Τα οφέλη των Αθηνών από τη νέα δομή διοίκησης του ΝΑΤΟ

Καταργείται το αεροπορικό στρατηγείο της Σμύρνης, μέσω του οποίου η Τουρκία προωθούσε διεκδικήσεις της για τον επιχειρησιακό έλεγχο

Της Δωρας Αντωνιου

Την αποστέρηση της Τουρκίας από ένα «εργαλείο» προβολής των θέσεών της ως προς τον επιχειρησιακό έλεγχο στο Αιγαίο αποτιμά η Αθήνα ως το σημαντικότερο όφελος από τη νέα διάρθρωση της δομής δυνάμεων του ΝΑΤΟ. Το αποτέλεσμα της πολύμηνης, σκληρής διαπραγμάτευσης στο εσωτερικό της Συμμαχίας, το οποίο παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ελληνική πλευρά, είναι η κατάργηση του αεροπορικού στρατηγείου της Σμύρνης, μέσω του οποίου η Τουρκία προωθούσε στο ΝΑΤΟ τις διεκδικήσεις της για τον επιχειρησιακό έλεγχο.

Η συζήτηση για τη νέα δομή διοίκησης του ΝΑΤΟ εξελίσσεται για σχεδόν δύο χρόνια, στο πλαίσιο της προσπάθειας της Συμμαχίας να αναπροσαρμόσει τον ρόλο της στα νέα δεδομένα και τις σύγχρονες προκλήσεις. Η οικονομική κρίση επιτάχυνε τη λήψη αποφάσεων και επέβαλε τη λογική μιας νέας δομής διοίκησης, πιο λιτής σε σχέση με το παρελθόν, ώστε να εξοικονομηθούν πόροι. Κατέστη εμφανής, άλλωστε, η απροθυμία πολλών εκ των συμμάχων να συνεχίσουν να συνεισφέρουν οικονομικά για τη διατήρηση ενός τόσο διευρυμένου σχήματος. Η απόφαση για διατήρηση ενός μόνο αεροπορικού στρατηγείου και δύο CAOC από τα επτά που προϋπήρχαν ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά της Αγκυρας, που επέμεινε να διατηρηθεί το αεροπορικό στρατηγείο της Σμύρνης.

Την ίδια στιγμή, η Αθήνα, τόσο σε επίπεδο γ. γ. της Συμμαχίας όσο και σε διαπραγματεύσεις με επιμέρους μέλη της, κυρίως την αμερικανική πλευρά, που επέμενε ότι η Τουρκία δεν μπορεί να μείνει εκτός του νέου σχεδιασμού, επέμεινε στη θέση ότι η διατήρηση του αεροπορικού στρατηγείου στη Σμύρνη θα σήμαινε συνέχιση μιας ιδιόμορφης κατάστασης που διαρκώς γεννά προβλήματα.

Οταν κατέστη εμφανές ότι η επιλογή για το μοναδικό αεροπορικό στρατηγείο προσανατολίζεται προς τη Γερμανία και το Ράμσταϊν, η τουρκική πλευρά επικέντρωσε τη διαπραγματευτική της προσπάθεια στη διεκδίκηση του ναυτικού στρατηγείου. Και πάλι η θέση της ελληνικής πλευράς ήταν ότι κάτι τέτοιο θα προκαλούσε προβλήματα, δεδομένης της πάγιας τακτικής της Τουρκίας προβολής αμφισβητήσεων στο Αιγαίο. Τελικά, το ναυτικό στρατηγείο αποφασίστηκε να εδρεύει στο Νόρθγουντ του Ηνωμένου Βασιλείου και η Τουρκία λαμβάνει το στρατηγείο χερσαίων δυνάμεων.

Από τη διαπραγμάτευση αυτή η Ελλάδα έχασε το CAOC της Λάρισας, καθώς τα δύο CAOC που παραμένουν θα λειτουργούν στο Ουέντεμ της Γερμανίας και στην Τορεχόν της Ισπανίας. Στη συνέχιση λειτουργίας του CAOC της Λάρισας αντιτάχθηκε η Τουρκία, η οποία έθετε θέμα διασυνδεσιμότητας των ραντάρ της με αυτό. Το CAOC της Λάρισας παραμένει στον νατοϊκό σχεδιασμό ως εφεδρεία σε περίπτωση κρίσης στην ευρύτερη περιοχή, με αποκλειστικά ελληνική διοίκηση.

Οπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, η κρίση στη Λιβύη και η συνακόλουθη ανάγκη της Συμμαχίας να χρησιμοποιήσει τις διαθέσιμες υποδομές στην ευρύτερη περιοχή, λειτούργησε υποβοηθητικά στις ελληνικές θέσεις, καθώς διαπιστώθηκαν στην πράξη τα προσκόμματα που μπορούν να υπάρξουν από τις διαρκείς αμφισβητήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι από την απόφαση του ΝΑΤΟ να επιχειρήσει στη Λιβύη και μετά, όλα τα αεροσκάφη που εισέρχονται στο FIR Αθηνών υποχρεώθηκαν να καταθέτουν σχέδια πτήσης, προκειμένου να ελέγχεται ενδεχόμενη απόπειρα εισόδου εχθρικού αεροσκάφους. Στην πρακτική αυτή προσαρμόσθηκε εν πολλοίς και η Τουρκία. Τις πρώτες ημέρες των επιχειρήσεων κατέθετε ένα σχέδιο πτήσης ημερησίως, θεωρώντας ότι καλύπτει όλες τις πτήσεις αεροσκαφών της για την ημέρα, ενώ στη συνέχεια άρχισε να καταθέτει κανονικά σχέδια για όλες τις πτήσεις.

Στρατιωτικές πηγές εκτιμούν ότι, με βάση τη νέα δομή διοίκησης, ο ρόλος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ αποδυναμώνεται, καθώς είναι πολύ μεγαλύτερη η σημασία αεροπορικού ή ναυτικού στρατηγείου από το στρατηγείο χερσαίων δυνάμεων, το οποίο, εκτός των άλλων, στρέφει τον προσανατολισμό της Τουρκίας προς ανατολάς, στο Αφγανιστάν, όπου εξελίσσονται χερσαίες επιχειρήσεις.