Ελληνοϊσραηλινό ενεργειακό φλερτ µε τις ευλογίες των ΗΠΑ

Η εκµετάλλευση των κοιτασµάτων στην Ανατολική Μεσόγειο δηµιουργεί νέες περιφερειακές συµµαχίες
Ελληνοϊσραηλινό ενεργειακό φλερτ µε τις ευλογίες των ΗΠΑ

Το θέμα της ενέργειας συζητήθηκε στη συνάντηση του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν με τον πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο την περασμένη Δευτέρα στο Μαξίμου.

Ετος-καµπή για τις ελληνοϊσραηλινές σχέσεις αναµένεται να είναι το 2012, µε τον τοµέα της ενέργειας να πρωταγωνιστεί. Αυτό επισηµαίνουν προς «Το Βήµα» οι γνώστες του παρασκηνίου, προσθέτοντας µάλιστα ότι το θέµα συζητήθηκε και στη συνάντηση που είχαν την περασµένη ∆ευτέρα ο έλληνας πρωθυπουργός κ. Λ. Παπαδήµος µε τον αντιπρόεδρο των Ηνωµένων Πολιτειών Τζο Μπάιντεν στην Αθήνα. Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί πολύ στενά τις εξελίξεις µε το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο. Και παρά το γεγονός ότι προς το παρόν τηρεί στάση αναµονής, αποφεύγοντας τα πολλά λόγια, διάκειται θετικά στη δηµιουργία ακόµη µίας ενεργειακής οδού από τη Μέση Ανατολή µε κατάληξη στην Ευρώπη - έπειτα και από τις ραγδαίες εξελίξεις µε τη Συρία και το Ιράν.

Στη δηµιουργία µιας νέας ενεργειακής οδού από τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη είχε αναφερθεί κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα και η αµερικανίδα υπουργός Εξωτερικών κυρία Χίλαρι Κλίντον, συναντώντας τον τέως πρωθυπουργό κ. Γ. Παπανδρέου. Η κυρία Κλίντον είχε µάλιστα επισηµάνει στον κ. Παπανδρέου ότι η Ουάσιγκτον θέλει να έχει και εκείνη λόγο σε περίπτωση ιδιωτικοποίησης της ∆ηµόσιας Επιχείρησης Αερίου (∆ΕΠΑ), φοβούµενη πιθανότατα αντίστοιχη ρωσική κίνηση.

Ο εντοπισµός των µεγάλων κοιτασµάτων φυσικού αερίου στο Ισραήλ, τα αναµενόµενα καλά αποτελέσµατα από το «Οικόπεδο 12» στην Αποκλειστική Οικονοµική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου, αλλά κυρίως η παρουσία της αµερικανοεβραϊκής εταιρείας Noble Energy δηµιουργούν µία τριάδα παραγόντων που προσελκύουν το ενδιαφέρον των ΗΠΑ. Ο κ. Μπάιντεν φέρεται επίσης να είπε στον κ. Παπαδήµο ότι η Τουρκία έχει καταλάβει ότι δεν µπορεί να δηµιουργήσει προβλήµατα στις κυπριακές γεωτρήσεις χρησιµοποιώντας στρατιωτικά µέσα, καθώς έχει λάβει σαφή µηνύµατα. Η επίλυση του Κυπριακού θα ευνοούσε την ατµόσφαιρα στην περιοχή, αλλά δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ευόδωση των ενεργειακών σχεδιασµών στην Ανατολική Μεσόγειο.

Επιπλέον, η Αθήνα έχει καταστήσει σαφές τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και σε άλλα κέντρα λήψεως αποφάσεων (π.χ. στην έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) ότι στην παρούσα συγκυρία οι οδοί µεταφοράς ενεργειακών πόρων µέσω της Αιγύπτου και της Τουρκίας είναι ιδιαίτερα ασταθείς αυτή την περίοδο.

Παράλληλα, η Αθήνα φέρεται να έχει υπογραµµίσει ότι η διαφοροποίηση, για την οποία επιµένει η Ουάσιγκτον, δεν αφορά µόνον τους ενεργειακούς πόρους αλλά και τη διαµετακόµιση. Και αν στην πρώτη περίπτωση «φωτογραφίζεται» η προµήθεια φυσικού αερίου από τη Ρωσία, στη δεύτερη ο «αδύναµος κρίκος» είναι η Τουρκία. Με βάση τους σηµερινούς σχεδιασµούς για τον νότιο ενεργειακό δρόµο, όλοι οι (υπάρχοντες ή σχεδιαζόµενοι) αγωγοί αερίου περνούν από το τουρκικό έδαφος. Πρόκειται για τον ITGI, τον ΤΑΡ και τον πολυδιαφηµισµένο Nabucco. Η δηµιουργία όµως µίας νέας οδού από το Ισραήλ στην ευρωπαϊκή ήπειρο µέσω Ελλάδος θα µπορούσε να µεταβάλει τις ισορροπίες. Την ίδια στιγµή, µεγάλος ανταγωνισµός υπάρχει για τη µεταφορά του αζερικού φυσικού αερίου από την Κασπία στη δυτική αγορά. Ο ανταγωνισµός έγκειται στο ποιος από τους αγωγούς ITGI ή ΤΑΡ θα επιλεγεί τελικά από τους ενδιαφεροµένους ενόψει και της ενεργοποίησης από το 2012 του κοιτάσµατος «Σαζ Ντενίζ 2». Και αυτό καθώς ο προωθούµενος από πολλές πλευρές Nabucco µοιάζει να µπαίνει πλέον σε δεύτερη µοίρα, λόγω του τεράστιου κόστους αλλά και της έλλειψης των ποσοτήτων φυσικού αερίου που είναι απαραίτητες για να γεµίσει ο αγωγός. Τόσο ο ITGI (Interconnector Turkey - Greece - Italy) όσο και ο TAP (Trans - Adriatic Pipeline) ξεκινούν από την Κασπία και καταλήγουν στην Ιταλία. Περνούν από την Τουρκία και την Ελλάδα, αλλά έχουν µία µικρή πλην κρίσιµη διαφορά: ο ΤΑΡ περνά και από την Αλβανία, ενώ ο ITGI όχι. Επιπλέον, ο ITGI είναι πολύ πιο ώριµο σχέδιο, καθώς το µεγαλύτερο µέρος του έχει ήδη κατασκευαστεί, περνά από το έδαφος της Βόρειας Ελλάδος, όπου µπορούν να κατασκευασθούν αποθηκευτικοί χώροι, ενώ έπειτα από τις επίµονες προσπάθειες του υφυπουργού Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιµατικής Αλλαγής κ. Γ. Μανιάτη έχουν τακτοποιηθεί οι περισσότερες εκκρεµότητες µε θέµατα αδειών και ρυθµίσεων µε τις Βρυξέλλες.

Το µείζον πρόβληµα µε τον ΤΑΡ, παρά τις καλές δυνατότητες χρηµατοδότησής του (τον στηρίζουν η γερµανική Ε.ΟΝ, η νορβηγική Statoil και η ελβετική EGL), είναι η διέλευσή του από την Αλβανία. Η Αθήνα δεν είναι διατεθειµένη να εµπλακεί στην περίπτωση του TAP, από τη στιγµή µάλιστα που τα Τίρανα δεν κάνουν τίποτα για τη βελτίωση των ελληνοαλβανικών σχέσεων, οι οποίες διανύουν τη χειρότερη περίοδό τους εδώ και πολλά χρόνια.

Η απόφαση του Συνταγµατικού ∆ικαστηρίου της Αλβανίας «να παγώσει» την επικύρωση της συµφωνίας για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών του 2009, υιοθετώντας µάλιστα επιχειρηµατολογία που απηχούσε σχεδόν απόλυτα τις τουρκικές θέσεις, και η δυσµενής µεταχείριση της ελληνικής µειονότητας, µε πλέον πρόσφατο παράδειγµα το θέµα της εθνικότητας, έχουν ψυχράνει τις διµερείς σχέσεις. Επιπλέον, συµπληρώνουν ενηµερωµένες πηγές, η αξιοπιστία και η προβλεψιµότητα του πολιτικού κλίµατος στην Αλβανία δεν ευνοεί τέτοιου είδους επενδύσεις. Για όλους αυτούς τους λόγους, «ο ITGI αποτελεί υψίστη προτεραιότητα για την Ελλάδα».

ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΚΑΙ ΣΕΝΑΡΙΑ
Η Κρήτη σταθµός για τη µεταφορά του αερίου
Εντός του Ιανουαρίου αναµένεται να µεταβεί στο Ισραήλ ο κ. ∆. ∆όλλης. Ο υφυπουργός Εξωτερικών, ο οποίος έχει αναλάβει να υλοποιήσει, αθόρυβα αλλά συστηµατικά, τον συντονισµό της ελληνοϊσραηλινής συνεργασίας από την πλευρά της Αθήνας, θα έχει µεταξύ άλλων εκτενείς συνοµιλίες για το θέµα της µεταφοράς φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Ευρώπη µέσω Ελλάδος, καθώς και για τη σύγκληση του κοινού υπουργικού συµβουλίου. Σύµφωνα µε απόλυτα διασταυρωµένες πληροφορίες, η Ελλάδα και το Ισραήλ έχουν εξετάσει επισταµένως τα δύο βασικά σενάρια (µαζί µε τις παραλλαγές τους) που έχουν πέσει στο τραπέζι για τη µεταφορά του αερίου. Το έργο έφεραν εις πέρας δύο επιτροπές, µία για κάθε πλευρά, µελετώντας τη βιωσιµότητα τόσο της κατασκευής αγωγού όσο και της ανέγερσης τερµατικού σταθµού υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG).

Και στα δύο σενάρια πρωταγωνιστικό ρόλο θα παίξει η Κρήτη. Παρά τα όσα έχουν κατά καιρούς γραφεί, η κατασκευή αγωγού είτε από την Κύπρο προς την Κρήτη είτε κυρίως από το Ισραήλ προς την Κρήτη είναι βιώσιµη. Οι ίδιες πηγές εκτιµούν επίσης ότι σε περίπτωση κατασκευής αγωγού η απόσβεση της επένδυσης ίσως να είναι ταχύτερη. Αλλωστε, η κατασκευή τερµατικού σταθµού LNG είναι πολύ ακριβότερη, ενώ σε περίπτωση ζηµιάς η επιδιόρθωση καθίσταται ακόµη ακριβότερη.

Μέσα στο 2012 το Ισραήλ προβλέπεται να αποφασίσει τι θα κάνει σχετικά µε τις εξαγωγές φυσικού αερίου από τα κοιτάσµατα «Ταµάρ» και «Λεβιάθαν». Σε αυτή την περίπτωση, «η Ελλάδα θα έχει το προβάδισµα ως κόµβος διαµετακόµισης, λόγω της εµπιστοσύνης που έχει δηµιουργηθεί τους τελευταίους µήνες. Και αυτή η συνεργασία θα διευρύνει το πεδίο συνεννόησης µεταξύ Ελλάδος και Κύπρου». ∆εν είναι άλλωστε λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι το Ισραήλ αντιλαµβάνεται καλύτερα τον ρόλο και τη θέση της Ελλάδος απ’ ό,τι η Κύπρος. Αυτό φαίνεται και από το ενδιαφέρον που έχει εκδηλωθεί από την εταιρεία Avner Oil Exploration, θυγατρική της ισραηλινής Delek, που είναι συνέταιρος µε τη Noble Energy. Η Avner Oil φέρεται να ενδιαφέρεται για τις έρευνες υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης.
http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=434233