Πολιτική ενορχήστρωση της βίας στο Κιργιζιστάν

Ποιοι θέλησαν να εκμεταλλευτούν τις χρόνιες εντάσεις
μεταξύ Κιργιζίων και Ουζμπέκων

Τhe Economist

Οι συγκρούσεις στο νότιο Κιργιζιστάν ξέφυγαν από τον έλεγχο. Οι επιβεβαιωμένοι θάνατοι είναι τουλάχιστον 300, άλλα 2.000 άτομα έχουν τραυματιστεί και εκατοντάδες Ουζμπέκοι έχουν καταφύγει στο γειτονικό Ουζμπεκιστάν. Ο αριθμός των θυμάτων είναι, χωρίς αμφιβολία, υψηλότερος απ' ό,τι δείχνουν τα επίσημα στοιχεία. Οι τοπικές μουσουλμανικές παραδόσεις απαιτούν την ταφή των νεκρών μέσα σε 24 ώρες, συνεπώς πολλές οικογένειες θάβουν τους δικούς τους άμεσα χωρίς να κάνουν αναφορά στις αρχές. Παρότι οι Ουζμπέκοι αποτελούν μόλις το 14,5% του πληθυσμού του Κιργιζιστάν που φθάνει τα 5,4 εκατομμύρια, οι περισσότεροι ζουν στο νότιο τμήμα της χώρας, όπου αποτελούν την πλειοψηφία.

Τα αίτια των συγκρούσεων μεταξύ Κιργιζίων και Ουζμπέκων, που ξεκίνησαν από το Ος, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Κιργιζιστάν, παραμένουν ασαφή. Παρατηρητές πιστεύουν ότι τα επεισόδια ενορχηστρώθηκαν από άτομα που θέλησαν να εκμεταλλευτούν τις χρόνιες εντάσεις μεταξύ των δύο εθνικών ομάδων. Η μεταβατική κυβέρνηση κατηγόρησε τον έκπτωτο πρόεδρο Κουρμανμπέκ Μπακίγεφ και τους υποστηρικτές του. Κατήγγειλε ότι υποκίνησαν τις ταραχές για να αποφύγουν το δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, που έχει προγραμματιστεί για τις 27 Ιουνίου. Ο κ. Μπακίγεφ, ο οποίος ανετράπη με τη λαϊκή εξέγερση του Απριλίου και ζει στην εξορία, απέρριψε τις κατηγορίες.


Αυτό το αιματοκύλισμα διαμορφώνεται από την πολιτική. Ο κ. Μπακίγεφ κατάγεται από τη νότια πλευρά της χώρας. Το οχυρό του ήταν στο Τζαλάλ- Αμπάντ, όπου έχει ακόμη πολλούς υποστηρικτές. Οι Ουζμπέκοι, οι οποίοι δεν έχουν σχεδόν κανένα ρόλο στη δημόσια ζωή του Κιργιζιστάν -είτε στην κυβέρνηση, είτε στις τοπικές διοικήσεις, είτε στον στρατό- φαίνεται ότι προτιμούν τη μεταβατική κυβέρνηση, που φιλοδοξεί να απομακρύνει τη χώρα από την αυταρχική προεδρική διακυβέρνηση, στρέφοντάς την προς την κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Οποια κι αν είναι τα αίτια, οι συγκρούσεις μεταξύ Κιργιζίων και Ουζμπέκων χαρακτηρίστηκαν από υπερβολική αγριότητα. Ορισμένοι αυτόπτες μάρτυρες υποστήριξαν ότι ο στρατός, που αποτελείται κυρίως από Κιργίζιους, τάχθηκε στο πλευρό των τελευταίων. Παρότι οι βιαιοπραγίες αποδίδονται σε αμφότερες τις πλευρές, οι Κιργίζιοι απέκτησαν σύντομα το πάνω χέρι. Ουζμπεκικά σπίτια λεηλατήθηκαν και πυρπολήθηκαν, μερικές γυναίκες φέρονται να έπεσαν θύματα βιασμού και συμμορίες Κιργιζίων κακοποίησαν και σκότωσαν Ουζμπέκους. Η παροχή φυσικού αερίου στο Ος διακόπηκε, όπως και η ηλεκτροδότηση. Καταστήματα λεηλατήθηκαν και τα τρόφιμα έγιναν δυσεύρετα.

Πολλά μέλη της ουζμπεκικής κοινότητας, κυρίως γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι, εγκατέλειψαν την πόλη οδεύοντας προς τα σύνορα με το Ουζμπεκιστάν, για να αναζητήσουν πιο ασφαλή μέρη. Σύμφωνα με μη κυβερνητική οργάνωση που εδρεύει στο Ουζμπεκιστάν, τουλάχιστον 200.000 πρόσφυγες έχουν εισέλθει στη χώρα.

Ανθρωπιστική τραγωδία

«Πρόκειται για ανθρωπιστική τραγωδία, από κάθε άποψη», δήλωσε η Αντρέα Μπεργκ, ερευνήτρια της Human Rights Watch, η οποία βρισκόταν στο Ος όταν άρχισαν οι ταραχές. Η ίδια περιέγραψε ότι έλαβε πολλά τηλεφωνήματα από απελπισμένους κατοίκους της πόλης, οι οποίοι προσπαθούσαν να την εγκαταλείψουν, αλλά είχαν εγκλωβιστεί εξαιτίας των οδοφραγμάτων των συμμοριών ένοπλων Κιργιζίων. Οσες γυναίκες και παιδιά κατάφεραν να ξεφύγουν, έχουν μαζευτεί σε διάφορα χωριά κατά μήκος των συνόρων και αγνοούν τι συνέβη στους άνδρες, αδελφούς και πατεράδες τους. Πρόκειται για τις χειρότερες εθνοτικές συγκρούσεις στην Κεντρική Ασία εδώ και 20 χρόνια. Στις ταραχές του Ιουνίου του 1990, μεταξύ Κιργιζίων και Ουζμπέκων στην περιοχή του Ος σκοτώθηκαν αρκετές εκατοντάδες άτομα. Η κρίση τότε επιλύθηκε με την άμεση παρέμβαση των σοβιετικών στρατευμάτων.

Οταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ενωση

Η κοιλάδα Φεργκάνα, κεντρικό σκηνικό των σημερινών εχθροπραξιών μεταξύ Κιργίζιων και Ουζμπέκων, είχε διαιρεθεί αυθαίρετα από τον Στάλιν στη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, μεταξύ Ουζμπεκιστάν, Κιργιζίας και Τατζικιστάν. Ως αποτέλεσμα, η σοβιετική Δημοκρατία της Κιργιζίας έμεινε μ' ένα μεγάλο τμήμα ουζμπεκικού πληθυσμού, το σοβιετικό Ουζμπεκιστάν διατήρησε σημαντικό αριθμό Τατζίκων κ.ο.κ. Οσο υπήρχε η Σοβιετική Ενωση και οι Δημοκρατίες συνιστούσαν μέρη της ίδιας χώρας, η διαίρεση δεν σήμαινε, στην πράξη, καμία διαφορά. Αλλά όταν η ΕΣΣΔ διαλύθηκε, αυτά τα τεχνητά σύνορα έγιναν οριστικά, δημιουργώντας εθνικές εντάσεις.

Η μεταβατική κυβέρνηση του Κιργιζιστάν είναι αδύναμη μπροστά στο ξέσπασμα της βίας. Η Ρόζα Οτουνμπάγεβα, η οποία εκτελεί χρέη προέδρου, δήλωσε ότι η χώρα χρειάζεται εξωτερική βοήθεια και κάλεσε τη Ρωσία να στείλει ειρηνευτικά στρατεύματα. Οι δυνάμεις ασφαλείας πήραν εντολή να πυροβολούν και να σκοτώνουν κατά βούληση. Η ρωσική κυβέρνηση αρχικά δήλωσε ότι τα επεισόδια είναι εσωτερική υπόθεση του Κιργιζιστάν και συμφώνησε να στείλει μόνο ανθρωπιστική βοήθεια. Μία ημέρα μετά, όμως, η Ρωσία έστειλε αλεξιπτωτιστές για να ενισχύσει τη στρατιωτική της βάση στο Καντ, στο βόρειο τμήμα της χώρας. Οι ΗΠΑ διατηρούν επίσης αεροπορική βάση στον Βορρά, αλλά δεν προσεκλήθησαν να παρέμβουν με στρατιωτική ισχύ.

http://news.kathimerini.gr