Σφίγγει ο κλοιός γύρω από το καθεστώς Ασαντ

Απομονωμένη και αποδυναμωμένη, η Συρία απειλεί με περιφερειακή αποσταθεροποίηση

Οκτώ μήνες μετά την έναρξη των πολιτικών ταραχών στη Συρία, που έχουν ήδη στοιχίσει τη ζωή περίπου 4.500 ανθρώπων σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, η κυβέρνηση του Μπάσαρ αλ Ασαντ παίζει ένα από τα τελευταία ισχυρά χαρτιά της έναντι του διεθνούς παράγοντα, επικαλούμενη την υπαρκτή απειλή να μετατραπεί η εσωτερική κρίση σε περιφερειακή αποσταθεροποίηση.

Αυτό το μήνυμα εννοούσαν να μεταδώσουν τα θεαματικά στρατιωτικά γυμνάσια της περασμένης εβδομάδας, με την εκτεταμένη τηλεοπτική τους κάλυψη, που καλλιεργούσε στην εσωτερική κοινή γνώμη πολεμική ατμόσφαιρα, εν αναμονή εισβολής ξένων δυνάμεων. Στην ίδια κατεύθυνση λειτούργησαν οι καταγγελίες του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων περί εισβολής «ενόπλων τρομοκρατών» του Ελεύθερου Συριακού Στρατού που έχουν σχηματίσει αποστάτες του καθεστώτος, από το έδαφος της Τουρκίας. Μέχρι χθες σύμμαχος του Ασαντ, ο Ερντογάν προσέφερε άσυλο στους ηγέτες του αντιπολιτευόμενου Εθνικού Συριακού Συμβουλίου και τους στρατιωτικούς που άλλαξαν στρατόπεδο και οργανώνουν παράτολμες επιθέσεις εναντίον του κυβερνητικού στρατού, ακόμη και στα περίχωρα της Δαμασκού.

Ο ισλαμικός παράγοντας

Μιλώντας στους New York Times, η σύμβουλος του προέδρου Ασαντ, Μπουτάινα Σαμπάν, υπενθύμισε στους Αμερικανούς ότι το πραγματιστικό καθεστώς του Μπάαθ είναι παράγοντας σταθερότητας στη Μέση Ανατολή και «ένα από τα τελευταία κοσμικά καθεστώτα στον αραβικό κόσμο», προειδοποιώντας τους ότι θα μετανιώσουν πικρά αν βοηθήσουν, με την πολιτική τους, να επικρατήσει στην περιοχή ο ισλαμικός παράγοντας. Μια υπόμνηση που πρέπει να έθιξε ευαίσθητες χορδές στην Ουάσιγκτον, μετά τις ανησυχίες που προκάλεσε η εντυπωσιακή επικράτηση των ισλαμιστών στις πρόσφατες εκλογές Τυνησίας, Μαρόκου και Αιγύπτου, αλλά και η αυξανόμενη επιρροή τους στη Λιβύη.

Στο μεταξύ, αυτό που ξεκίνησε τον περασμένο Μάρτιο ως ειρηνικό, δημοκρατικό κίνημα, κάτι σαν συριακή εκδοχή της «Αραβικής Ανοιξης», δεν απέχει πολύ από το να εξελιχθεί σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ διαφορετικών θρησκευτικών ομάδων και φατριών. Η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της αντιπολίτευσης, στους κόλπους της οποίας κυριαρχούν οι Σουνίτες μουσουλμάνοι (πλειοψηφία του πληθυσμού, αλλά περιθωριοποιημένοι πολιτικά), βοηθάει το καθεστώς Ασαντ να συσπειρώσει τους πολιτικά ευνοημένους Αλαουίτες, αλλά και τις άλλες μειονότητες (Χριστιανοί, Κούρδοι κ.λπ.) που φοβούνται ότι θα περιέλθουν σε θέση παρία αν ανατραπεί το κοσμικό καθεστώς. Από εδώ και οι μαζικές διαδηλώσεις υποστήριξης του Ασαντ στη Δαμασκό και άλλα αστικά κέντρα.

Η αλήθεια είναι ότι η πρωτεύουσα της Συρίας, όπως και η πολυπληθέστερη πόλη, το Χαλέπι, έχουν μείνει μέχρι σήμερα στο περιθώριο της εξέγερσης - και όχι μόνο λόγω της σκληρής αστυνομοκρατίας. Βασικός παράγοντας που συγκρατεί το αντιπολιτευτικό κίνημα είναι η διατήρηση, μέχρι στιγμής, της νομιμοφροσύνης από την πλευρά της σουνιτικής αστικής τάξης, η οποία είχε βρει έναν ευνοϊκό συμβιβασμό με τους Αλαουίτες της μπααθικής ηγεσίας - εμείς το εμπόριο και το χρήμα, εσείς η πολιτική εξουσία και ο στρατός.

Ωστόσο, αυτός ο «ιστορικός συμβιβασμός» απειλείται να ανατραπεί από τις επιπτώσεις των οικονομικών κυρώσεων που επέβαλαν στη Συρία πρώτα οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι, στη συνέχεια δε οι Αραβες και οι Τούρκοι. Το τίμημα των κυρώσεων, αλλά και της κατάρρευσης του τουρισμού είναι πολύ βαρύ για τους μεγαλεμπόρους στη Δαμασκό και το Χαλέπι, οι οποίοι ασφαλώς δεν θα δυσκολευτούν να περάσουν στο αντίπαλο στρατόπεδο αν σιγουρευτούν ότι η πτώση του καθεστώτος είναι ούτως ή άλλως αναπόφευκτη. Από αυτήν την άποψη, δεν αποκλείεται να δικαιωθεί ο τίτλος - πρόβλεψη του βρετανικού Economist για τις κυρώσεις των Δυτικών έναντι της Συρίας: «Τόσο αποτελεσματικές όσο και οι σφαίρες - ίσως…».