The Strong Horse: Power, Politics, and the Clash of Arab Civilizations

Lee Smith
The Strong Horse: Power, Politics, and the Clash of Arab Civilizations
Knopf Doubleday, 2010
Του Wendell Steavenson
The New York Times Book Review


‘Ποιά η κατάσταση στη Μέση Ανατολή;’ ρωτά ο Σμιθ. Ποιός ο λόγος για τον οποίο η περιοχή υποφέρει από μια παρατεταμένη πολιτική δυσλειτουργία και θρησκευτική βία; Πως μπορούν οι ΗΠΑ να διαχειριστούν τα δικά τους συμφέροντα (συμπεριλαμβανομένου και της εξάρτησης τους στο πετρέλαιο) και να απαντήσουν στο βαθιά ριζωμένο αντι-Αμερικανισμό στο μέσο ενός περίπλοκου δικτύου φίλων και συνάμα εχθρών;

Ο Σμιθ – ανταποκριτής της The Weekly Standard στη Μέση Ανατολή – υποστηρίζει ότι η περιοχή υποφέρει από ενδημική πολιτική βία. Οι ελίτ είναι μπλεγμένες σε μια συνεχή προσπάθεια εύρεσης και διάλυσης συμμαχιών προσπαθώντας να ανταποκριθούν σε προβλήματα της περιοχής και σε εσωτερικές απειλές για καθαίρεση. Απλώς υπάρχουν ιδιοτελείς φατρίες που προσπαθούν με κάθε τρόπο να διατηρήσουν την εξουσία. Η Τζιχάντ, μας λέει ο Σμιθ, είναι ένα παλιό μέν αλλά παράγωγο αυτής της προσπάθειας του έχοντα την εξουσία να σπρώξει την ενέργεια της τάξης των νέων μαχητών μακριά από την πρωτεύουσα. Για τον Σμιθ, οι επιθέσεις της 11/9/2001 ήταν λιγότερο αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης πολιτισμών παρά μέρος υφιστάμενων συγκρούσεων για την εξουσία στη Μέση Ανατολή.


Ο Σμιθ θέλει όπως η Αριστερά πάψει να αποδίδει το φταίξιμο για τα «κακά» της Μέσης Ανατολής στην Αμερικάνικη εξωτερική πολιτική και να συγκεντρωθεί στις δομικές ελλείψεις των κοινωνιών της περιοχής. Αυτή είναι μια ελκυστική απαλλαγή ευθυνών, αλλά οι ΗΠΑ είναι αδιαμφισβήτητα ένας παίκτης: ο στρατιωτικός εξοπλισμός, οι εισβολές και η οικονομική και άλλη υποστήριξη διαφόρων κυβερνήσεων της περιοχής φέρουν μαζί τους κάποια ευθύνη.

Το βιβλίο «The Strong Horse» κινείται μεταξύ Αιγύπτου, Συρίας, Λιβάνου και των κρατών του Κόλπου. Ο Σμιθ ερευνά την ιστορία και επιτίθεται κατά ατόμων όπως ο Σαΐντ, ο Μαχβούζ, η Μουσουλμανική Αδελφότητα και ο Ομάρ Σαρίφ. Υποθέτω ότι ο οι αναγνώστες χωρίς ευρεία και σε βάθος γνώση για την πολιτική σκηνή του Λιβάνου, τα Συριακά συμφέροντα και την πολυπλοκότητα των κινημάτων για την μεταρρύθμιση του Ισλάμ, μπορεί να «συγχυστούν». Αλλά συχνά πυκνά μας παραθέτει καλογραμμένα πορτραίτα Αράβων φίλων του, ατόμων που επιδεικνύουν καλύτερα από την όποια θεώρηση τις δυσκολίες της μεταρρύθμισης.

Ένας είναι ο Αιγύπτιος Ραούφ, ο οποίος είναι 23 χρονών και έχει διαβάσει Καντ και μπορεί να φέρει επιχειρήματα για τα καλά του Τόμας Φρίντμαν, αλλά που είναι επίσης απομονωμένος από τους συμπατριώτες του – οι υπόλοιποι έχουν πολύ λίγο ενδιαφέρον για την πολιτική φιλοσοφία. Ο ίδιος καίει τα αδημοσίευτα του κείμενα «Για ποιον άλλο γράφω, παρά για τον εαυτό μου;» ρωτά. Σε μια τέτοια κατάσταση, υποστηρίζει ο Σμιθ, οι ιδεαλιστικές προσπάθειες των ΗΠΑ να εκδημοκρατικοποιήσουν την περιοχή είναι καταδικασμένες. «Η κατασταλτική βία και η τρομοκρατία είναι δύο πτυχές της πολιτικής κουλτούρας που δεν έχει μηχανισμό ούτε για τον διαμοιρασμό της εξουσίας αλλά ούτε και για την μεταφορά της εξουσίας από ένα σώμα στο άλλο, εκτός μέσω κληρονομιάς, πραξικοπήματος ή κατάκτησης.

Οι φιλελεύθεροι Άραβες πάντα υποσκάπτονται από τη βία. Έχεις την κυβέρνηση που σου αξίζει, υποστηρίζει ο Σμιθ. Η προϋπόθεση του βιβλίου, το απόφθεγμα από το οποίο είναι παρμένος ο τίτλος – «Όταν ο κόσμος δει ένα αδύναμο άλογο και ένα δυνατό, εκ φύσεως θα προτιμήσουν το δυνατό άλογο» - είναι του Μπιν Λάντεν. Μπορεί να μην θέλω ο Μπίν Λάντεν να έχει δίκαιο αλλά δεν πιστεύω ότι οι Άραβες προτιμούν το πιο ισχυρό άλογο – απλά είναι πολύ εύκολο για τους λίγους και βίαιους να κρατούν την πλειοψηφία όμηρους. Οι Άραβες μπορεί να μην είναι καταδικασμένοι για πάντα αλλά τα πολιτικά τους προβλήματα δεν πρόκειται να φύγουν σύντομα.