China Witness: Voices from a Silent Generation

Xinran
China Witness: Voices from a Silent Generation
Chatto and Windus, 2008


Του Joshua Hammer
New York Times Book Review

Αμέσως μετά την κομμουνιστική επανάσταση την δεκαετία του 1950 ο Πρόεδρος Μάο επιστράτευσε αιχμάλωτους πολέμου, κατάδικους και απόστρατους του Κινεζικού στρατού και τους έστειλε στην έρημο Γκόμπι με την εντολή να μεταμορφώσουν την περιοχή. Έτσι δημιουργήθηκε ο στρατιωτικό-οικονομικός οργανισμός Xinjiang Production and Construction Corps ο οποίος έχτισε δρόμους, γέφυρες και φράγματα, φύτεψε βαμβάκι, καλαμπόκι και ρύζι σε άγονη γη και έχτισε ολόκληρες πόλεις στην έρημο. Πενήντα χρόνια μετά στην πόλη Shihezi της περιοχής, μια δασκάλα ονόματι Σαν μοιράζεται με τη συγγραφέα του βιβλίου τις μέρες όταν έχτιζε σχολεία με τούβλα από λάσπη σε καλοκαιρινούς καύσωνες και παγωμένους χειμώνες. «Θα άντεχα τα πάντα τότε» καυχιέται η Σαν. Πληρωνόταν με πενταροδεκάρες όμως δηλώνει ακόμα περήφανη για την διάκριση της τότε σαν «φιλοπρόοδη μαθήτρια του Μαοϊσμού».

Η δημοσιογράφος Xinran Xue, η οποία σήμερα ζει στην Βρετανία, διέσχισε τη Κίνα το 2005 και το 2006 καταγράφοντας τις εμπειρίες των ανδρών και γυναικών που έζησαν την κομμουνιστική και την Πολιτιστική Επανάσταση και που αργότερα είδαν τη χώρα να απαλλάσσεται από τους ιδεολογικούς της περιορισμούς και να επαναπροσδιορίζεται και να γίνεται ακόμα ένα έθνος καπιταλιστών και επιχειρηματιών. Η Xinran μιλά μεταξύ άλλων με παλιούς τεχνίτες, έναν ενενηντάχρονο επιζώντα της Μεγάλης Πορείας και μια γυναίκα διοικητή του Κόκκινου Στρατού από το Οχάιο. Σε μια από τις συνεντεύξεις της ένα ζευγάρι, και οι δύο μηχανικοί στις πετρελαιοπηγές της βορειοδυτικής Κίνας, μιλούν για τις νύχτες που κοιμήθηκαν στην ύπαιθρο κατά τη διάρκεια αμμοθύελλας και για το πώς επιβίωναν μόνο με, όσο παράξενο κι αν φαίνεται, σταφύλια και πεπόνια.

Πολλές από τις συνεντεύξεις της Xinran όμως μοιάζουν σαν απλές καταγραφές συζητήσεων με φλυαρίες περί ανέμων και υδάτων, πράγμα που κάνει το βιβλίο να κινείται με αργούς ρυθμούς. Οι συνεντεύξεις παραθέτονται ατημέλητες χωρίς κάποια θεματική ή χρονολογική σειρά και το υπερενθουσιώδες ύφος των ερωτήσεων της δημοσιογράφου θυμίζει Όπρα Γουίνφρι και καταντά κουραστικό. Παρ’ όλα αυτά όμως η Xinran καταφέρνει να επηρεάσει τον αναγνώστη. 

Οι περισσότεροι από τους ηλικιωμένους στις συνεντεύξεις έχουν ακόμα μια εξιδανικευμένη εικόνα του Κομμουνιστικού Κόμματος και θεωρούν τον Μάο σχεδόν αλάνθαστο. «Όταν φροντίζαμε τα λαχανικά μας βλέπαμε και τον Πρόεδρο Μάο στον κήπο» λέει ο κύριος Τσανγζιεγκ, επιζών της Μεγάλης Πορείας. «Για σκεφτείτε το, ένας Πρόεδρος να φροντίζει τα λαχανικά του σαν απλός χωρικός». Υπάρχουν όμως φορές που η Xinran πείθει αυτόν που είναι απέναντι της να μιλήσει με αιφνιδιαστική ειλικρίνεια για τις αποτυχίες, και ακόμα και τα εγκλήματα, της Κινεζικής ηγεσίας. Η ίδια η συγγραφέας συνδυάζει από την μια τον θαυμασμό της για την ικανότητα του Κινεζικού κομμουνιστικού καθεστώτος να κινητοποιεί τις μάζες και από την άλλη την απέχθεια της για την εξευτελιστική και βίαια καμπάνια του Μάο ενάντια σε δεξιά και αντιφρονούντα στοιχεία. Χρησιμοποιεί ένα μεγάλο φάσμα ιστοριών με θέματα που καλύπτουν από δημόσια έργα μέχρι διώξεις αντικαθεστωτικών και από ιστορίες αγάπης μέχρι ιστορίες καταπίεσης για να αποδώσει το επίτευγμα του Κινεζικού λαού να διατηρήσει την ατομικότητα και τον χαρακτήρα του μέσα στην αποπνικτική ομοιομορφία του Κομμουνιστικού συστήματος.