Η βία συγκλονίζει τις Φιλιππίνες

Του Carlos H. Conde

H βιαιότητα με την οποία 57 άνθρωποι σφαγιάστηκαν προσφάτως στις νότιες Φιλιππίνες ξεπερνά κάθε φαντασία. Τα θύματα ταξίδευαν, για να παραδώσουν έγγραφα με σκοπό να υποβάλουν την υποψηφιότητα, στις επερχόμενες εκλογές, ενός αντιπάλου της οικογένειας Αμπατουάν, στην επαρχία Μαγκιντανάο, όταν πυροβολήθηκαν, ακρωτηριάστηκαν και ετάφησαν βιαστικά.
Ωστόσο, ενώ το μέγεθος της σφαγής προκαλεί τρόμο, δυστυχώς οι βεντέτες μεταξύ οικογενειών είναι συνηθισμένο φαινόμενο, όπως διαπίστωσα τον περασμένο χρόνο, όταν έφτασα στη νήσο Τουλαγιάν μαζί με 12 βαριά οπλισμένους αστυνομικούς.
Η Τουλαγιάν, έκτασης μόλις 1,5 τ.χλμ., καλύπτεται από φοινικόδεντρα και βρέχεται από τα γαλάζια νερά της Θάλασσας Σούλου. Οι αστυνομικοί είχαν αναλάβει να αφοπλίσουν δύο αντίπαλες οικογένειες: την οικογένεια Μπουκλάο, που ελέγχει το υπερυψωμένο βραχώδες τμήμα της νήσου, και την οικογένεια Χαρφάισα, που είχε οργανωθεί γύρω από το μοναδικό λιμάνι του νησιού. Τα μέλη της οικογένειας Μπουκλάο έσκαβαν χαρακώματα, ενώ οι ελεύθεροι σκοπευτές τους σημάδευαν τα μέλη των Χαρφάισα. Η οικογένεια Χαρφάισα ήταν εξίσου οπλισμένη και είχε προστατέψει τα σπίτια της με σάκκους άμμου. Δεδομένου του μικρού μεγέθους του νησιού, οι δύο οικογένειες βρίσκονταν αρκετά κοντά ώστε να ακούγονται οι βρισιές που εκτοξεύονταν εκατέρωθεν. Στη διάρκεια της νύχτας, οι μεν εκτόξευαν στους δε χειροβομβίδες. Οι δύο οικογένειες μάχονταν για το ποιος θα γίνει ο αρχηγός του χωριού στη νήσο Τουλαγιάν. Οι τοπικές εκλογές είχαν αναγκαστικώς αναβληθεί δύο φορές από φόβο βίαιων επεισοδίων και όταν τελικώς διεξήχθησαν, οι καταγγελίες για νοθεία έπεφταν βροχή και από τις δύο οικογένειες. Όταν έφτασα στο νησί, είχαν σκοτωθεί ήδη τρεις άνθρωποι, το μοναδικό σχολείο του νησιού είχε κλείσει και κανείς δεν τολμούσε να πάει για ψάρεμα.
Ήταν σαφές ότι οι αστυνομικοί που με συνόδευσαν εκεί δεν ήταν ούτε αρκετοί ούτε επαρκώς οπλισμένοι. Μέλη των δύο οικογενειών από άλλα νησιά των Φιλιππινών είχαν έρθει για ενίσχυση της κάθε πλευράς. Ο μικρός πόλεμος μεταξύ των δύο οικογενειών στην Τουλαγιάν είχε επεκταθεί και ανάμεσα στους δύο ισχυρότερους ανθρώπους της επαρχίας Σούλου, στον κυβερνήτη Αμπντουσακούρ Ταν και τον γερουσιαστή Μουνίρ Αρμπισόν, δύο σκληρούς πολιτικούς αντιπάλους, οι οποίοι ευχαρίστως προμήθευαν όπλα και πυρομαχικά στους εχθρούς των φίλων τους. «Οι πολιτικοί έπρεπε να βασίζονται στα όπλα για να διατηρούν την ισορροπία του τρόμου», μου είχε πει ο κυβερνήτης Ταν.
Οι νότιες Φιλιππίνες είναι διεθνώς γνωστές ως η πατρίδα της τρομοκρατικής οργάνωσης Αμπού Σαγιάφ. Αμερικανοί σύμβουλοι επί στρατιωτικών θεμάτων έχουν βοηθήσει τον στρατό των Φιλιππινών να εξολοθρεύσει την εξτρεμιστική οργάνωση. Η στρατηγική τους όμως παραβλέπει τον άμεσο κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο μέσος πολίτης στο Μιντανάο: τη βία και την ανασφάλεια από πεινασμένους για εξουσία πολέμαρχους οι οποίοι κατέχουν αξιώματα στις διοικήσεις των επαρχιών και των δήμων.
Σε κάθε επίπεδο, η εξουσία τους διασφαλίζεται με πολιτικές εκδουλεύσεις και -στις νότιες Φιλιππίνες ιδιαιτέρως- με όπλα. «Όσα περισσότερα όπλα έχεις, τόσο περισσότερο σε σέβονται», είπε ένας αξιωματούχος στην επαρχία Σούλου. Αυτή η κατάσταση αναρχίας αγνοείται επί τούτου, και ενδεχομένως ενθαρρύνεται από την κυβέρνηση της χώρας.
Οι διασυνδέσεις με συγκεκριμένες οικογένειες καθορίζουν ποιος αναλαμβάνει ποιο πολιτικό αξίωμα στις Φιλιππίνες. Αυτό το σύστημα είναι ο τρόπος διακυβέρνησης σε πολλές αγροτικές περιοχές της χώρας. Η απουσία του κράτους δικαίου έχει οδηγήσει σε κούρσα εξοπλισμών μεταξύ αντίπαλων οικογενειών, καθεμιά από τις οποίες προστατεύονται από ένοπλες πολιτοφυλακές.
To 2006, η πρόεδρος των Φιλιππινών Γκλόρια Αρόγιο θέσπισε νόμο που νομιμοποίησε την οπλοκατοχή. Βασίστηκε επίσης πολύ στον αρχηγό της οικογένειας Αμπατουάν, στην επαρχία Μαγκιντανάο, για να τής εξασφαλίσει ψήφους στις τελευταίες εκλογές, οι οποίες στιγματίστηκαν από νοθεία. Η οικογένεια Αμπατουάν, που χαίρει της στήριξης της κυβέρνησης και του στρατού εξαιτίας της στάσης της κατά των αυτονομιστών, έχει εκατοντάδες ενόπλους υπό τον έλεγχό της.
Σε μια εποχή που η ιδεολογία της παγκόσμιας τζιχάντ αποτελεί μείζονα απειλή για τη σταθερότητα, είναι χρήσιμο να κατανοήσει κανείς πώς οι τοπικές διαμάχες μεταξύ οικογενειών, επισκιάζουν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένου και του κράτους δικαίου.