Διαστημικές και πολιτικές φιλοδοξίες

Μιχάλης Παπαθεράποντος

Πρόσφατα το Ιράν γιόρτασε τα 31 χρόνια από την Ισλαμική επανάσταση με την πτώση του Σάχη το 1979 και την κατάληψη της Αμερικανικής πρεσβείας. Μέσα στις δραστηριότητες της Ιρανικής κυβέρνησης ήταν και η εκτόξευση στο διάστημα του πύραυλου Kavoshgar-3 με ζωντανούς οργανισμούς για σκοπούς έρευνας. Οι πυρηνικές και διαστημικές φιλοδοξίες του Ιράν προκαλούν ανησυχίες στον δυτικό κόσμο, αφού διεκδικεί ηγετικό ρόλο στην Μέση Ανατολή και αντιστάθμιση της Αμερικανικής επιρροής στην περιοχή. Η εκτόξευση αυτή, όπως και άλλες στο παρελθόν, υποδηλώνει την δυνατότητα εγκατάστασης πυρηνικών κεφαλών στους πυραύλους, που καθιστούν το Ιράν σημαντικό παράγοντα για την ασφάλεια στην περιοχή. Σε συνδυασμό με το πυρηνικό του πρόγραμμα, που του δίνει και την δυνατότητα κατασκευής πυρηνικών όπλων, το Ιράν θα πρέπει να αναγνωρίζεται ως μία μεγάλη περιφερειακή δύναμη. Επίσης, οι διαστημικές φιλοδοξίες του Ιράν δείχνουν την θέληση για να υπερτερήσει της δύσης στον τομέα της τεχνολογίας, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Ιρανού Προέδρου. Αυτή η επιθυμία για επικράτηση έναντι της δύσης, τεχνολογική, πολιτιστική είτε άλλης φύσεως, έχει βαθύτερες ιστορικές ρίζες.




Ο ανταγωνισμός με την δύση έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορική εξέλιξη και διαμόρφωση του πολιτικού Ισλάμ, ως ένα ολοκληρωμένο κοινωνικό και πολιτικό σύστημα με βάση την ισλαμική παράδοση. Η ανάπτυξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο, της Τζαμάατ-ι Ισλαμί στο Πακιστάν και η Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν ήταν οι κυριότερες εκφράσεις του πολιτικού Ισλάμ στον 20ο αιώνα. Η ανάγκη για την ύπαρξη και εξέλιξη του πολιτικού Ισλάμ ήταν ο αγώνας κατά των αποικιοκρατικών δυνάμεων και των επιδράσεων που είχαν στις Ισλαμικές κοινωνίες. Στο Ιράν, ο Σάχης Ρεζά Παχλαβί προωθούσε ένα φιλελεύθερο, φιλοδυτικό μοντέλο διοίκησης και η μετριοπαθής προσωπικότητα του, έδωσαν την αφορμή για τη καλλιέργεια της Ισλαμικής επανάστασης. Ακόμη και σήμερα, στην προσωπική του ιστοσελίδα, προτρέπει το διαχωρισμό κράτους και θρησκείας, κάτι ακριβώς το αντίθετο με το πολιτικό Ισλάμ. Η Σιιτική παράδοση που επιτρέπει σχετικές καινοτομίες στο Ισλάμ, έφερε το 1979 τον Ρουτολλά Χομεϊνί στην εξουσία με το περίφημο έργο του velayat-e faqih. Η κεντρική τοποθέτηση του έργου του Χομεϊνί, ήταν ότι ωσότου ο Δωδέκατος Ιμάμης φανερωθεί, θα μπορούσαν οι πλέον γνώστες του Ισλαμικού νόμου να προστατεύουν και να συντηρούν την παράδοση του Ισλάμ. Δηλαδή οι «κηδεμόνες του νόμου» θα μπορούσαν να διοικήσουν πολιτικά την Ισλαμική κοινωνία, μέχρι την εμφάνιση του δωδέκατου Ιμάμη. Έτσι με αυτή την καινοτομία, ο Χομεϊνί έδωσε έμμεσα νομική και πολιτική κατοχύρωση στον εαυτό του ως προστάτη του Ισλάμ, και με αυτό τον τρόπο ανέβηκε στην ανώτατη βαθμίδα του νέου συντάγματος ως θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης.


Στη σημερινή εποχή, το πολιτικό Ισλάμ βρίσκει ξανά το ρόλο του ως αντί-ιμπεριαλιστική δύναμη, μέσα από τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Ο ασαφής αυτός πόλεμος που διεξάγεται κυρίως σε ισλαμικά εδάφη, χαρακτηρίζεται σύμφωνα με ριζοσπάστες ισλαμιστές ως πόλεμος κατά του Ισλάμ και οι οποίοι καλούν σε μία παγκόσμια τζιχάντ. Το πολιτικό Ισλάμ έχει δεδομένη την ιδεολογική του ανωτερότητα έναντι στα διάφορα «υλιστικά» κοινωνικά συστήματα, με βάση την πίστη στον αληθινό θεό και τις Ισλαμικές αρχές και αξίες. Η ανωτερότητα αυτή επιβεβαιώθηκε το 1991 με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και του κομμουνιστικού συστήματος που πρέσβευε. Έκτοτε, ο κύριος ιδεολογικός αντίπαλος με επιρροή στις ισλαμικές κοινωνίες απέμεινε ο νέο-φιλελευθερισμός, με κυριότερο εκπρόσωπο τις ΗΠΑ. Η παρούσα διεθνής κρίση και οι αδυναμίες του νέο-φιλελεύθερου οικονομικού συστήματος, επιβεβαιώνει ξανά την ανωτερότητα του πολιτικού Ισλάμ ως ιδεολογία. Το σημείο όμως, στο οποίο οι ισλαμιστές αποδέχονται την ανωτερότητα των άλλων πολιτισμών είναι ο υλιστικός τομέας και η ιδιαίτερη σημασία που έχει η τεχνολογική ανάπτυξη. Το συγκριτικό πλεονέκτημα της τεχνολογίας δημιουργεί την αυξανόμενη πρόοδο των δυτικών σε τομείς ισχύος, όπως τον στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτικό τομέα. Παράγουν ισχύ μέσω της τεχνολογίας σε στρατιωτικά συστήματα, ενώ και τα Ισλαμικά κράτη όπως το Ιράν θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν, με δικούς τους επιστήμονες και την παραγωγή οπλικών συστημάτων. Η πρόοδος την οποία αποδέχονται και αντιγράφουν από τις δυτικές κοινωνίες είναι η υλική, όμως πιστεύεται ότι μακροπρόθεσμα η ιδεολογική ανωτερότητα του πολιτικού Ισλάμ θα επικρατήσει τελικά και στο πεδίο του υλισμού.