The Red Flag: A History of Communism

David Priestland
The Red Flag: A History of Communism
Grove Press, 2009

Του Dwight Garner
The New York Times Book Review

Το 1946, ο George F. Kennan χαρακτήρισε τον κομουνισμό ως «παράσιτο που τρέφεται από οτιδήποτε βρομισμένο». Σήμερα, το «παράσιτο» αυτό έχει σχεδόν εξαλειφθεί από τον πλανήτη. Ο κομουνισμός, στην πιο παραδοσιακή του μορφή – ειδικά τώρα που η Κίνα έχει προβεί σε ορισμένες μεταρρυθμίσεις στην ελεύθερη αγορά – επιβιώνει, σαν σε δοκιμαστικό σωλήνα επιστημονικού εργαστηρίου, μόνο στην Κούβα και τη Βόρεια Κορέα.

Ο κομουνισμός δεν δαπανάται μόνο ως πολιτική δύναμη. Είκοσι χρόνια μετά τη πτώση του Τείχους του Βερολίνου, έχει ανυψωθεί ως θέμα εξέτασης πνευματισμού και ανθρωπισμού. Ο ισλαμικός ριζοσπαστισμός – αν και πιο κοντά στον φασισμό – υιοθετεί μερικές τάσεις κομουνισμού, όπως η καταδίκη του ιμπεριαλισμού. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η κριτική που άσκησε ο Καρλ Μαρξ στον καπιταλισμό είχε μια μικρή αναζωπύρωση μετά την τραπεζική κρίση του περασμένου έτους.

Οι ιστορικοί έχουν μεγάλο φταίξιμο για τον χαμό του κομουνισμού. Έχουν σφυροκοπήσει τα τελευταία χρόνια ότι απέμεινε από το ενδιαφέρον μας για τον κομουνισμό και το έχουν πετάξει σαν κουρέλι στα σκουπίδια. Ιστορικοί στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, για παράδειγμα, διδάσκουν μόνο το «Comrades: A History of World Communism» και το «Rise and Fall of Communism» του Archie Brown.



Σαν συγγραφέας, συγκριτικά με τον Brown, ο David Priestland, ο οποίος έγραψε το «The Red Flag: A History of Communism» υστερεί σε αυτοπεποίθηση. Το βιβλίο του Priestland έχει την ατυχία να κατατάσσεται τελευταίο στην σειρά των μετα-κομουνιστικών βιβλίων. Ωστόσο, το «The Red Flag», παρά το γεγονός ότι κάποιος μπορεί να το παρομοιάσει με δοκίμιο που δεν έχει να παρουσιάσει ούτε ισχυρά επιχειρήματα, αλλά ούτε και αφηγηματική ισχύ για να πείσει τον αναγνώστη, διαθέτει ορισμένα σημεία που ριζώνουν βαθιά στο μυαλό αυτού που θα το διαβάσει προσεκτικά και δεν θα το υποτιμήσει.

Ο Priestland δίνει έμφαση στους καλλιτέχνες – ζωγράφους, συγγραφείς, κωμικούς και σκηνοθέτες – τα έργα των οποίων είναι εμπνευσμένα από τον κομουνισμό. Το «The Red Flag» περιέχει μικρές αλλά περιεκτικές αναλύσεις έργων των Μπέρτολτ Μπρεχτ, Ισαάκ Βαβέλ, Σεργκέι Αϊζενστάιν, Μίλαν Κούντερα και άλλων. Ωστόσο, ο Priestland θα μπορούσε να δώσει στο βιβλίο περισσότερη ώθηση προς αυτή τη κατεύθυνση. Το «The Red Flag» συλλαμβάνει, με τρόπο ίσως καλύτερο από τα βιβλία που προαναφέρθηκαν, την ουσιώδη αισιοδοξία του κομουνισμού, τουλάχιστον ως μια αφηρημένη πολιτική ιδεολογία. «Η Ρομαντική Μαρξιστική παράδοση», γράφει ο Priestland «είναι ενδιαφέρον περισσότερο από ανθρωπιστικής πλευράς και δημιουργικότητας, παρά από τη πολιτική της πτυχή για ανάληψη εξουσίας και δημιουργία σύγχρονων κρατών». Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι δεν θα δούλευαν για τα χρήματα, η οικονομία θα άλλαζε πρόσωπο, τα αυταρχικά καθεστώτα θα παραμερίζονταν και οι καταπιεσμένοι της γης θα είχαν το πάνω χέρι.

Ο φίλος και στενός συνεργάτης του Λένιν, Νικολάι Valentinov, είπε πως οι Ρώσοι προσελκύονται από την ευρωπαϊκή φύση του Μαρξισμού. «Ο Μαρξισμός προήλθε από την Ευρώπη. Ήταν η οσμή και η γεύση της μούχλας του επαρχιωτισμού, αλλά ήταν κάτι νέο, φρέσκο και συναρπαστικό», έγραψε ο Valentinov. Τέλος, σύμφωνα με τις αρχές του Μαρξ, σε ένα κομουνιστικό καθεστώς, «κάθε άτομο θα μπορούσε να κάνει ένα πράγμα σήμερα και άλλο αύριο – να πηγαίνει για κυνήγι το πρωί και για ψάρεμα το απόγευμα, χωρίς να χρειάζεται ποτέ να γίνει κυνηγός ή ψαράς».