Ινδία – Έχουν οι φτωχοί δικαίωμα στα τρόφιμα;

Του Jim Yardley
The New York Times

Στο μουντό περιφερειακό νοσοκομείο της Τζαμπούα, όπου οι σκύλοι κινούνται νωχελικά στους διαδρόμους ψάχνοντας για φαγητό, τα παιδιά του Ρατάν Μπούρια κουλουριάζονται στον θάλαμο υποσιτισμού, ευρισκόμενα στο χείλος της λιμοκτονίας. Η τετράχρονη κόρη του Νάνι ζυγίζει μόλις 9 κιλά, ενώ ο δίχρονος γιος του Ζοκντίγια μόλις 3,6.

Το δίχτυ κοινωνικής προστασίας της Ινδίας δεν αποδείχθηκε ικανό να αποτρέψει το δράμα του πνιγμένου στα χρέη αναλφάβητου Μπούρια και της οικογένειας του. Κανονικά θα έπρεπε να λαμβάνουν επιδοτημένα τρόφιμα και καύσιμα, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά θα έπρεπε να φοιτούν σε σχολείο και να απολαμβάνουν καθημερινά δωρεάν γεύμα, κάτι που όμως δεν ισχύει. Και δεν πρόκειται για την μοναδική περίπτωση. Στις οκτώ φτωχότερες Ινδικές επαρχίες υπάρχουν 421 εκατομμύρια φτωχοί, πολύ περισσότεροι από ότι στις 26 φτωχότερες χώρες της Αφρικής συνολικά.


Για το Εθνικό Κογκρέσο, το κυβερνών κόμμα της Ινδίας που έχει εναποθέσει το πολιτικό του μέλλον στους φτωχούς, η ανικανότητα του να καταστήσει λειτουργική την κυβέρνηση για ανθρώπους όπως τον κ. Μπούρια, πυροδότησε μία έντονη ιδεολογική συζήτηση σε ένα ζήτημα που μέχρι πρότινος θεωρείτο αδιανόητο – μήπως θα πρέπει η κυβέρνηση να αρχίσει να αποδεσμεύει τους φτωχούς από το ανεπαρκές σύστημα της απευθείας διανομής τροφίμων και να δοκιμάσει κάτι ριζοσπαστικό, όπως την ενίσχυση του συστήματος διανομής κουπονιών ή την καταβολή μετρητών;

Η πρόταση, την οποία προωθεί η πρόεδρος του κόμματος Σόνια Γκάντι θα καθιστά συνταγματικό δικαίωμα την πρόσβαση στα τρόφιμα και θα διευρύνει τις υφιστάμενες πρόνοιες ούτως ώστε κάθε Ινδική οικογένεια να λαμβάνει κάθε μήνα 35 κιλά σπόρων, ζάχαρης και κηροζίνης.

Συνώνυμο της διαφθοράς
Οικονομολόγοι και οπαδοί της ελεύθερης αγοράς συμφωνούν ότι οι φτωχοί χρειάζονται καλύτερα εργαλεία ώστε να εξασφαλίζουν τα ανάλογα οφέλη, ενώ τάσσονται υπέρ της διάλυσης και όχι της επέκτασης του συστήματος. Υποστηρίζουν ότι τα κουπόνια που ισοδυναμούν σε ένα σακί σπόρων θα απαλλάξουν τους φτωχούς από το δυσκίνητο κυβερνητικό εργαλείο και θα τους επιτρέψουν να αγοράζουν ό,τι επιθυμούν, ανεξαρτήτως που βρίσκονται.

Η προσπάθεια της Ινδίας να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης των φτωχών θα καθορίσει αν θα μετατραπεί σε παγκόσμια οικονομική δύναμη και περιφερειακό ανταγωνιστή της Κίνας, ή αν θα συνεχίσει να συγκρίνεται με την Αφρική σε σχέση με τους δείκτες της φτώχειας.

Την δεκαετία του ’60, με την λεγόμενη Πράσινη Επανάσταση που χαρακτηρίστηκε από την διάθεση σπόρων και λιπασμάτων και την επέκταση του συστήματος άρδευσης, η Ινδία αντιμετώπισε επιτυχώς τις ελλείψεις σε τρόφιμα και αναδείχθηκε σε μία από τις πλέον αναπτυσσόμενες οικονομίες. Ωστόσο οι δείκτες της φτώχειας και της πείνας παραμένουν ζοφεροί με το 42% των παιδιών κάτω των 5 ετών να είναι λιποβαρή.

Το σύστημα διανομής τροφίμων που εφαρμόζεται για περισσότερα από 50 χρόνια είναι συνώνυμο της διαφθοράς και της αναποτελεσματικότητας, αφού το 70% του ετήσιου προϋπολογισμού των 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων σπαταλιέται, υποκλέπτεται ή απορροφάται από τα γραφειοκρατικά και τα μεταφορικά κόστη.

Οι δυνάστες των φτωχών
Από τον θάλαμο του νοσοκομείου, ο κ. Μπούρια τόνισε ότι τρεις φορές αποτάθηκε για την έκδοση κουπονιών χωρίς ωστόσο ανταπόκριση. Γεωργός στο επάγγελμα περιήλθε σε βαθιά οικονομική κρίση όταν υποθήκευσε την γη του για να εξασφαλίσει δάνειο 150.000 ρουπίων, 3.200 δολαρίων. Όπως και άλλοι στην επαρχία του ο κ. Μπούρια είναι ένας Μπιλ, μέλος μειονότητας που απαιτεί από τον γαμπρό να καταβάλει το λεγόμενο «νυφικό τίμημα.» Το μεγαλύτερο μέρος του δανείου δαπανήθηκε για τον γάμο του αδελφού του, και ενώ είχε χάσει την γη του ο κ. Μπούρια συνέχισε να διευρύνει την οικογένεια του. Σήμερα έχει έξι παιδιά.

Μετά από αυτή την εξέλιξη, το ζεύγος μετακινήθηκε στην Γκουτζαράτ σε αναζήτηση εργασίας, όπως και πολλοί άλλοι. Ωστόσο η κατάσταση τους επιδεινώθηκε αφού δεν μπορούσαν να χρησιμοποιούν τα κουπόνια εκτός του τόπου καταγωγής τους. Όταν αποφάσισαν τελικά να επιστρέψουν, κατέληξαν στους θαλάμους υποσιτισμού του περιφερειακού νοσοκομείου.

Οι δανειστές είναι κάτι σύνηθες στην επαρχία της Ινδίας. Παραχωρούν δάνεια με δυσβάσταχτα επιτόκια, εξασφαλίζοντας ως εγγύηση τα κουπόνια. Στη συνέχεια τα χρησιμοποιούν για να αγοράσουν από τα κυβερνητικά Καταστήματα Δίκαιων Τιμών επιχορηγημένους σπόρους στην τιμή των 2 ρουπίων, 4 σεντ το κιλό, τους οποίους μεταπωλούν στην αγορά σε εξαπλάσια τιμή.

Αυτή είναι μία από τις πολλές παρανομίες που χαρακτηρίζουν το σύστημα ενώ συνήθης είναι και η δωροδοκία. Παρόλα αυτά οι προσπάθειες για μεταρρύθμιση βρίσκονται σε εξέλιξη. Αξιωματούχοι στην επαρχία Τσατίσγκαρ κατάφεραν να περιορίσουν την διαφθορά ελέγχοντας ηλεκτρονικά τις αποστολές των σπόρων, ώστε να αποτρέπεται η κλοπή ή η μεταπώληση τους. Αρκετοί που εκφράζονται με επιφύλαξη για τις λύσεις που προσφέρει η αγορά τάσσονται υπέρ της δημιουργίας ενός νέου εθνικού συστήματος ταυτοποίησης, με τον κάθε πολίτη να διαθέτει τον δικό του προσωπικό αριθμό, γεγονός που θα επιτρέψει την πρόσβαση στα οφέλη που θα προκύψουν.

Τέτοιου είδους συζητήσεις ποσώς απασχολούν τους κατοίκους της επαρχίας Τζαμπούα όπου η φτώχεια και η πείνα καλπάζουν. Ο δίχρονος Ζοκντίγια πάσχει από πνευμονία, διάρροια και φυματίωση, ενώ ο πατέρας του κ. Μπούρια δεν διαθέτει πλέον λεφτά ούτε για τρόφιμα ούτε για φάρμακα. Όταν αναγκάστηκε να αναζητήσει εργασία στην Γκουτζαράτ επέστρεψε εσπευσμένα στο χωριό του μετά την επιδείνωση της υγείας των δύο από τα έξι παιδιά του. Συγγενικό του πρόσωπο θυμάται ότι τον είχε αποτρέψει από του να πάει. Ωστόσο ο ίδιος ένοιωθε ότι δεν είχε άλλες επιλογές. «Δεν είχαμε τίποτα να φάμε», είχε αναφέρει με δάκρυα στα μάτια.