεις πυρός επακολουθούσε η ηπιότερη τακτική της οικονομικής ανάπτυξης.

Το σχέδιο του Πετρέους στο Αφγανιστάν συνίσταται σε ανελέητο σφυροκόπημα του εχθρού κατά το τρέχον έτος, χάρη και στις στρατιωτικές ενισχύσεις των 21.000 ανδρών που ενέκρινε ο πρόεδρος Ομπάμα. Επειτα, ο στρατηγός θα περιμένει να δει εάν η συμμαχία των Ταλιμπάν θα αρχίσει να ραγίζει. Στο πρώτο στάδιο, η βία θα κλιμακωθεί, κυρίως με τις επιθέσεις εναντίον των κρησφύγετων των Ταλιμπάν στον Νότο. Εάν η στρατηγική τελεσφορήσει, τότε η «χαμαιλεόντειος εξέγερση», όπως την ονομάζει ο Πετρέους, θα αρχίσει να ξεφτίζει.

Ο Πετρέους δεν αποκλείει τη συμφιλίωση με τους Ταλιμπάν. Αυτή θα συντελεσθεί σταδιακά, από χωριό σε χωριό σε όλη την έκταση της χώρας και όχι σε κάποια μεγαλειώδη σύναξη με τον ηγέτη των Ταλιμπάν, τον Μουλά Ομάρ. Αυτό προβλέπεται στο εκστρατευτικό σχέδιο, υπάρχουν όμως προβλήματα. Κατ’ αρχήν, προβληματική εμφανίζεται η γειτνίαση με την πυριτιδαποθήκη του Πακιστάν. Ο Πετρέους προσβλέπει στον συντονισμό με τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ του Πακιστάν, τον στρατηγό Ασφάκ Καγιάνι, ώστε οι μαχητές των Ταλιμπάν κατά την οπισθοχώρηση να αποκοπούν από τον πακιστανικό στρατό. Ομως, ο Καγιάνι βλέπει με καχυποψία τον αμερικανικό εναγκαλισμό.

Ενα δεύτερο πρόβλημα είναι η ελλιπής μυστική πληροφόρηση, τόσο απαραίτητη για την επιτυχία της στρατηγικής της συμφιλίωσης. Οι διοικητές που θα επιχειρήσουν να πείσουν κάποια ανταρτική ομάδα να συνταχθεί με το στρατόπεδο της συμφιλίωσης, θα πρέπει να γνωρίζουν εκ των προτέρων τις φυλές και τις φατρίες, τους θρησκευτικούς ηγέτες και τις πηγές χρηματοδότησης. Με τέτοιου είδους πληροφορίες, ο Πετρέους ανέπτυξε τη στρατηγική του στο Ιράκ.

Για τον λόγο αυτό, ο διευθυντής της υπηρεσίας εθνικής ασφαλείας απόστρατος ναύαρχος Ντένις Μπλερ αποδέχθηκε την ίδρυση νέου αξιώματος στο πλαίσιο της Διοίκησης για το Αφγανιστάν - Πακιστάν. Το Πεντάγωνο διόρισε επικεφαλής τον συνταγματάρχη Κρις Ολέντα, που εξελίχθηκε σε κάτι σαν ερασιτέχνη εθνολόγο στην τελευταία περιοδεία του στο Αφγανιστάν. Πριν από ένα χρόνο είχα παρακολουθήσει μια αξέχαστη ενημέρωση του Κολέντα, κάτι σαν καταγραφή των τοπικών φυλών και φατριών στην περιφέρεια γύρω από τη δική του προκεχωρημένη βάση επιχειρήσεων στο βορειανατολικό Αφγανιστάν.

Ο Κολέντα και άλλοι διοικητές έμαθαν με τον σκληρό τρόπο τι είναι η εξέγερση. Ο συνεκτικός ιστός του Αφγανιστάν έχει πλέον διαρραγεί από τον ατέρμονα πόλεμο, οι παραδοσιακοί φύλαρχοι υποκαταστάθηκαν από νεαρούς με λεφτά και όπλα, που προέρχονται από την Αλ Κάιντα και από το λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Ο Πετρέους θέλει να επαναφέρει την κυριαρχία των φυλάρχων και να την ενσωματώσει στην κεντρική κυβέρνηση και τον εκπαιδευμένο από τις ΗΠΑ στρατό, όπως ακριβώς έκανε στο Ιράκ.

Το Αφγανιστάν είναι όμως μεγαλύτερο, φτωχότερο και ισχυρότερο. Ο Ομπάμα γνωρίζει ότι η ανασυγκόλληση του κατακερματισμένου Αφγανιστάν, η μετατροπή του σε σύγχρονο λειτουργικό κράτος, είναι τιτάνειο έργο. Αλλά και πάλι, με τους δύο «ταύρους», τον Πετρέους και τον Χόλμπρουκ, η προεδρία του οδεύει ούτως ή άλλως προς το «νεκροταφείο των αυτοκρατοριών».