ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ-ΙΣΡΑΗΛ: ΑΞΟΝΑΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ

Του Δημήτρη Μπεκιάρη
(RIEAS Αναλυτής)

Οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, η σφοδρή κρίση χρέους που πλήττει τη χώρα μας και την ευρωζώνη, αλλά και η ρευστότητα, η οποία διαπιστώνεται στην ευρύτερη περιοχή του βορειαφρικάνικού χώρου, της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής δεν διαταράσσουν την στρατηγική της ελληνικής διπλωματίας, η οποία είναι σταθερά προσανατολισμένη προς την κατεύθυνση της συμμετοχής σε έναν σταθερό στρατηγικού χαρακτήρα άξονα Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ. Η ελληνο – ισραηλινή προσέγγιση ξεκίνησε το 2010 και έχει εξελιχθεί σε σταθερή συνεργασία σε τομείς όπως η ενέργεια, η άμυνα, ο τουρισμός και οι επενδύσεις.

Η πρόσφατη επίσκεψη του υφυπουργού Εξωτερικών του Ισραήλ στην Αθήνα Ντάνι Αγιαλόν, του πρώτου ισραηλινού κυβερνητικού αξιωματούχου, ο οποίος επισκέφτηκε την Ελλάδα μετά την ανάληψη των καθηκόντων της μεταβατικής κυβέρνησης του Λουκά Παπαδήμου, επαναβεβαίωσε τη σταθερή βούληση για στενή συνεργασία ανάμεσα στην Ελλάδα και στο Ισραήλ ανεξάρτητα από πολιτικές αλλαγές. Εξάλλου νωρίτερα ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμόν Νετανιάχου συνομίλησε σε ιδιαίτερα θερμό κλίμα με τον Έλληνα μεταβατικό πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας, την οποία είχαν οι δύο άνδρες. Οι δύο χώρες επιθυμούν να διαδραματίσουν σταθεροποιητικό ρόλο στην ανατολική Μεσόγειο. Στο επίκεντρο αυτής της διαδικασίας βρίσκεται η Κύπρος, η οποία υλοποιεί την ενεργειακή της πολιτική, παρά τις απειλές της Τουρκίας και την συμφωνία της Ανώνυμης Εταιρείας Πετρελαίου (TPAO) της γειτονικής χώρας με τον Ολλανδο – βρετανικό ενεργειακό Κολοσσό, την εταιρεία Shell. Πρόκειται για μία συμφωνία η οποία αποτελεί αντίμετρο στην απότομη διακοπή από την πλευρά της Λευκωσίας των συζητήσεων για την υπογραφή συμφωνίας 20ετούς διάρκειας με τη Shell για την αποκλειστική προμήθεια φυσικού αερίου.

Ενέργεια

Ο υφυπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ Ντάνι Αγιαλόν τόνισε σε πρόσφατες δηλώσεις του ότι «Η Ελλάδα είναι μιας στρατηγικής σημασίας χώρα, λόγω της εγγύτητας σε μας στην ανατολική Μεσόγειο και κυρίως λόγω της ύπαρξης πετρελαίου και φυσικού αερίου» για να προσθέσει ότι «Θα συζητήσουμε για το πώς θα αναδείξουμε την Ελλάδα και την Κύπρο σε κέντρα διανομής φυσικού αερίου από το Ισραήλ». Η ύπαρξη υδρογονανθράκων στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, στο Αιγαίο και στην Κρήτη αποτελούν την βάση της διασφάλισης τουλάχιστον πολυετούς συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στο Ισραήλ. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Ισραηλινού υφυπουργού Εξωτερικών έχουν ιδιαίτερα μεγάλη σημασία, δεδομένου του προβληματισμού τον οποίο προκάλεσαν οι πρόσφατες τοποθετήσεις ανώτατων στελεχών της αμερικανικής εταιρείας Noble Energy. Οι αξιωματούχοι της Noble Energy, η οποία έχει αναλάβει την εξόρυξη του φυσικού αερίου στο «Οικόπεδο 12» εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, στο πλαίσιο παρουσίασης την οποία πραγματοποίησαν σε οικονομικούς αναλυτές δεν έδειξαν να θεωρούν καθόλου δεδομένη την προοπτική κατασκευής τερματικού σταθμού μεταφόρτωσης φυσικού αερίου στην Κύπρο, αλλά ούτε και εκείνη της διοχέτευσής των υδρογονανθράκων στην Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα παρουσίασαν εκτιμήσεις αναφορικά με τις ποσότητες φυσικού αερίου, που εντοπίζεται στον Οικόπεδο 12 κατώτερες των αισιόδοξων προβλέψεων που είδαν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο χρονικό διάστημα. Αναφορικά με την εξαγωγή φυσικού αερίου, ο ίδιος ο πρόεδρος της αμερικανικής εταιρείας δήλωσε ότι «Ευρώπη ή Άπω Ανατολή, αυτό είναι νωρίς να το πούμε». Το αιτιολογικό πλαίσιο αυτών των τοποθετήσεων, οι οποίες οπωσδήποτε προκάλεσαν μεγάλο προβληματισμό στην πολιτική ηγεσία της Κύπρου θα μπορούσε να εντοπιστεί σε τρία ανεξάρτητα επίπεδα - σενάρια:

• Σε τεχνικής φύσης προβλήματα τα οποία έχει διαπιστώσει η αμερικανική εταιρεία
• Στο ενδεχόμενο οι τουρκικές αντιδράσεις για την ενεργειακή πολιτική που ακολουθεί με σταθερό τρόπο η κυπριακή Δημοκρατία, να βρήκαν πρόσφορο έδαφος σε πολιτικούς κύκλους στις ΗΠΑ, οι οποίοι διασυνδέονται στο παρασκήνιο και στο προσκήνιο με αμερικανικές ενεργειακές εταιρείες
• Σε πιθανές πιέσεις τις οποίες με αυτόν τον τρόπο θέλησε να ασκήσει η Noble Energy στην κυπριακή κυβέρνηση δεδομένου ότι η αμερικανική εταιρεία έχει υποβάλει ήδη από τις 14 Απριλίου πρόταση σχετική με την κατασκευή τερματικού σταθμού μεταφόρτωσης φυσικού αερίου, χωρίς να έχει λάβει απάντηση από την κυπριακή πλευρά.

Ωστόσο η στάση αυτή της Noble Energy, αφορά στην εν λόγω εταιρεία και μόνο. Τόσο ο ισραηλινός, όσο και ο αμερικανικός παράγοντας στην περιοχή, δεν έχουν τροποποιήσει τις στρατηγικές τους, τόσο σε ότι έχει να κάνει με την εξόρυξη και εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, το οποίο εντοπίζεται στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, όσο και με την στήριξη που παρέχουν στην Κυπριακή Δημοκρατία. Με λίγα λόγια η στρατηγική των ΗΠΑ και του Ισραήλ στον τομέα της γεωπολιτικής στην ανατολική Μεσόγειο περιλαμβάνει τη στήριξη της Κύπρου. Η στήριξη αυτή εκδηλώθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Ισραηλινού Προέδρου Σιμόν Πέρες στην Κύπρο.

Η συνεργασία, τόσο με την Ελλάδα, όσο και με την Κύπρο, είναι ιδιαίτερα σημαντική για το Ισραήλ, το οποίο προσβλέπει σε κοινό σχέδιο για τη μεταφορά του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Παρά τις αναφορές των ανώτατων στελεχών της αμερικανικής εταιρείας Noble Energy για το ενδεχόμενο το φυσικό αέριο να εξαχθεί στην Άπω Ανατολή, η ισραηλινή πλευρά αξιολογεί ως ιδιαίτερα κοστοβόρα τη διοχέτευση του φυσικού αερίου στην Κίνα. Δεδομένου μάλιστα του εξαιρετικά μεγάλου ενδιαφέροντος, το οποίο εκδηλώνεται από τις ευρωπαϊκές αγορές, το ζητούμενο είναι η ασφαλής, στο μέλλον, μεταφορά του φυσικού αερίου. Σε αυτή τη βάση καθίσταται απόλυτα αντιληπτό ότι ο ισραηλινός παράγοντας θα επιδιώξει με κάθε τρόπο τη διασφάλιση της μεταφοράς των υδρογονανθράκων συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διαμόρφωση πλέγματος ασφαλείας τόσο για την Ελλάδα, όσο και για την Κύπρο ,αλλά πρωτίστως για τα ισραηλινά συμφέροντα. Γεγονότα, όπως η ανατίναξη τμήματος αγωγού, ο οποίος μετέφερε φυσικό αέριο στο Ισραήλ και στην Ιορδανία, πριν από μερικές ημέρες και ο οποίος υφίσταται δολιοφθορά για 8η φορά, τοποθετούν το ζήτημα της ασφαλούς μεταφοράς των υδρογονανθράκων πολύ ψηλά στις προτεραιότητες της ισραηλινής πλευράς. Επίσης σε ότι έχει να κάνει με τις τουρκικές προκλήσεις το Ισραήλ έχει καταστήσει απόλυτα σαφές ότι δεν αφήσει χωρίς απάντηση, οποιαδήποτε απειλή στραφεί εναντίον των πλατφορμών εξόρυξης φυσικού αερίου στο «Οικόπεδο 12» ή σε άλλα θαλάσσια Οικόπεδα εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου, δεδομένου ότι η Λευκωσία προχωρά στον δεύτερο γύρος αδειοδοτήσεων στον οποίο εμπλέκονται ξένες εταιρείες από το Ισραήλ, από τις ΗΠΑ, από τη Γαλλία, από τη Νορβηγία, από τη Ρωσία, από την Βρετανία και από αλλού.

Στο πλαίσιο της δημιουργίας του στρατηγικού άξονα Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, ωριμάζει όλο και περισσότερο η ιδέα της τριμερούς συνεργασίας στον τομέα της Ενέργειας, η οποία θα εκφραστεί μέσω της προώθησης σχεδίου Τριμερούς Μνημονίου Συνεννόησης, το οποίο εκτός από την ενέργεια θα αφορά και στην εκμετάλλευση και διαχείριση των υδάτινων πόρων.

Αναφορικά με τη διοχέτευση του ισραηλινού φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές, όλα δείχνουν ότι θα προκριθεί η λύση της μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου με πλωτά μέσα, αντί της κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού που δεν ευνοείται ούτε από το υψηλό κόστος του εγχειρήματος, ούτε βέβαια από την μορφολογία του εδάφους κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο σχεδιασμός της μεταφοράς του φυσικού αερίου από την ανατολική λεκάνη της Μεσογείου προς τις χώρες της Ευρώπης, προβλέπει για την Ελλάδα τον ρόλο του διαμετακομιστικού κέντρου, ενός δηλαδή κόμβου μεταφοράς υδρογονανθράκων.

Άμυνα

Η συνεργασία στον τομέα της Άμυνας είχε αποτελέσει για την κυβέρνηση του πρώην πρωθυπουργού κ. Γιώργου Παπανδρέου στρατηγική επιλογή. Ο πρώην υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Πάνος Μπεγλίτης, ο οποίος επισκέφθηκε το Ισραήλ τον περασμένο Σεπτέμβριο υπέγραψε μνημόνιο στρατιωτικής συνεργασίας με το Ισραήλ. Η αμυντική συνεργασία των δύο χωρών, αφορά κυρίως στον τομέα των εξοπλισμών και ιδιαίτερα σε ότι αφορά στην κατασκευή ισραηλινών αμυντικών συστημάτων στην Ελλάδα, στις κοινές αεροναυτικές ασκήσεις, αλλά και στον τομέα της αντιμετώπισης της λαθρομετανάστευσης. Σε αυτή τη βάση η αμυντική συνεργασία Ελλάδας – Ισραήλ αποτελεί άλλον έναν παράγοντα, ο οποίος καθιστά τις δύο χώρες στρατηγικούς εταίρους. Αντικειμενικός σκοπός και ευρύτερα στρατηγική επιδίωξη είναι η περιφερειακή ασφάλεια σε μια χρονική συγκυρία που η ρευστότητα στον βορειοφρικανικό χώρο και στη Μέση Ανατολή είναι μεγάλη, η επιθετικότητα της Τουρκίας αυξάνεται και το Ισραήλ αισθανόμενο ότι πιέζεται από τις εντάσεις στην περιοχή αλλά και από τον «ισλαμικό κλοιό» και από ένα εχθρικό περιβάλλον γύρω του αναζητά το στρατηγικό του βάθος στη Μεσόγειο και πιο συγκεκριμένα στον άξονα Κύπρου – Κρήτης – Μάλτας – Γιβραλτάρ. Στο Ισραήλ κυριαρχεί μεγάλο σκεπτικισμός και προβληματισμός για την πολιτική ρευστότητα που διαπιστώνεται έπειτα από την εκδήλωση της «Αραβικής Άνοιξης» και για το ενδεχόμενο να καλυφθεί το κενό από το πολιτικό Ισλάμ, με αποτέλεσμα να διαδραματίσει ρόλο η Τουρκία ως περιφερειακή ή παγκόσμια δύναμη, με την οποία οι σχέσεις έχουν διαρραγεί.

Στον κρίσιμο τομέα της αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας – Ισραήλ, σπουδαία αναμένεται τα αποτελέσματα της επίσκεψης του υπουργού Άμυνας του Ισραήλ στην Αθήνα, στις αρχές του 2012.

Τουρισμός – Επενδύσεις

Τον Απρίλιο του 2011 ο υπουργός πολιτισμού και Τουρισμού Παύλος Γερουλάνος και ο Ισραηλινός υπουργός Τουρισμού Σταζ Μισέζνικοφ υπέγραψαν στην Αθήνα συμφωνία συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα και στο Ισραήλ στον τομέα του τουρισμού. Οι σχέσεις των δύο κρατών ενισχύονται διαρκώς και όλο και περισσότεροι ισραηλινοί τουρίστες επισκέπτονται την Ελλάδα. Βασικοί πυλώνες της ελληνοϊσραηλινής συνεργασίας στον τομέα του τουρισμού είναι η ενίσχυση της αεροπορικής σύνδεσης Θεσσαλονίκης – Τελ Αβίβ, η ενδυνάμωση του τομέα της κρουαζιέρας ως αναπτυσσόμενου κλάδου στην ανατολική Μεσόγειο και του προσκυνηματικού τουρισμού και η ανάδειξη των πολιτισμικών δεσμών ανάμεσα στις δύο χώρες.

Τα τελευταία δύο χρόνια είναι εντυπωσιακή η αύξηση των τουριστών από το Ισραήλ προς την Ελλάδα και αναμφίβολα εξαιρετικά σημαντικό ρόλο έχει διαδραματίσει το τεταμένο κλίμα στις σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το προηγούμενο έτος την Ελλάδα επισκέφτηκαν περισσότεροι από 400.000 Ισραηλινοί τουρίστες. Ταυτόχρονα εξαιρετικά μεγάλο είναι το ισραηλινό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη επενδύσεων στον τομέα του τουρισμού, σημαντικό, όμως, είναι και το ενδιαφέρον για την ανάπτυξη επενδύσεων και στον τομέα της αφαλάτωσης ύδατος.

Διασπορά και βοήθεια στην Οικονομία

Από το ξέσπασμα της σφοδρής οικονομικής κρίσης, η οποία πλήττει την Ελλάδα η ισραηλινή πολιτική ηγεσία κατέστησε σαφές ότι στηρίζει τις προσπάθειες της χώρας μας για την αντιμετώπιση της. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπένιαμιν Νετανιάχου κατέστησε απόλυτα δηλωτική την στήριξή του για έξοδο της Ελλάδας από την οικονομική κρίση και την κρίση χρέους κατά τη διάρκεια των δύο διαδοχικών συναντήσεων που είχε το καλοκαίρι του 2010 με τον πρώην Έλληνα πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Μάλιστα άρθρο της ισραηλινής εφημερίδας Jerusalem Post το οποίο δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2011 έφερε τον τίτλο ««Νετανιάχου, ο νέος λομπίστας υπέρ της Ελλάδας». Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου σε συζητήσεις που είχε εκείνη την περίοδο με αξιωματούχους από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ κατέστησε σαφές ότι πρόθεσή του είναι να βοηθήσει την Ελλάδα. Πολύ μεγάλης σημασίας σε αυτό το επίπεδο είναι η βοήθεια της εβραϊκής διασποράς, εξέχοντα μέλη της οποίας συνεργάζονται με Έλληνες της διασποράς κυρίως στις ΗΠΑ. Εξάλλου οι ιστορικοί και πολιτιστικοί δεσμοί ανάμεσα σε Έλληνες και Εβραίους, όπως επίσης ανάμεσα στην Ελλάδα και στο Ισραήλ είναι ιδιαίτερα ισχυροί. Σήμερα τα ισχυρότερα συστήματα της εβραϊκής διασποράς είναι διατεθειμένο να συμβάλλουν στη διαδικασία ανάτασης της ελληνικής οικονομία, σε μία συγκυρία, μάλιστα που η κρίση χρέους «χτυπάει» στο κέντρο της Ευρώπης. Όπως επίσης λέγεται Εβραίοι παράγοντες, αλλά και το ίδιο το Ισραήλ παρενέβησαν θετικά για την Ελλάδα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο πλαίσιο των συνομιλιών με τον γερμανικό πολιτικό παράγοντα. Το προηγούμενο χρονικό διάστημα πολλά εξέχοντα μέλη της εβραϊκής διασποράς επισκέφτηκαν την Ελλάδα, ενώ σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά πραγματοποιούνται προετοιμασίες για τη διεξαγωγή κοινού συνεδρίου Ελλήνων και Εβραίων της διασποράς στην Ελλάδα.

http://www.rieas.gr/research-areas/greek-studies-gr/1649-2011-12-04-07-25-22.html