Η Συρία δεν είναι Λιβύη και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρόκειται να παρέμβουν στρατιωτικά: Η δήλωση της Χίλαρι Κλίντον, την περασμένη Κυριακή, με αφορμή τις αιματηρές ταραχές στις συριακές πόλεις Ντέρα και Λατάκια, αποτυπώνει τον ρεαλισμό της κυβέρνησης Ομπάμα. Εκ πρώτης όψεως, η Αμερική θα έπρεπε να τρίβει τα χέρια της με την προοπτική κατάρρευσης του Μπααθικού καθεστώτος - συμμάχου του Ιράν, υποστηρικτή της Χεζμπολάχ και ανειρήνευτου εχθρού του Ισραήλ. Μόνο που στη Μέση Ανατολή τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται.
Ο Χένρι Κίσινγκερ είπε κάποτε ότι σ’ αυτή την τόσο εύφλεκτη περιοχή του κόσμου δεν γίνεται πόλεμος χωρίς την Αίγυπτο και ειρήνη χωρίς τη Συρία. Πράγματι, το πραγματιστικό καθεστώς του Μπάαθ παίζει παραδοσιακά το ρόλο του ρυθμιστή, ισορροπώντας επιδέξια μεταξύ αντιμαχόμενων δυνάμεων: Στον Λίβανο, στήριξε αρχικά τους Παλαιστίνιους και στη συνέχεια τους Χριστιανούς, για να αναδειχθεί σε επιδιαιτητή. Το αντιιμπεριαλιστικό προφίλ του Σύρου ηγέτη Χάφεζ αλ Ασαντ δεν τον εμπόδισε να συμπαραταχθεί με τους Αμερικανούς στον πρώτο πόλεμο κατά του Ιράκ, το 1992, εξασφαλίζοντας μερίδιο στη «Νέα Τάξη» της Μέσης Ανατολής που θεμελίωσε ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος.
Ανοιχτές πόρτες
Ακόμη κι όταν ο γιος του «πλανητάρχη» ερωτοτροπούσε με την ιδέα ενός πολέμου εναντίον του γιου του Χάφεζ αλ Ασαντ, Μπασίρ, μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, η Συρία άφησε ανοιχτές τις πόρτες της συνδιαλλαγής. Συνεργάστηκε με την Ουάσιγκτον εναντίον του κοινού εχθρού, του ισλαμικού ριζοσπαστισμού και άφηνε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να προσέλθει σε ειρηνευτική διαδικασία με το Ισραήλ, εφόσον εξασφάλιζε την επιστροφή των κατεχόμενων υψωμάτων του Γκολάν. Ασφαλώς, η Ουάσιγκτον επεδίωκε πάντα να σπάσει τον άξονα Ιράν-Συρίας. Εκλινε όμως κατά κανόνα στην εκδοχή να το πετύχει «μαλακώνοντας» το καθεστώς Ασαντ και όχι ανατρέποντάς το. Από εδώ και η απόφαση του Ομπάμα να αποκαταστήσει διπλωματικές σχέσεις με τη Συρία, στέλνοντας πρεσβευτή στη Δαμασκό.
«Ανοιξη της Δαμασκού»
Το μεγάλο πρόβλημα για την Αμερική είναι ότι δεν φαίνεται να υπάρχει για την ώρα άλλη εναλλακτική λύση έναντι του ενοχλητικού, αλλά προβλέψιμου, καθεστώτος Μπάαθ, από το ριζοσπαστικό Ισλάμ. Τον Ιούνιο του 2000, όταν ο Μπασίρ αλ Ασαντ διαδέχθηκε τον θανόντα πατέρα του, οι Σύροι έζησαν τη βραχύβια «Ανοιξη της Δαμασκού»: Ο νεαρός γιατρός με το ευγενικό, σχεδόν συνεσταλμένο ύφος και τις σπουδές στο Λονδίνο έδωσε υποσχέσεις για μεταρρυθμίσεις. Σημαντικοί διανοούμενοι και πολιτικοί (κυρίως της Αριστεράς) πήραν θάρρος και άρχισαν να δημιουργούν τα περίφημα «σαλόνια» ή «φόρουμ», που δοκίμασαν τις αντοχές του καθεστώτος. Τα Χριστούγεννα του ίδιου χρόνου, όμως, οι περισσότεροι από αυτούς είχαν καταλήξει στη φυλακή, καθώς η παλαιά φρουρά του Μπάαθ, υπό τον σημερινό αντιπρόεδρο Φαρούκ αλ Σάρα, έκρινε ότι ο άπειρος διάδοχος πήγαινε πολύ μακριά και πολύ γρήγορα.
Την εβδομάδα που πέρασε, μετά την αιματηρή καταστολή στην Ντέρα και τη Λατάκια, ο Μπασίρ αλ Ασαντ κατάργησε την κυβέρνησή του, άφησε να εννοηθεί ότι θα άρει την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης που ισχύει από το 1963 και απελευθέρωσε 260 πολιτικούς κρατούμενους, μεταξύ των οποίων αρκετοί εκ των πρωτεργατών της «Ανοιξης της Δαμασκού». Απομένει να αποδειχθεί ότι οι κινήσεις αυτές δεν έρχονται πολύ αργά, τόσο για το καθεστώς του Μπάαθ, όσο και για την αδύναμη κοσμική αντιπολίτευση των δημοκρατών και των αριστερών, που φιλοδοξούν να ενσαρκώσουν την ελπίδα ενός τρίτου δρόμου, πέραν του απολυταρχισμού και του ισλαμισμού.
Αμηχανία και καχυποψία στο Ισραήλ
Ερωτηθείς για τις ταραχές στη Συρία, ο Ισραηλινός πρόεδρος Σιμόν Πέρες αρκέστηκε να δηλώσει, την περασμένη Δευτέρα, ότι η αραβική εξέγερση «αλλάζει το στάτους κβο στην περιοχή». Την ίδια, επιφυλακτική στάση τηρούν οι σοβαρότεροι αναλυτές στο Ισραήλ. Ενας από αυτούς, ο Εγιαλ Ζίσερ, από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, εξηγεί: «Καλύτερα να έχουμε απέναντί μας τον διάβολο που γνωρίζουμε, παρά τον διάβολο που αγνοούμε. Και ποιος ξέρει ποιος θα ’ρθει μετά – η ισλαμική τρομοκρατία, η Αλ Κάιντα ή μήπως το χάος»;
Από την έναρξη των αραβικών εξεγέρσεων, στην Τυνησία και την Αίγυπτο, η ηγεσία του Ισραήλ αντέδρασε εξαιρετικά καχύποπτα, καθώς είχε βολευτεί για δεκαετίες με τα απολυταρχικά, αλλά ενδοτικά έναντι του Ισραήλ καθεστώτα τύπου Μουμπάρακ. Μάλιστα, οι Ισραηλινοί συμβούλευαν τον Ομπάμα να στηρίξει μέχρι τέλους τον Αιγύπτιο «φαραώ», υπολογίζοντας ότι οι διάδοχοί του, όποιοι κι αν είναι αυτοί, θα αλλάξουν επί τα χείρω τις σχέσεις με το Ισραήλ, έστω κι αν δεν ακυρώσουν τη συνθήκη ειρήνης του Καμπ Ντέιβιντ.
Αυτή η γραμμή σκέψης φαίνεται ότι εξακολουθεί να είναι ισχυρή, καθώς ενισχύεται από έναν ανομολόγητο, αλλά ευδιάκριτο φόβο: ότι το Ισραήλ θα χάσει το ειδικό βάρος που κατέχει στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, αν στη Μέση Ανατολή προκύψουν αύριο αραβικές δημοκρατίες, με εντελώς διαφορετικό ηθικό ανάστημα και πολιτική ισχύ.
Ιnfo
- Enric Gonzalez, “No tienen amigos, solo intereses”, El Pais, 27/3/2011.
- Peggy Hollinger, “Sarko’s Lofty Ambition”, Financial Times, 26/3/2011.
- The Economist, “Does Erdogan Have a Plan?”, 28/3/2011.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_3_03/04/2011_438046
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούνται οι φίλοι που καταθέτουν τις απόψεις τους να χρησιμοποιούν ψευδώνυμο για να διευκολύνεται ο διάλογος. Μηνύματα τα οποία προσβάλλουν τον συγγραφέα του άρθρου, υβριστικά μηνύματα ή μηνύματα εκτός θέματος θα διαγράφονται. Προτιμήστε την ελληνική γλώσσα αντί για greeklish.