Ο Αρχιδικαστής Σερ Paget J. Bourke 1958 και ο Δικηγόρος Π. Πολυβίου 2011

Στις 12 Ιουνίου 1958 οι Τούρκοι έσφαξαν 8 Κοντεμενιώτες και τραυμάτισαν πολλούς άλλους. Σύμφωνα με μαρτυρίες και γεγονότα, οι Άγγλοι αποικιοκράτες κατηγορούνταν ότι συνεργάστηκαν με τους Τούρκους και ουσιαστικά οδήγησαν τους δίσμοιρους ΄Ελληνες του Κοντεμένου στην σίγουρη σφαγή στο Κιόνελι.
Μετά τα γεγονότα της 12ης Ιουνίου 1958 ο τότε κυβερνήτης διχοτόμος Σερ Χιου Φουτ, διέταξε έρευνα, αναγκαστικά, το πόρισμα της οποίας, δεσμεύθηκε να δώσει στην δημοσιότητα.
Στις 11 Ιουλίου 2011 μια φονική έκρηξη στο Μαρί βύθισε τη Κύπρο σε πένθος με 13 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες αφήνοντας τον μεγαλύτερο ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό της νήσου σε ερείπια. Σύμφωνα με μαρτυρίες και έγγραφα για τη τραγωδία ευθύνονταν πολλοί υπηρεσιακοί, υπουργοί αλλά και ο ίδιος ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας.

Το 1958 ο τότε διχοτόμος κυβερνήτης Σέρ Χιού Φούτ αναγκάστηκε να διορίσει επιτροπή με όρους εντολής να διερευνήσει το όλο θέμα (Commission of Inquiry into the Geunyeli Incidents). Επικεφαλής της Επιτροπής εκείνης διορίστηκε ο τότε Αρχιδικαστής Σερ Paget J. Bourke.

Τον Ιούλιο του 2011 μετά την κατακραυγή εναντίον του για ανθρωποκτονία, ο πρόεδρος Χριστόφιας διόρισε ως μονομερή Επιτροπή τον Δικηγόρο κ. Πόλυ Πολυβίου να διερευνήσει τα αίτια της τραγωδίας και υποσχέθηκε ότι θα σεβαστεί το αποτέλεσμα της έρευνας έστω και αν επέρριπτε και στον ίδιο ευθύνες.

Ο Αρχιδικαστής Bourke παρέδωσε το πόρισμα του στο κυβερνήτη στις 2 Ιουλίου 1958. ΄Ομως, αυτό δεν δόθηκε στην δημοσιότητα μέχρι τις 6 Δεκεμβρίου 1958. Επί σκοπού, μέχρι να τελειώσει η δίκη παρωδία των Τουρκοκυπρίων που ευθύνονταν για τις δολοφονίες. Η δίκη τελείωσε την 1 Σεπτεμβρίου 1958 αθωώνοντας τους Τουρκοκυπρίους αλλά το πόρισμα ακόμα δεν διδόταν. Γιατί; Επειδή ο Αρχιδικαστής αρνήθηκε να συμμορφωθεί με τις επεμβάσεις του Λονδίνου, στρατιωτικών και πολιτικών, να βγάλει ένα πόρισμα στα μέτρα τους αγνοώντας τις μαρτυρίες ότι όντως ευθύνονταν εγκληματικά τα βρετανικά σώματα ασφαλείας.

"...Οι πλέον βλαβερές παράγραφοι του πορίσματος είναι η 37 και η 38 που λένε ότι κατά την άποψη του Αρχιδικαστή, ο τρόπος με τον οποίο τα σώματα ασφαλείας χειρίστηκαν το θέμα ήταν παράνομος...Σίγουρα το πόρισμα δημιουργεί ερωτήματα για τιμωρία, αγωγές, και βέβαια αποζημιώσεις. Αν ο κυβερνήτης δεχθεί το πόρισμα της Επιτροπής τότε θα εναπόκειται σε πληρωμές αποζημιώσεων για να αποφευχθούν πιθανές αγωγές. Τέτοιες αποζημιώσεις θα είναι ευθύνη της κυβέρνησης της Κύπρου για την οποίαν εργάζονται τα σώματα ασφαλείας... κατέγραφε το Λονδίνο. ..» έγραφε το Λονδίνο στις 9 Ιουλίου, 1958.

Στις 15 Ιουλίου, 1958, το Γραφείο Αποικιών σημείωνε: " Σας είπα για τις έντονες αντιδράσεις του Υπουργού Πολέμου στην δημοσιοποίηση της ΄Εκθεσης όπως έχει, με την παράγραφο 38 που καταγράφει ότι ο τρόπος δράσης των σωμάτων ασφαλείας ήταν "παράνομος" (unlawful).O δικός μας Υπουργός (Αποικιών) συμφώνησε ότι αυτό θα είχε το χειρότερο αποτέλεσμα υπό τας σημερινάς συνθήκας και ότι συμφωνήθηκε μεταξύ των δύο Υπουργών όπως εισηγηθούμε στον κυβερνήτη και τον Αρχιδικαστή να ετοιμαστεί ένα συντομευμένο πόρισμα...Υπέδειξε ότι ο Αρχιδικαστής είναι ανένδοτος και επιμένει να περιληφθεί η επίμαχη αναφορά... η καλύτερη μας ελπίδα είναι να τον πείσουμε... "
Στις 25 Αυγούστου 1958 το Γραφείο Αποικιών προσθέτει: ".O κυβερνήτης εισηγείται όπως καλέσουμε τον Αρχιδικαστή Σερ Πάκετ Πούρκ είτε να διορθώσει την παράγραφο 38 είτε να ετοιμάσει μια σύνοψη του πορίσματος....»

Οι επεμβάσεις και αλλοιώσεις
Τελικά και αφού προηγήθηκαν έντονες παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, ο Αρχιδικαστής δέχθηκε και έγιναν μετατροπές. Αφαιρέθηκε η ενοχλητική πρόταση στην παράγραφο 38, που αποκαλούσε ως παράνομο τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκαν το όλο θέμα τα σώματα ασφαλείας και αφαιρέθηκε και από την παράγραφο 32 η επί λέξη αναφορά του Συνταγματάρχη Redgrave o οποίος και κατεύθυνε τους ΄Ελληνες του Κοντεμένου στην σίγουρη σφαγή από τους Τούρκους...
(Πλήρης έρευνα της γράφουσας δημοσιεύθηκε στη Σημερινή 15 Αυγούστου 2008)

Ο κ. Π. Πολυβίου παρέδωσε το πόρισμα της έρευνάς του στον πρόεδρο Χριστόφια στις 3 Οκτωβρίου 2011. Επειδή όμως το πόρισμα επιρρίπτει άμεσες και σοβαρές ευθύνες στον ίδιο ο πρόεδρος Χριστόφιας αρνείται να το δεχθεί! Έγραψε μεταξύ άλλων ο κ. Πολυβίου:
«Οι ευθύνες του Προέδρου για την τραγωδία είναι άμεσες, συγκεκριμένες, αδιαμφισβήτητες και σοβαρότατες. Δυστυχώς, με βάση τα γεγονότα και δεδομένα, όπως προκύπτουν από τη μαρτυρία που τέθηκε ενώπιόν μου, δεν έχω επιλογή από του να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει σοβαρότατες θεσμικές και προσωπικές ευθύνες σε σχέση με το υπό διερεύνηση θέμα και για την τραγωδία που ακολούθησε. Το συμπέρασμά μου είναι ότι η κύρια ευθύνη για την τραγωδία και τα συνεπακόλουθά της βαρύνει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας».
Το συντομευμένο πόρισμα του 1958 και το αντιπόρισμα Χριστόφια/ΑΚΕΛ 2011
Οι δύο αυτές έρευνες ξεκίνησαν με τον ίδιο σκοπό. Το 1958 ο κυβερνήτης Φούτ αναγκάστηκε να διορίσει επιτροπή για διερεύνηση με σκοπό να κλείσει τα στόματα των Ελληνοκυπρίων με την εντύπωση ότι ο Αρχιδικαστής θα έβγαζε ένα πόρισμα στα μέτρα τους. Ο Αρχιδικαστής δεν το έκανε όμως τον εξανάγκασαν να κάνει τροποποιήσεις που να καλύπτει τις βρετανικές εγκληματικές ευθύνες αφού προηγήθηκε η δίκη παρωδία που αθώωσε όλους τους Τουρκοκύπριους δολοφόνους των Ελληνοκυπρίων του Κοντεμένου.
Το 2011 ο πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας για να ξεφύγει όπως υπολόγιζε από τις ευθύνες του και την κατακραυγή του λαού, διόρισε τον Δικηγόρου κ. Πόλυ Πολυβίου, με την λανθασμένη εντύπωση, ότι για διάφορους λόγους ο κ. Πολυβίου θα κάλυπτε τις ευθύνες που τον βαραίνουν και θα του παρέδιδε ένα νερόβραστο «κατά παραγγελία» πόρισμα στα μέτρα του ιδίου και του ΑΚΕΛ. ΄Ετσι τώρα ο πρόεδρος Χριστόφιας και η ιεραρχία του ΑΚΕΛ του αρνούνται να δεχθούν το πόρισμα Πολυβίου, που οι ίδιοι διόρισαν, και θα κατασκευάσουν μόνοι τους ένα ... αντιπόρισμα (όπως εισηγούνταν και οι αποικιοκράτες στον Δικαστή το 1958) στα μέτρα τους!
Στην δεύτερη έρευνα, αντίθετα με τον Δικαστή το 1958 που εξαναγκάστηκε παρά τη θέλησή του να αφαιρέσει καταδικαστικές παραγράφους, ο κ. Πολυβίου στάθηκε στο ύψος της αξιοπρέπειας του και δεν δέχθηκε να συγκαλύψει και να απελευθερώσει τον πρόεδρο Χριστόφια από τις ασήκωτες δικές του ευθύνες για την τραγωδία του Μαρί. Καταγράφοντάς τον έτσι ως τον πρώτο πρόεδρο στην σύντομη ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας που βρέθηκε ένοχος για μια τέτοιας έκτασης ανθρώπινης (και όχι μόνο) τραγωδίας ανθρωποκτονίας. Ο οποίος αρνείται και να παραιτηθεί, και να αναλάβει τις ευθύνες του και περιφρονητικά αρνείται ακόμα και να απολογηθεί με ένα απλό συγνώμη προς τους συγγενείς των θυμάτων για τους θανάτους που προκάλεσε η ανικανότητα και ανευθυνότητα του για ξένα προς την Κύπρο συμφέροντα.

Φανούλα Αργυρού
Ερευνήτρια/συγγραφέας
Λονδίνο 6.10.2011