Η Μεγάλη Υφεση έληξε.

Ωρα για ανάκαμψη

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post

Καθόλου δεν ταρακούνησε τα θολά νερά της κοινής γνώμης η πρόσφατη αναγγελία περί του τέλους της Μεγάλης Υφεσης, της σοβαρότερης, της χειρότερης και διαρκέστερης οικονομικής και επιχειρηματικής συρρίκνωσης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο κύκλος της φαίνεται να έκλεισε τον Ιούνιο του 2009.

Ισως τώρα να διερχόμαστε στάδιο ανάκαμψης, αλλά στους περισσότερους ανθρώπους αυτό δεν είναι αισθητό. Η εμπιστοσύνη προς τις επιχειρήσεις παραπαίει, η ανεργία υπερβαίνει το 9%. Δεν είναι λοιπόν παράδοξο που η κοινή γνώμη είναι έντρομη και οι περιθωριακές πολιτικές ομάδες πολύ στη μόδα. Οι άνθρωποι είναι μουδιασμένοι, ακόμη και όταν ακούν καλές ειδήσεις.

Τι περιείχε λοιπόν η αναγγελία του Εθνικού Γραφείου Οικονομικών Ερευνών, επίσημου χρονικογράφου του κύκλου των επιχειρήσεων; Οι καταγραφείς είπαν ότι η πτώση στην οικονομική παραγωγή, που άρχισε τον Δεκέμβριο του 2007 διήρκεσε 18 μήνες και ότι η απώλεια θέσεων εργασίας διήρκεσε έξι μήνες επιπλέον.

Η οικονομία είναι ακόμη αδύναμη. Στο δεύτερο τέταρτο του τρέχοντος έτους, το ΑΕΠ αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 1,6%. Οι αριθμοί είναι τόσο αναιμικοί, που το νόημά τους συνήθως δεν γίνεται αντιληπτό. Η οφειλόμενη στον οικονομικό κύκλο επιβράδυνση, που τραυμάτισε τη χώρα και για κάποιο διάστημα απείλησε να κλονίσει και την παγκόσμια οικονομία, έληξε. Τώρα ίσως να αρχίσει νέα ύφεση, αν και οι οικονομολόγοι είναι όλο και πιο επιφυλακτικοί ως προς την επιβεβαίωση του ζοφερού σεναρίου της «διπλής βύθισης». Ομως, ακόμη και αν το σενάριο επαληθευτεί στην πράξη, θα πρόκειται για νέο κύκλο, οφειλόμενο σε άλλα αίτια και με άλλες συνέπειες.

Η οικονομική ζωή πάσχει από μια ιδιότυπη και εντελώς δική της διαταραχή προσωπικότητας. Οταν τα πράγματα πάνε καλά, επενδυτές και καταναλωτές καταλαμβάνονται από μανία. Συμπεριφέρονται λες και οι ευτυχισμένες μέρες δεν θα τελειώσουν ποτέ, δανείζονται καθ’ υπερβολή, δαπανούν παραπάνω από όσο πρέπει στα ακίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία, ριψοκινδυνεύουν πολύ περισσότερο από όσο μπορούν να αντέξουν. Η περιγραφή αυτή είναι το στιγμιότυπο των χρόνων της μεγάλης φούσκας που μας οδήγησε στη συντριβή του 2008.

Οταν η αναπόφευκτη κατάρρευση επήλθε επιτέλους, η Γουόλ Στριτ και η Μέιν Στριτ συνεθλίβησαν. Οι άνθρωποι συμπεριφέρονταν λες και η κακή εποχή επρόκειτο να διαρκέσει επ’ άπειρον, έγιναν υπερβολικά επιφυλακτικοί και προσεκτικοί. Οι επενδυτές προσπάθησαν να διατηρήσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ρευστότητα και προτίμησαν τις χαμηλές αποδόσεις των ομολόγων του αμερικανικού Δημοσίου από τις επισφαλείς επενδύσεις. Οι καταναλωτές ματαίωσαν τις μεγάλες αγορές για να διασώσουν τις οικονομίες τους.

Σίγουρα αυτό δεν θα παρηγορήσει τους ανθρώπους που έχασαν τη δουλειά τους, όμως αυτή η μετά την ύφεση περίοδος της ανάπτυξης με αργούς ρυθμούς έχει και ορισμένα πλεονεκτήματα. Οι δύο μεγάλες ανισορροπίες της αμερικανικής οικονομίας, δηλαδή ο αργός ρυθμός των καταθέσεων και το υψηλό έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, βρίσκονται τώρα σε καλύτερη κατάσταση, ενέχουν τη δυναμική για σταθερή οικονομική ανάπτυξη μόλις αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη.

Το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει τρομακτικά υψηλό, εν μέρει λόγω των δαπανών που ήταν απαραίτητες για την αντιμετώπιση της Μεγάλης Υφεσης. Ομως, για πρώτη φορά στο διάστημα μιας δεκαετίας έχουμε μια κυβέρνηση που μοιάζει να εννοεί στα σοβαρά όσα διατείνεται για την αναδιάρθρωση της φορολογικής βάσης, δηλαδή την επιβολή υψηλής φορολογίας σε όσους μπορούν να δώσουν περισσότερα και περικοπές στις δαπάνες του κοινωνικού κράτους.

Είναι σφάλμα να σκέφτεται κανείς την οικονομία σαν κάτι στατικό. Οι οικονομίες βρίσκονται πάντα εν κινήσει, προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Ομως, όπως είναι λάθος να πιστεύουμε ότι η άνθηση θα διαρκέσει αιώνια, άλλο τόσο λάθος είναι να περιμένουμε ότι μια οικονομία με αργούς ρυθμούς ανάπτυξης, που αναδύεται από μια βαθιά ύφεση, θα παραμείνει αιωνίως νωθρή. Κάποια στιγμή, οι άνθρωποι θα αντιληφθούν ότι τα χειρότερα πέρασαν και θα αρχίσουν πάλι να επενδύουν και να ξοδεύουν, σε πιο φυσιολογικά πλέον επίπεδα.

Οι πολιτικές τύχες μπορεί να αλλάξουν εξίσου γρήγορα με τις τύχες της οικονομίας. Η πολιτική αγορά σήμερα φαίνεται να «χάψει» την άποψη ότι ο Μπαράκ Ομπάμα είναι αποτυχημένος πρόεδρος. Η ειλικρινής και αισιόδοξη συμπεριφορά του δεν ταιριάζει καλά με μια οικονομία σε ημιαγρία ακόμη κατάσταση.

Εύκολα όμως μπορεί κανείς να φανταστεί την εικόνα αυτή να αλλάζει εάν ακολουθήσει μια χρονιά σταθερής ανάπτυξης το 2011.

Εάν όντως αυτό συμβεί, πολλές αντιλαϊκές αποφάσεις του Μπαράκ Ομπάμα, δεν θα φαίνονται τόσο κακές στα μάτια του λαού.

Επί ένα χρόνο και πλέον, αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου μιλούσαν και φέρονταν σαν να είχαν τη βεβαιότητα ότι η στρατηγική τους στο τέλος θα καρποφορήσει. «Μου αρέσει το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε. Οταν η κοινή γνώμη συγκρίνει έναν πρόεδρο που εργάζεται σκληρά για τα συμφέροντα της μεσαίας τάξης με ένα Ρεπουμπλικανικό Κογκρέσο, που διαρκώς λέει «όχι» στα πάντα, στο τέλος δεν μπορεί παρά να καταλάβει ότι ο πρόεδρος αυτός είναι ο άνθρωπός της», μου επαναλάμβανε διαρκώς ανώτερος αξιωματούχος.

Για πολλούς μήνες είχα την υποψία ότι ο αξιωματούχος αυτός και οι συνάδελφοί του στον Λευκό Οίκο αερολογούσαν. Ομως η Μεγάλη Υφεση έληξε. Επισήμως. Αυτά που μένουν να γίνουν για να πάρει μπρος η οικονομία δεν είναι πολλά. Και τότε οι βεβαιότητες της παρούσας πολιτικής περιόδου, δεν θα φαίνονται τόσο βέβαιες σε ορισμένους.

http://news.kathimerini.gr