Η στρατηγική της Τουρκίας για το Πατριαρχείο

Radikal
(10/5/2009)

Του Orhan Kemal Cengiz* 

Η Τουρκία έχει κάποια στρατηγική για τη μειονότητα; Ναι, κατά την άποψή μου, έχει μια συνειδητή στρατηγική, την οποία εφαρμόζει άκρως συστηματικά απέναντι στις μειονότητες. Προκειμένου δε να αντιληφθούμε ποια είναι και πώς εφαρμόζεται, πρέπει να δούμε την κατάσταση του Πατριαρχείου Φαναρίου μέσα από την ιστορική προοπτική του. Περισσότερο από τους παράγοντές του, πρέπει να επικεντρωθούμε στην όλη εικόνα του. 

Άλλωστε, δεν είναι εντελώς τυχαίο ότι υπάρχει δυσκολία να αντιληφθούμε το νομικό καθεστώς, αλλά και την κατάστασή του. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια «λεπτή πολιτική» του κράτους! Όμως, σήμερα αυτή «η λεπτή πολιτική του κράτους» έχει φέρει το ιστορικό αυτό ίδρυμα σε σημείο εξαφάνισης. Δηλαδή, σύντομα το κράτος θα πετύχει το σκοπό, τον οποίο επιδιώκει. 

Εν πρώτοις, ελάτε να δούμε σε γενικές γραμμές τι είναι αυτή η στρατηγική και να προσπαθήσουμε να αντιληφθούμε πώς εφαρμόζεται στην περίπτωση του Πατριαρχείου. Το όνομα της στρατηγικής μας λέγεται «fait accompl!». Μπορούμε να το μεταφράσουμε και ως «έγινε άπαξ και τελείωσε». To fait accompli εργάζεται με τον εξής τρόπο: Από τον εχθρό σας ή τον αντίπαλο σας με μια αιφνίδια κίνηση λαμβάνετε κάτι. Για την ακρίβεια μπορούμε να πούμε ότι αποσπάτε κάτι… 

Όταν το πραγματοποιείτε, παράλληλα αισθάνεστε ασφαλείς από το χαρακτήρα του αντιπάλου σας. Διότι, ο αντίπαλός σας είναι αρκούντως συντηρητικός και φοβάται μήπως χάσει αυτά, τα οποία του ανήκουν. Για το λόγο αυτό, με μια κίνηση αιφνιδιαστική και δίχως να αφήσετε να το καταλάβει, βάζετε στο χέρι ένα μέρος από αυτά που κατέχει ο αντίπαλός σας!

Αυτός σκέπτεται ως εξής: «Εντάξει. Αυτό με πόνεσε, εάν όμως έρθω σε αντιπαλότητα, μπορεί να χάσω όλα όσα κατέχω». Έτσι, μετά την επίθεση / άλμα σας, δημιουργείται μια νέα κατάσταση! Εσείς έχετε πλουτίσει / ενισχυθεί λίγο περισσότερο και ο αντίπαλος έχει αποδυναμωθεί. Αργότερα, περνά κάποιο χρονικό διάστημα, και σε μια στιγμή κατά την οποία ο αντίπαλός σας δεν το αναμένει, κάνετε ένα νέο άλμα και αποσπάτε ένα κομμάτι ακόμη. 

Η απέναντι πλευρά είναι πάλι διστακτική, σκέπτεται όχι αυτά τα οποία έχει χάσει, αλλά αυτά τα οποία ενδεχομένως μπορεί να χάσει. Μετά από ένα διάστημα, πραγματοποιείτε και πάλι ένα νέο άλμα, οι ισορροπίες αλλάζουν. Η απέναντι πλευρά έχει χάσει τα περισσότερα από αυτά που είχε στα χέρια της. Η στρατηγική αυτή συνεχίζεται, μέχρις ότου η απέναντι πλευρά απολέσει όλα όσα κατέχει.  

Η παραπάνω προαναφερθείσα στρατηγική εφαρμόζεται στην πολιτική που ασκείται για το Πατριαρχείο. Βέβαια, αναφέροντας εγώ όλη αυτή την ιστορία, ο νους σας μπορεί να πάει στην κατασχεθείσα περιουσία του Πατριαρχείου! Όλοι γνωρίζουμε αυτή την πλευρά της ιστορίας, διότι είναι η μόνη που μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητή. Μετά το 1974 το Πατριαρχείο, αλλά και τα υπαγόμενα σε αυτό Ευαγή Ιδρύματα, έχασαν χιλιάδες μικρά ή μεγάλα ακίνητα που διέθεταν. 

Τα έβαλαν στο χέρι ένα-ένα. Τα Ευαγή Ιδρύματα το 1936 «κατέθεσαν δηλωτικό περιουσίας». Αν δεν είχαν δηλώσει ότι μετά από την ημερομηνία αυτή θα αποκτούσαν περιουσιακά στοιχεία, τότε όλα όσα θα αποκτούσαν μετέπειτα θα ήταν παράνομα. Βεβαίως, αυτός ο «υψηλής διανόησης» σχεδιασμός, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή το 1974, με απόφαση μάλιστα του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ουδεμία σχέση είχε με την υπόθεση της Κύπρου! Βεβαίως, οι περισσότεροι από μας γνωρίζουμε και αυτή την πλευρά της ιστορίας. Χάρη στον Ομπάμα θυμηθήκαμε ότι είναι κλειστή και η Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Όμως, επειδή όλα αυτά τα γνωρίζουμε αποσπασματικά, δεν μπορούμε να δούμε όλη την εικόνα που υπάρχει. 

Στόχος είναι να απαλλαγούμε από το Πατριαρχείο:
Σήμερα, το χιλίων ετών Πατριαρχείο δεν έχει μια αναγνωρισμένη νομική προσωπικότητα. Δήθεν, με τη Συνθήκη της Λωζάννης τα δικαιώματά του έχουν τεθεί κάτω από εγγύηση. Εάν όμως δείτε τις δικαστικές αποφάσεις, τότε αντιλαμβάνεστε ότι αυτές έχουν ληφθεί προκειμένου να αρνηθούμε τα δικαιώματά του.

Παράλληλα, και η νομική υπόσταση του Πατριαρχείου παρουσιάζεται σε μας κάτω από ένα πέπλο μυστηρίου. Εάν, όμως, αφήσετε κατά μέρος όλα αυτά τα φληναφήματα, τότε έρχεστε αντιμέτωποι με την εξής γυμνή αλήθεια: Η Τουρκία νομικά δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη του Πατριαρχείου. Αρκείται μόνο στο να ανέχεται την εν τοις πράγμασι παρουσία του.

Όλα αυτά τα χρόνια τους Ρωμιούς της Τουρκίας, είτε με τις ανταλλαγές, είτε με τα γεγονότα της 6ης – 7ης Σεπτεμβρίου, αλλά και με διάφορα άλλα κόλπα, τους ανάγκασαν να τραπούν σε φυγή. Από ένα πληθυσμό, ο οποίος αριθμούσε πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, σήμερα έμειναν περίπου τρεις – τέσσερις χιλιάδες άτομα. Τώρα, το δικό μας κράτος λέει: «Η Ιερά Σύνοδος, η οποία θα εκλέξει τον Πατριάρχη, θα αποτελείται μόνο από Ρωμιούς τουρκικής υπηκοότητας. Παράλληλα, Πατριάρχης μπορεί να ανακηρυχθεί μόνο αυτός, ο οποίος θα κατέχει την τουρκική υπηκοότητα». 

Πάντως, φαίνεται ότι μεταξύ των Ρωμιών, που έχουν μείνει στην Τουρκία, πρέπει να είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί κάποιος, ο οποίος θα κατέχει τα προσόντα εκείνα που απαιτούνται για να εκλεγεί Πατριάρχης. Άλλωστε, έχει κλείσει και η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, η οποία παρείχε θρησκευτική εκπαίδευση σχεδόν σε όλους τους Πατριάρχες. Πού θα εκπαιδευτούν οι μελλοντικοί Πατριάρχες; 

Βλέποντας όλα όσα συμβαίνουν, αντιλαμβανόμαστε πώς όλοι, με επικεφαλής τα θύματα, έχουν ενστερνισθεί το ρόλο που τους έχουν διανείμει. Ποτέ δεν αποπειρώνται να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Για παράδειγμα, δεν χρησιμοποιούν τα ένδικα μέσα. Δεν σας λέει τίποτε το γεγονός ότι το Πατριαρχείο δεν κατέθεσε καμία αγωγή για το δικό του νομικό καθεστώς; Βεβαίως, δίπλα σε αυτή την πληροφορία θα πρέπει να συμπληρώσετε και το εξής: Ο δρόμος, στον οποίο βρίσκεται το Πατριαρχείο, ονομάζεται «Sadrazam Ali Paşa». Κατά την οθωμανική περίοδο, δύο Πατριάρχες κρεμάστηκαν μπροστά από το Πατριαρχείο. 

Τώρα, η Δημοκρατία μας έδωσε στο δρόμο αυτό το όνομα του Σαδραζάμ Αλί Πασά, ο οποίος απαγχόνισε έναν από τους Πατριάρχες αυτούς! Το fait accompli είναι μια στρατηγική, η οποία χρησιμοποιείται κατά παράδοση εναντίον ισχυρού εχθρού / αντιπάλου. Εάν τις δικές σας μειονότητες τις εκλαμβάνετε ως «μια εσωτερική προέκταση των εξωτερικών εχθρών», τότε βεβαίως δεν διστάζετε να χρησιμοποιείτε και τέτοιου είδους στρατηγικές. Όπως και να έχει, αυτοί «είναι οι ντόπιοι ξένοι!».

Ο Ομπάμα ήταν ο τελευταίος Αμερικανός Πρόεδρος, ο οποίος μίλησε για την κατάσταση του Πατριαρχείου. Πριν από αυτόν, όλοι οι άλλοι Πρόεδροι κατά κάποιο τρόπο ήταν ικέτες. Εάν το Πατριαρχείο αναγκασθεί να μεταφερθεί, τότε η παγκόσμια ηγεσία της Ορθοδοξίας θα περάσει στην Εκκλησία της Μόσχας. Η Αμερική είναι αρκετά ανήσυχη για το ενδεχόμενο αυτό. 

Όμως, η Τουρκία έχει συνδεθεί με τον αυτόματο πιλότο και μακράν απέχει από το να αντιλαμβάνεται τι είδους συνέπειες θα δημιουργήσει παγκοσμίως η στρατηγική των faits accomplis. Λένε ότι η βούληση της Τουρκικής Δημοκρατίας επί του θέματος βασίζεται στη Λωζάννη. Φαίνεται, όμως, ότι η βούληση αυτή τείνει προς την πλευρά της λύτρωσης από το Πατριαρχείο. 

Για τους εφαρμοστές της στρατηγικής αυτής τίποτε άλλο δεν είναι σημαντικό, ούτε ο χρόνος που πέρασε, ούτε οι αλλαγές που σημειώθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά ούτε και οι αλλαγές, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στην Τουρκία. Κατά την άποψή μου, την Τουρκία δεν την διευθύνουν τα εθνικά συμφέροντά της, αλλά ξεκάθαρα οι φοβίες της. 

Όσο δεν αντιμετωπίζουμε το παρελθόν μας, θα συνεχίσουμε να είμαστε έργο της φτώχειας και της φοβίας μας. Η ιστορία του Πατριαρχείου μας διδάσκει και την ιστορία της Τουρκίας, μάλιστα κατά τρόπο αποφθεγματικό.