Γρίφος η εξουσία του «Μεγάλου Διαδόχου»

Ο τρίτος γιος της οικογενείας Κιμ στο τιμόνι της Βόρειας Κορέας – Εντονη η ανησυχία από την Αμερική μέχρι την Κίνα
The Economist

O τύραννος απεβίωσε, αφήνοντας ένα αδύναμο έθνος, εξοπλισμένο με πυρηνικά, στα αβέβαια νεαρά χέρια του «Μεγάλου Διαδόχου». Ο πατέρας του, από το 1994 ο «Αγαπημένος Ηγέτης» ενός εκ των πλέον μυστικοπαθών και καταπιεστικών κρατών του κόσμου, πέθανε μέσα σε ένα τρένο στις 8.30 το πρωί της 17ης Δεκεμβρίου, από καρδιακή προσβολή. Ο ανώτατος άρχων της Βόρειας Κορέας, ετών 69, αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας: είχε ασθενική καρδιά και διαβήτη και υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο το 2008. Παρ' όλα αυτά, ο θάνατός του θέτει υπό τρομακτική πίεση τον τρίτο του γιο, τον διορισμένο αλλά όχι δοκιμασμένο διάδοχο, Κιμ Γιονγκ Ουν.

Ο Κιμ ο νεότερος -στον οποίο πρόσφατα αποδόθηκε το παρατσούκλι «Νέος Στρατηγός»- κρατάει τώρα επισήμως τα ηνία της Βόρειας Κορέας. Η διαδοχή, οι προετοιμασίες για την οποία γίνονταν από το 2009, επιβεβαιώθηκε σταδιακά από τα κρατικά ΜΜΕ (με τον ίδιο αργό ρυθμό που κρίθηκε αναγκαίος και για την ανακοίνωση του θανάτου του πρεσβύτερου Κιμ, 51 ώρες μετά).

Ο μηχανισμός του κόμματος και της προπαγάνδας οργανώνεται έτσι ώστε να υποστηρίξει μια ομαλή διαδοχή. Αυτό δεν σημαίνει ότι η επιτυχία της είναι εξασφαλισμένη. Μόλις 27 ή ίσως 28 χρόνων, ο Κιμ Γιονγκ Ουν πήρε τη θέση του στην κορυφή των πιθανών διαδόχων πριν από σχεδόν ενάμιση χρόνο. Σε αντίθεση, ο πατέρας του φλέρταρε με την εξουσία για τουλάχιστον 20 χρόνια, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στο να χτίσει για λογαριασμό του μια προσωπολατρία, ανάλογη του πατέρα του, του ιδρυτή δικτάτορα της δυναστείας Κιμ Ιλ Σουνγκ.

Το ότι ο Κιμ Γιονγκ Ουν δεν έχει τέτοιο υπόβαθρο μπορεί να προκαλέσει μάλλον ανησυχία παρά ανακούφιση. Το μόνο προσόν που δικαιολογεί την τοποθέτησή του στην ηγεσία της χώρας είναι ότι είχε πατέρα τον άνθρωπο που σχεδόν την κατέστρεψε και παππού εκείνον ο οποίος έχτισε μια ολέθρια μορφή ολοκληρωτισμού. Στη διάρκεια των 17 χρόνων διακυβέρνησης του Κιμ Γιονγκ Ιλ, μετά τον θάνατο του Κιμ Ιλ Σουνγκ, η Βόρεια Κορέα έφθασε στο χείλος της κατάρρευσης. Ενας καταστροφικός λιμός στα μέσα της δεκαετίας του '90 σκότωσε έως και ένα εκατομμύριο συμπατριώτες του, την ώρα που ο Κιμ Γιονγκ Ιλ επιδιδόταν σε ακρότητες, τρέφοντας το όνειρό του που τώρα είναι πραγματικότητα, αυτό της ανάπτυξης ενός πυρηνικού όπλου. Ενας τρίτος Κιμ θα μπορούσε ίσως να προχωρήσει ένα βήμα πιο μακριά.

Η βιωσιμότητα αυτής της διαδοχής μπορεί να εξαρτάται από το έργο ενός «αντιβασιλέα»: του γαμπρού του Κιμ Γιονγκ Ιλ, Τσανγκ Σουνγκ Ταέκ. Ο ίδιος και η σύζυγός του, Κιμ Κιονγκ Χούι, φαίνεται ότι επιτηρούσαν έως τώρα κάθε βήμα του «Νέου Στρατηγού», καθώς αναρριχήθηκε στην εξουσία, ενώ όσοι πιθανόν στάθηκαν εμπόδιο στον δρόμο του (τους) ενδεχομένως παραγκωνίστηκαν. Η κυβερνώσα ελίτ, που περιβάλλει την οικογένεια, μπορεί να δείχνει συνοχή από απόσταση, αλλά είναι δυνάμει ευάλωτη στην ίντριγκα. Πρόκειται για μια σύνθεση σκοτεινών ανταγωνιστικών παρατάξεων, με τον στρατό, το κόμμα και το υπουργικό συμβούλιο να είναι οι πιο σημαντικές - και οποιαδήποτε αβεβαιότητα ή κρίση μέσα στους ερχόμενους μήνες θα μπορούσε να διαταράξει την ευαίσθητη ισορροπία, πίσω από τη δικτατορία.

Στο άμεσο μέλλον, ωστόσο, είναι απίθανο να κάνει κανείς κάποια κίνηση. Οπως σχολιάζει ο Μπρους Κάμινγκς, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, η κουστωδία αξιωματούχων οι οποίοι αναδείχθηκαν επί Κιμ Γιονγκ Ιλ «κατέχει τώρα την εξουσία και έχει πολλά προνόμια να διαφυλάξει». Ακόμη και εκείνοι οι οποίοι κατ' ιδίαν δηλώνουν αντίθεση στον Κιμ Γιονγκ Ουν θα διακηρύξουν αφοσίωση για την ώρα. Η Κίνα, φοβούμενη την αστάθεια, θα υποστηρίξει τη διαδοχή, εφόσον αυτή υπόσχεται τη διατήρηση της τάξης και την αποτροπή μιας ροής μεταναστών από τα σύνορα.

Ο Μα Ζαόξου, εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου εξωτερικών υποθέσεων, αποκάλεσε τον Κιμ Γιονγκ Ιλ «μεγάλο ηγέτη του βορειοκορεατικού λαού και στενό φίλο του κινεζικού λαού». Ο αξιωματούχος Ζανγκ Λιανγκούι, ωστόσο, δήλωσε ότι η κινεζική πολιτική διαμορφώθηκε με γνώμονα τη «Βόρεια Κορέα ως χώρα και όχι τον Κιμ Γιονγκ Ιλ ως άνθρωπο».

Για πολλά χρόνια, οι Κινέζοι ηγέτες προσπαθούσαν ματαίως να πείσουν τον Κιμ Γιονγκ Ιλ να προωθήσει κινεζικού τύπου οικονομικές μεταρρυθμίσεις και ενδέχεται τώρα να ασκήσουν νέες πιέσεις προς αυτήν την κατεύθυνση. Ωστόσο, οποιαδήποτε ουσιώδης προσπάθεια για το άνοιγμα της βορειοκορεατικής οικονομίας απειλεί να εκθέσει τη μυθολογία του κράτους. Επί μακρόν παραμένει οχυρωμένη έναντι μολύνσεων και προστατεύεται από ενοχλήσεις όπως είναι τα ίδια τα γεγονότα. Ο λαός όμως ίσως προτιμά τα γεγονότα από τη μυθολογία. Η μοίρα της Βόρειας Κορέας εξαρτάται εν μέρει από το πώς ο υπόλοιπος κόσμος θα επιλέξει να αντιμετωπίσει τη νέα ηγεσία και το αντίστροφο. Η χώρα χρειάζεται απεγνωσμένα ανθρωπιστική βοήθεια και οι Ηνωμένες Πολιτείες σύμφωνα με αναφορές προσφέρθηκαν να στέλνουν σχεδόν 250 εκατομμύρια τόνους σε μηνιαία βάση υπό τον όρο ότι θα τους επιτραπεί να επαληθεύσουν ότι τα τρόφιμα δεν καταλήγουν σε κάποιο συμπόσιο κυβερνητικών αξιωματούχων. Ακούστηκαν ακόμη και φήμες ότι η Πιονγκγιάνγκ ενδέχεται να αναστείλει το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου. Ωστόσο, ο Μπαράκ Ομπάμα, αντιμέτωπος ο ίδιος με μια εκλογική αναμέτρηση, θα δυσκολευτεί να ακολουθήσει μια πιο ήπια πολιτική στη Βόρεια Κορέα, ακόμη και με έναν νέο Κιμ.

Πηγή