The Spies of the Balkans

Alan Furst
The Spies of the Balkans
Random House, 2010


Του Justin Cartwright
The New York Times Book Review

Από τη δημοσίευση του «Night Soldiers» το 1988, ο Alan Furst έχει δημιουργήσει μια μεγάλη φήμη και ένα μύθο γύρω από το όνομα του ως συγγραφέας του ιστορικού θρίλερ κατασκοπείας. Αν και ο Furst είναι γνήσιος Νεοϋορκέζος, έχει κατοικία στο Παρίσι, όπου ζει κάποιους μήνες του χρόνου και έχει υιοθετήσει μια ευρωπαϊκή ευαισθησία - ίσως με σκοπό να την αναπτύξει στην ατμόσφαιρα των βιβλίων του, τα οποία έχουν σχέση με τα έργα των John le Carré και Graham Greene.

Το τελευταίο βιβλίο του, με τίτλο «Spies of the Balkans», τοποθετείται το χειμώνα του 1940 - 41 στη Θεσσαλονίκη. Η Ελλάδα απειλείται από τις δυνάμεις του Άξονα. Οι Έλληνες έχουν οδηγήσει τους Ιταλούς πίσω στα βουνά προς την Αλβανία, αλλά θεωρούν ότι ο Χίτλερ σύντομα θα αναζητήσει εκδίκηση.


Η Θεσσαλονίκη είναι ένα εξωτικό λιμάνι γεμάτο από οίκους ανοχής, κακόφημα μπαρ, δολοπλοκία και εκεί γίνεται διεθνές εμπόριο. Σε ένα αστυνομικό τμήμα εργάζεται ο Κωνσταντίνος Ζαννής, τον οποίο οι φίλοι φωνάζουν Κώστα. Αυτό που τον κάνει να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους άνδρες είναι η προθυμία του, η γενναιότητα, η ειλικρίνεια και η γοητεία. Αυτά τα χαρακτηριστικά τού έχουν εξασφαλίσει μια θέση ως διορθωτής. Δουλειά του είναι να χειρίζεται με ιδιαίτερο τρόπο τις παρανομίες που γίνονται από παιδιά πολιτικών. Παράλληλα, ταξινομεί κρατικά έγγραφα και κρατά αρχείο για τις ξένες υπηρεσίες ασφαλείας. Τον τελευταίο καιρό έχει αναλάβει να βοηθήσει ορισμένους Εβραίους πρόσφυγες από το Βερολίνο, ώστε να συμπληρώσουν τα απαραίτητα έγγραφα για να είναι πλέον ασφαλείς.

Τα βιβλία του Furst περιλαμβάνουν συνήθως ερωτικές σκηνές και το «Spies of the Balkans» ακολουθεί πιστά την παράδοση που έχει δημιουργήσει ο συγγραφέας του. Ο Κώστας είναι ένας άνδρας που έχει ιδιαίτερη αδυναμία στο γυναικείο φύλο και, χωρίς να το καταλάβει, βρίσκεται μπλεγμένος με μια Βρετανίδα κατάσκοπο με το όνομα Roxanne. Ένας άλλος Βρετανός πράκτορας περιγράφει τη γυναίκα αυτή ως «επικίνδυνο θηλυκό με μεγάλο μπούστο». Πάντως, είναι αλήθεια ότι, στο εν λόγω βιβλίο, οι Βρετανοί δεν παρουσιάζονται όπως θα έπρεπε και η περιγραφή που τους δίνεται δεν ταιριάζει στην εποχή. Πρόκειται, μάλλον, για μια ατυχής στιγμή, η οποία όμως είναι έντονη μέσα στο βιβλίο. Για παράδειγμα, ο Furst φαίνεται να μην έχει ιδέα για τον τρόπο που μιλούσαν οι Βρετανοί, ούτε για την προφορά τους. Αυτά τα λάθη και άλλα παρόμοια που υπάρχουν στο βιβλίο δημιουργούν εύλογες απορίες και αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσο ο συγγραφέας έχει κατανοήσει πραγματικά το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο όποιο γράφει, αλλά και για το βάθος της έρευνάς που έχει κάνει. Άλλωστε, ακόμα και τα ιστορικά στοιχεία που δίνει στον αναγνώστη είναι, σε μερικές από τις πολλές ιστορικές αναφορές του βιβλίου, ανακριβή. Η ιστορία που παρουσιάζει ο Furst είναι μεν καλά τεκμηριωμένη, αλλά η έρευνα του δίνει την εντύπωση ότι υπερτερεί σε κάποια σημεία και παρουσιάζει κενά σε άλλα.

Παράλληλα, τα Θρίλερ απαιτούν πάνω από όλα καλά στημένη πλοκή, γεγονός που καθιστά πολύ εύκολο για τους συγγραφείς να αποφεύγουν τη δημιουργία χαρακτήρων με βάθος που να είναι πιστευτοί. Με άλλα λόγια, τα θρίλερ είναι, από τη φύση τους, αντι-λογοτεχνικά και ο κύριος λόγος είναι γιατί η λογοτεχνία είναι σχετική, μεταξύ άλλων, με την ανάλυση σε βάθος. Η ιστορία του «Spies of the Balkans» κινείται με γοργούς και σταθερούς ρυθμούς προς το αποκορύφωμά της, καθώς ο Κώστας, η οικογένεια και οι φίλοι του εγκαταλείπουν τη Θεσσαλονίκη, η οποία βρίσκεται υπό βομβαρδισμούς, για μια νέα ζωή στο εξωτερικό.