Κλείνει ο κύκλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Η υπόθεση Ντέμιαντζιουκ

Του Nicholas Kulish 
New York Times 

Ο Ιβάν (Τζων) Ντέμιαντζιουκ, κάτοικος του Οχάιο, ο οποίος γεννήθηκε στην Ουκρανία το 1920, έφθασε στην Γερμανία από τις ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα για να αντιμετωπίσει κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου, που διαπράχθηκαν όταν ήταν δεσμοφύλακας σε ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Πρόκειται για τη δεύτερη φορά που ο Ντέμιαντζιουκ απελαύνεται από τις ΗΠΑ. Η πρώτη ήταν πριν από 23 χρόνια, τότε που κατέλαβε τη θέση του στην παγκόσμια «μαύρη λίστα» των εγκληματιών, κατηγορούμενος ότι ήταν ο βάναυσος Ιβάν ο Τρομερός της Τρεμπλίνκα, ένας από τους πλέον διαβόητους σαδιστές του Ολοκαυτώματος. Είχε καταδικαστεί σε θάνατο στο Ισραήλ προτού προκύψουν νέα στοιχεία που του προσέφεραν απαλλαγή και επιστροφή στις ΗΠΑ με αμερικανική υπηκοότητα.
Αλλά οι τροχοί της δικαιοσύνης έχουν αρχίσει να γυρίζουν ξανά και ολόκληρη η διαδικασία επαναλαμβάνεται βήμα προς βήμα. Την περασμένη εβδομάδα, ο Τζων Ντέμιντζιουκ, 89 ετών, ασθενικός και χωρίς πατρίδα πάλι, επιβιβάστηκε σε αεροσκάφος με ειδικό ιατρικό εξοπλισμό για να μεταφερθεί στη Γερμανία, όπου κατηγορείται ότι «βοήθησε» στη δολοφονία 29.000 Eβραίων, ενώ εργαζόταν ως δεσμοφύλακας στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Σόμπιμπορ στην ανατολική Πολωνία.
Οι ανακριτές λένε ότι τα στοιχεία είναι ακλόνητα και ότι μπορεί να αποδειχθεί ότι ο Ντέμιαντζιουκ ήταν ένας ζωντανός εφιάλτης σε μια βιομηχανία φόνων, όπου βρήκαν τον θάνατο περί τα 250.000 άτομα μέσα σε διάστημα ενάμιση έτους. Ο υιός του, Τζον Ντέμιαντζιουκ ο νεότερος, δηλώνει ότι ο πατέρας του, που αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας, στον μυελό των οστών και τα νεφρά, έτυχε απάνθρωπης μεταχείρισης στις ΗΠΑ και στη Γερμανία. Ωστόσο, κατόπιν ιατρικών εξετάσεων στις οποίες υπεβλήθη την Τρίτη διαπιστώθηκε ότι είναι αρκετά υγιής για να δικαστεί. Η ενοχή του Ντέμιαντζιουκ θα κριθεί σε δικαστήριο του Μονάχου. Η υπόθεση Ντέμιαντζιουκ μπορεί να είναι η τελευταία μεγάλη δίκη για εγκλήματα πολέμου που διεξάγεται στη Γερμανία, σηματοδοτώντας το τέλος μιας εποχής που άρχισε στη Νυρεμβέργη το 1945.
Ο Τόμας Μπλατ, 82 ετών, ο οποίος ήταν κρατούμενος στο Σόμπιμπορ την ίδια περίοδο που ο Ντέμιαντζιουκ φέρεται να εργάστηκε εκεί ως δεσμοφύλακας, δήλωσε ότι και μόνο η δίκη είναι σημαντική περισσότερο από οποιαδήποτε ποινή. «Δεν με νοιάζει εάν θα απελευθερωθεί. Αλλά μ’ ενδιαφέρει η κατάθεσή του», δήλωσε ο κ. Μπλατ, ο οποίος σήμερα ζει στην Καλιφόρνια και έχει γράψει δύο βιβλία με θέμα τις εμπειρίες του. «Υπάρχει πολύς κόσμος που υποστηρίζει τώρα ότι το Ολοκαύτωμα δεν συνέβη ποτέ».
Ο Ντέμιαντζιουκ ήταν στρατιώτης του σοβιετικού στρατού και πολέμησε κατά των Γερμανών έως ότου αιχμαλωτίστηκε στην Κριμαία το 1942. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι πέρασε την υπόλοιπη περίοδο του πολέμου ως αιχμάλωτος, αλλά σύμφωνα με τους εισαγγελείς πήγε σε στρατόπεδο των Ες-Ες στο Τραβνίκι της Πολωνίας, όπου εκπαιδεύονταν ξένοι για να πάρουν μέρος στο Ολοκαύτωμα. Μετά τον πόλεμο, μετακόμισε στις ΗΠΑ, όπου εργάστηκε και απέκτησε οικογένεια. Το 1977, επιζώντες του Ολοκαυτώματος τον αναγνώρισαν ως τον Ιβάν τον Τρομερό. Καταδικάστηκε σε θάνατο από ισραηλινό δικαστήριο το 1988, αλλά η απόφαση αυτή ακυρώθηκε το 1993.