Παράθυρο ελπίδας για το «ινδοπακιστανικό»

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post

Το κλειδί της πόλης της Καμπούλ βρίσκεται στο Ισλαμαμπάντ, συνηθίζει να λέει ο ναύαρχος Μάικ Μάλεν, εννοώντας ότι η επιτυχία στο Αφγανιστάν είναι ανέφικτη χωρίς τη βοήθεια του Πακιστάν. Ομως, ο αρχηγός του μικτού επιτελείου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων αγαπά, καθώς λέγεται, και ένα άλλο απόφθεγμα: Με δεδομένη την περίπλοκη πολιτική κατάσταση στην περιοχή αυτή, το κλειδί της πόλης του Ισλαμαμπάντ βρίσκεται στην ινδική πρωτεύουσα, στο Νέο Δελχί.

Κατόπιν αυτού, εξόχως καλή είδηση θεωρήθηκε η ανακοίνωση του εκπροσώπου της πακιστανικής κυβέρνησης ότι η Ινδία πρότεινε υψηλού επιπέδου συνομιλίες με το Πακιστάν, ανοίγοντας τον δρόμο στον τόσο αναγκαίο για την περιοχή διάλογο.

Πώς όμως μπορεί η Ινδία να διαδραματίσει τον θετικό ρόλο που οραματίζονται ο Μάλεν και άλλοι ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι; Η απάντηση είναι εύκολη στα λόγια, αλλά εξαιρετικά δύσκολη στην πράξη. Η Ινδία δεν έχει παρά να διαβεβαιώσει το Πακιστάν ότι, εάν συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες στην προσπάθεια καταστολής της εξέγερσης των Ταλιμπάν στα δυτικά σύνορα, ο ινδικός στρατός σε αντάλλαγμα θα χαλαρώσει την πίεση στα ανατολικά.



Η εκτόνωση στις ινδοπακιστανικές σχέσεις συντελείται επί του εδάφους σε περιορισμένη κλίμακα τους τελευταίους μήνες. Και οι δύο χώρες έχουν μειώσει τον όγκο των δυνάμεών τους στην εύφλεκτη μεθόριο στο Κασμίρ.

Η Ινδία προσπάθησε να μείνει έξω από το αφγανοπακιστανικό παιχνίδι για ευνόητους λόγους. Η ινδική κοινή γνώμη ταράζεται στην ιδέα ότι η Ινδία μπορεί να εμπλακεί σε αυτήν την περιφερειακή αταξία, ανήσυχη μήπως η εισαγόμενη από το Πακιστάν τρομοκρατία εξαπλωθεί, στα πρότυπα των επιθέσεων του 2008 στη Βομβάη.

Η ινδοπακιστανική αντιπαράθεση μοιάζει με τις ασκήσεις επί χάρτου, στις οποίες η πρόβλεψη είναι ότι οι δυο χώρες θα ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση εάν μπορούσαν να ξεπεράσουν την καχυποψία και να συνεργαστούν - εν προκειμένω να βοηθήσουν τις ΗΠΑ να σταθεροποιήσουν την πυριτιδαποθήκη του Αφγανιστάν. Εάν η ινδική ηγεσία ανταποκριθεί επαξίως στην επιταγή αυτή, θα αρχίσει μια νέα εποχή στη νότια Ασία. Εάν δεν μπορέσει, τότε από τη θέση του παρατηρητή θα παρακολουθήσει το Πακιστάν και το Αφγανιστάν να βυθίζονται όλο και βαθύτερα στο χάος, για να πληρώσει αργότερα το τίμημα.

Συζητώντας με Ινδούς φίλους αντιλήφθηκα ότι έχουν επίγνωση του μεγέθους της παρούσας ευκαιρίας. «Η Ινδία είναι ευχαριστημένη με τον εαυτό της και τελεί εν ειρήνη. Αυτή τη στιγμή αναζητεί κάποιον αξιόπιστο συνομιλητή στο Πακιστάν», μου είπε ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας Indian Express στο Νέο Δελχί.

Αμφότερες οι ενδιαφερόμενες πλευρές έχουν διορίσει ειδικούς απεσταλμένους για τη διεξαγωγή παρασκηνιακών συνομιλιών. Λέγεται ότι ο Πακιστανός απεσταλμένος είναι ο Ριάζ Μοχάμεντ Χαν, πρώην υπουργός Εξωτερικών. Ο Ινδός ομόλογός του φαίνεται να είναι ο Σ. Κ. Λάμπαχ, πρώην πρέσβης στο Ισλαμαμπάντ. Σε προηγούμενη φάση των μυστικών αυτών συνομιλιών το 2007 είχε παρατηρηθεί πρόοδος στο θέμα του Κασμίρ και σε άλλα ζητήματα, σύμφωνα με καταγραφές του Στιβ Κολ της εφημερίδας The New Yorker. Ομως, η δυναμική της στιγμής χάθηκε στην επίθεση της Βομβάης και έκτοτε η κινητικότητα εξέλιπε.

Και οι δυο πλευρές λένε τώρα ότι θέλουν να αναβιώσουν την προσπάθεια και καταγράφονται ενέργειες που συμβάλλουν στην άμεση εκτόνωση της έντασης. Το Πακιστάν έχει μεταφέρει 100.000 στρατιώτες στα δυτικά για την καταπολέμηση των Ταλιμπάν στο Σουάτ και το Νότιο Βαζιριστάν. Η Ινδία ισχυρίζεται ότι μετέφερε 30.000 στρατιώτες από τη μεθόριο με το Πακιστάν.

Ολα αυτά είναι ενθαρρυντικές ενδείξεις, χωρίς να προαναγγέλλουν άρδην ανατροπή της κατάστασης. Οι Ινδοί επιζητούν αποδείξεις ότι το Πακιστάν πράγματι έχει την πρόθεση να εξουδετερώσει τις τρομοκρατικές ομάδες σαν την Λασκάρ - ι - Ταϊμπά και τους κομάντο που αιματοκύλησαν τη Βομβάη. Οι Πακιστανοί ζητούν εγγυήσεις ότι, εάν εξοντώσουν τους Ταλιμπάν και τους συμμάχους τους στο Αφγανιστάν, η Ινδία δεν θα σπεύσει να εκμεταλλευθεί την κατάσταση.

Και οι δύο χώρες φοβούνται, ευλόγως, ότι οι εκατέρωθεν μυστικές υπηρεσίες θα χρησιμοποιήσουν το Αφγανιστάν ως σημείο εκκίνησης. Η ινδοπακιστανική αυτή εκδοχή του «Μεγάλου Παιχνιδιού» είναι δηλητηριώδης και καλό θα ήταν και για τους δυο εάν, αντί να αναλίσκονται σε παίγνια κατασκόπων, άρχιζαν να ανταλλάσσουν πληροφορίες περί της κοινής απειλής.

Το «ινδοπακιστανικό ζήτημα» πηγάζει εν μέρει από την πολιτική «ασυμμετρία». Η Ινδία έχει δημοκρατική διακυβέρνηση και έναν ισχυρό στρατό που υπακούει στην πολιτική ηγεσία. Στο Πακιστάν συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ο στρατός είναι το πιο ρωμαλέο τμήμα της πακιστανικής ελίτ, εξ ου και οι αλλαγές στην ηγεσία του γεννούν φημολογίες και θόρυβο, λες και πρόκειται για εκλογές.

Η Ινδία και το Πακιστάν χωρίστηκαν στη γέννησή τους, το 1947. Εκτοτε βρίσκονται μονίμως στα πρόθυρα του αδελφοκτόνου πολέμου. Ωστόσο, είναι σαφές ότι οι δυο αυτές χώρες άλλη λύση δεν έχουν παρά να ομονοήσουν πάνω στις κοινές τους ρίζες και τα κοινά τους πεπρωμένα. Η Ινδία δεν θα είναι ασφαλής εάν δεν είναι και το Πακιστάν - και το αντίθετο. Και κανείς από τους δυο δεν θα είναι ήρεμος εάν το Αφγανιστάν παραμείνει πεδίο μάχης. Τα προβλήματα είναι κοινά και απαιτούν συνεργασία. Για τον λόγο αυτόν η πρόταση της Ινδίας για συνομιλίες γεννάει ελπίδες.

Πηγή: http://news.kathimerini.gr