Ο ακήρυκτος πόλεμος

Του Μιχάλη Ι. Παπαθεράποντος

Tο τελευταίο διάστημα παρατηρούνται αρκετές συγκρούσεις περιορισμένης κλίμακας στα σύνορα μεταξύ Κολομβίας και Βενεζουέλας. Η κατάσταση είναι αρκετά πολύπλοκη αφού πολύ εύκολα μπορεί να ξεσπάσει πόλεμος, εάν μία από τις δύο χώρες το θελήσει. Στο εσωτερικό της Κολομβίας διεξάγεται μακροχρόνιος πόλεμος μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων και των αριστερών ανταρτών. Η σύγκρουση μεταφέρεται πέραν των συνόρων της χώρας, και ιδιαίτερα στην Βενεζουέλα όπου η Κολομβία συσχετίζει τους αντάρτες με τον αριστερό Πρόεδρο Ούγκο Τσάβεζ. Επίσης, το 2008, οι Κολομβιανές δυνάμεις εξουδετέρωσαν τον υπαρχηγό των ανταρτών Ραούλ Ράγιες, με κτύπημα στον Ισημερινό. Το συμβάν αυτό προκάλεσε την αντίδραση, τόσο του Ισημερινού, όσο και της Βενεζουέλας, που διέκοψαν διπλωματικές σχέσεις με την Κολομβία.

Σχέδιο Κολομβία

Η κυβέρνηση της Κολομβίας πολεμά τους αριστερούς αντάρτες των «Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων της Κολομβίας», οι οποίοι χρηματοδοτούν τις επιχειρήσεις τους από την παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών. Την ίδια στιγμή, οι κυβερνητικές δυνάμεις υποστηρίζονται και εκπαιδεύονται από τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, μέσω του «Σχεδίου Κολομβία». Το σχέδιο αυτό δημιουργήθηκε με σκοπό την εκπαίδευση των Κολομβιανών δυνάμεων για την αντιμετώπιση της διακίνησης ναρκωτικών. Μελέτες όμως, και μάλιστα από Αμερικάνικες έρευνες, δείχνουν ότι τα αποτέλεσμα του «Σχεδίου Κολομβία» είναι πενιχρά. Παρόλα αυτά, διαχρονικώς η χρηματοδότηση του σχεδίου αυτού αυξάνεται, όπως αναβαθμίζεται και ο ρόλος των Αμερικανικών δυνάμεων. Τον Αύγουστο έχει υπογραφεί νέα συμφωνία μεταξύ Κολομβίας και Αμερικής, όπου παραχωρείται το δικαίωμα χρήσης πέντε στρατιωτικών βάσεων, και 2 ναυτικών, από τις Αμερικανικές δυνάμεις. Σημειώνεται ότι πρόσφατα έχει δραστηριοποιηθεί μετά από δεκαετίες ο τέταρτος στόλος του Αμερικανικού ναυτικού στην Λατινική Αμερική. Αυτό έχει δημιουργήσει πολλές ανησυχίες στην Λατινική Αμερική και ιδιαίτερα στην γειτονική Βενεζουέλα ότι η στρατικοποίηση μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο.

Πετρέλαιο και Γεωπολιτική

Στην Βενεζουέλα, ο αριστερός πρόεδρος Ούγκο Τσάβεζ, με τη Βολιβαριανή Ιδεολογία, έχει αποκτήσει τον έλεγχο της κρατικής πετρελαϊκής εταιρίας της χώρας μέσα από τα χέρια των μεγάλων πολυεθνικών εταιριών. Έτσι έχει κερδίσει την συμπάθεια της μάζας των χαμηλά κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων αλλά έχει ενοχλήσει την παραδοσιακή φιλοδυτική ελίτ όπου ελέγχει μεγάλο μέρος των ΜΜΕ. Η επιρροή της Βενεζουέλας έχει ξεπεράσει τα σύνορα της, όπου με δικές της πρωτοβουλίες, την εναλλακτική «Βολιβαριανή Συμμαχία» έχει συμβάλει στην συνεργασία των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Μέσω της συμμαχίας αυτής προωθούνται διεθνικά έργα σε αρκετούς τομείς, όπως των ΜΜΕ, αγωγούς φυσικού αερίου, ανταλλαγής υπηρεσιών και τεχνογνωσίας στην εξόρυξη πετρελαίου. Επίσης, με την αξιοποίηση του πετρελαίου ως εργαλείου πολιτικής έχει συμβάλει στην εκλογή αριστερών προέδρων σε αριθμό χωρών της Λατινικής Αμερικής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της παραδοσιακά μεγάλης επιρροής των ΗΠΑ στην Λατινική Αμερική, όπου θεωρείται παραδοσιακά δική της σφαίρα επιρροής. Την ίδια στιγμή, η Ένωση των χωρών της Βόρειας Αμερικής δημιουργεί ένα μοντέλο διακρατικής ολοκλήρωσης όπως αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλάζοντας τους συσχετισμούς δυνάμεων στην Αμερικανική ήπειρο.

Παρόλο που ένας πόλεμος δεν θα έχει κερδισμένους αλλά μόνο χαμένους, η πιθανότητα είναι υπαρκτή εάν ο ηγεμόνας κρίνει ότι είναι ζωτικής σημασίας ο έλεγχος των πετρελαϊκών κοιτασμάτων της Βενεζουέλας. Τα διασυνοριακά προβλήματα με τους αριστερούς αντάρτες της Κολομβίας μπορούν να αποτελέσουν την αφορμή για πόλεμο Κολομβίας Βενεζουέλας, με έμμεση ή άμεση στήριξη ή υποκίνηση των ΗΠΑ. Για αυτό το λόγο, η Βενεζουέλα έχει κάνει συμφωνίες δίνοντας δικαιώματα στα κοιτάσματα πετρελαίου στην Ρωσία και την Κίνα, ενώ το 2008 έκανε κοινές ασκήσεις με το Ρωσικό ναυτικό. Με αυτή την πολυμερή πολιτική στρατηγική, η Βενεζουέλα προσπαθεί να κρατήσει ισορροπίες και να αποφύγει την περιπέτεια ενός πολέμου.