Όταν το περιβάλλον δημιουργεί πρόσφυγες

Της Joanna Kakissis
International Herald Tribune

Η Μάε Νουρ εγκατέλειψε το χωριό της, στο νότιο Μπαγκλαντές, όταν ο κυκλώνας Σίντρ ισοπέδωσε το οικογενειακό σπίτι και εξαφάνισε τη μικρή αγορά του χωριού. Χωρίς δουλειά και κατοικία, μαζί με τον άνδρα της, τον Νιζάμ Χαουλαντάρ, μετακόμισε στην πρωτεύουσα της χώρας Ντάκα, ελπίζοντας ότι γρήγορα θα επέστρεφε στη γενέτειρά της.

Δύο χρόνια αργότερα, το ζευγάρι εξακολουθεί να μένει στους δρόμους της Ντάκα. Και οι δύο τους εργάζονται σκληρά, αμείβονται ελάχιστα και αδυνατούν να συγκεντρώσουν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν τρόφιμα και να πληρώσουν το ενοίκιο της μικρής παράγκας που νοικιάζουν στο Κοράιλ, μια από τις μεγαλύτερες παραγκουπόλεις της Ντάκα.

Η αλήθεια είναι ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι εγκαταλείπουν τα χωριά αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο που δεν έρχεται. Οι φυσικές καταστροφές αποτελούν μάστιγα της ανθρωπότητας από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι εκατομμύρια άνθρωποι στον αναπτυσσόμενο κόσμο, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, θα μετακινούνται από το ένα σημείο στο άλλο με όλο μεγαλύτερη συχνότητα. Και όπως αποδεικνύεται σήμερα, αντί να αναζητούν το καλύτερο αύριο κάπου αλλού, οι περιβαλλοντικοί πρόσφυγες απλά μετακομίζουν στις μητροπόλεις της χώρας τους.

«Οι περιβαλλοντικοί πρόσφυγες έχουν χάσει τα πάντα» εξηγεί ο Ραμπάμπ Φατίμα, ο εκπρόσωπος της νότιας Ασίας για τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. «Δεν διαθέτουν τους οικονομικούς πόρους για να μεταναστεύσουν σε μέρη μακρινά. Μετακινούνται μέχρι το διπλανό χωριό, τη γειτονική πόλη ή την πλαϊνή μεγαλούπολη». Η μετακίνησή τους προς τα αστικά κέντρα θα ασκήσει πολύ σοβαρές πιέσεις σε πόρους που εξασφαλίζουν την επιβίωση, όπως είναι το νερό, η ενέργεια αλλά και τα τρόφιμα, εξηγεί η Κοκό Ουόρνερ, η οποία εργάζεται στο τμήμα περιβαλλοντικής μετανάστευσης του Ινστιτούτου για το Περιβάλλον και την Ασφάλεια του πανεπιστημίου του ΟΗΕ.




Στο Μπαγκλαντές, μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες χώρες του κόσμου, με 140 εκατομμύρια κατοίκους, οι προηγούμενες γενιές μετανάστευαν στις μεγάλες πόλεις μόνον κάποιες εποχές. Εργάζονταν και έστελναν τα χρήματα που κέρδιζαν στα χωριά τους όπου επέστρεφαν κατά την περίοδο φύτευσης των νέων καλλιεργειών. Όμως, τα τελευταία χρόνια, οι μετακινήσεις αποκτούν μια μονιμότητα. Οι ισχυρές καταιγίδες και οι πλημμύρες, οι καταστροφές των καλλιεργειών και η διάβρωση των ποταμών στέρησαν από εκατομμύρια ανθρώπους τις ρίζες τους.

Η Ντάκα, η πρωτεύουσα του Μπαγκλαντές, αποτελεί για πολλούς μοναδική ελπίδα. Είναι, άλλωστε, η πόλη του κόσμου που αναπτύσσεται με τη μεγαλύτερη ταχύτητα. Σήμερα έχει 12 εκατομμύρια κατοίκους, ενώ κάθε χρόνο στήνουν εκεί το σπιτικό τους άλλες 400.000 άνθρωποι. Η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει δραματική αύξηση του πληθυσμού έως το 2020.

Κι όμως, η Ντάκα, ο πόλος έλξης των περιβαλλοντικών προσφύγων, είναι εξαιρετικά ευάλωτη στη μεταβολή των κλιματικών συνθηκών. Επίσης το 50% του πληθυσμού της διαμένει σε παραγκουπόλεις και φτωχογειτονιές. Τουλάχιστον τρία εκατομμύρια άνθρωποι βρήκαν εκεί καταφύγιο εξαιτίας των φυσικών καταστροφών που έπληξαν τους τόπους τους.

Οι φτωχότεροι ζουν σε ιδιοκατασκευές από πλαστικά και σάπια ξυλεία. Συχνά αυτά τα «σπίτια» στήνονται μέσα σε ένα μόνο βράδυ σε ιδιωτικές γαίες, κοντά σε υπαίθριες αγορές, δίπλα στις σιδηροτροχιές ή ακόμα και κοντά στους ποταμούς.
Οι φτωχές οικογένειες της εργατικής τάξης ζουν σε μικρές πόλεις όπως το Κοράιλ, όπως ζει η Νουρ με τον σύζυγό της και τις δύο κόρες τους. Το τρίτο παιδί της οικογένειας, ένα αγόρι, ζει με τους παπούδες του στο σπίτι της οικογένειας στο χωριό. Στο Κοράιλ ζουν τουλάχιστον 40.000 ψυχές μέσα σε μικρές παράγκες φτιαγμένες από ελενίτ, λάσπη και μπαμπού, παρέα με κατσαρίδες και ποντίκια.
Κάποιες ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν δημιουργήσει σχολεία για τα παιδιά της παραγκούπολης, αλλά πολλοί ανήλικοι δεν έχουν καιρό για γράμματα καθώς προσπαθούν να κερδίσουν τον επιούσιο κάνοντας δουλειές του ποδαριού ή μένοντας σπίτι για να προσέξουν τα μικρότερα αδέλφια τους.

The New York Times Syndicate